ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Sinema » Seyirciler Bir Trenin Gara Girişini Gösteren Film Yüzünden Korkuyla Salonu Terk Etti mi?

Seyirciler Bir Trenin Gara Girişini Gösteren Film Yüzünden Korkuyla Salonu Terk Etti mi?

Ali Halit Diker Yazar: Ali Halit Diker
18 Nisan 2019
Kategori: Sinema, Tarih
0
Seyirciler Bir Trenin Gara Girişini Gösteren Film Yüzünden Korkuyla Salonu Terk Etti mi?
Share on FacebookShare on Twitter

Sinema tarihiyle biraz ilgileniyorsanız Lumière Kardeşler’in çektiği bir film nedeniyle seyircilerin korkuya kapılıp panik halinde gösterim salonundan kaçtığı efsanesine bir yerlerde mutlaka denk gelmişsinizdir. Anlatılan hikâyelere göre Paris’teki bir sinema salonunu dolduran seyirciler beyazperdeye yansıtılan trenin doğrudan üzerlerine geldiğini düşündüler. Bu görüntü karşısında panikleyen izleyiciler hızla salonun çıkışına doğru yöneldi.

Bu hikâye sinemanın “büyülü tarihi”nin bir parçası olarak kabul edilse de büyük ihtimalle, film aynı salonda gösterilmeye devam ederken uydurulmuş bir şehir efsanesi.

İzdiham yaşandı mı?

Efsane, hareketli görüntülerin yaratıcıları arasında yer alan Auguste ve Louis Lumière Kardeşler’in 1895’te çektiği L’Arrivée d’un Train en Gare de La Ciotat (Tren’in La Ciotat’a Gelişi) başlıklı 50 saniyelik kısa film etrafında biçimleniyor.

Aslında o dönem Lumière Kardeşler’in çektiği 1 dakikanın altındaki diğer 1400’den fazla çekim arasındaki bu “iş”e bir “film” demek çok doğru değil. Bu “iş”ler bir sahnenin kısa bir bölümü, bazen ise sadece bir plandan meydana gelen kısa videolar. Almanya Trier Üniversitesi’nde film çalışmaları yürüten akademisyen Martin Loiperdinger “Tren filminin, Lumière Kardeşler’in diğer 1400 filmlik (Kardeşler’in o zaman ‘view’ [izlenme] dediği ve hiçbir şekilde kurgu ve montaja girmemiş işlerinin bulunduğu) kataloğu arasından sıyrılarak daha akılda kalıcı olmasını sağlayan bir yönü var” diyor. Loiperdinger’in dönemin gazeteleri ve diğer yayınlarını araştırarak yazdığı Lumière’s Arrival of the Train: Cinema’s Founding Myth (Lumière’in Tren Varışı: Sinemanın Kurucu Miti) makalesi olayı bir hayli detaylı inceliyor.

Makaledeki bazı alıntılarda seyircilerin salondan korkuyla kaçtığı yazılsa da Loiperdinger’in derlediği diğer haber ve ifadelerle bu ifadeler arasında çelişkiler olduğu ve olayın birbirine benzese de farklı biçimlerde anlatıldığı dikkat çekiyor. Loiperdinger’e göre geçmişte seyircilerin salondan korkarak kaçtıklarını yazan kaynaklar ya olayı tiye alıyor ya da abartılı şekilde anlatıyor. Birçok kaynak, seyircilerin koltuğunda olduğu yerde zıplamak, aniden kendini geriye çekmek gibi günümüzde sinema salonuna korku, gerilim vb. türde filmler izlemeye giden seyircilerin verdiği sıradan tepkiler verdiğini belirtiyor.

Bu kadar korkacak ne vardı?

ABD’li sosyolog, mimari ve tasarım teorisyeni Benjamin H. Bratton’un iddiasına göre seyircilerdeki abartılı tepkinin nedeni o döneme kadar “camera obscura” dışında hareket eden görüntü yansıtılabilecek bir yöntem bilinmemesi. Camera obscura, Rönesans ressamlarının bile kullandığı bir tür ilkel fotoğraf makinesi denilebilir. Latincede “karanlık oda” anlamına gelen “camera obscura” her tarafı tamamen kapalı, içine rahatça bir insanın girebileceği büyüklükte, karanlık, sadece bir yüzeyinin ortasında ışığın geçmesini sağlayan bir deliği bulunan bir oda. Rönesans ressamları camera obscura’yı portre ve ölü doğa (naturmort) resimlerinde doğru oran-orantıyı, açık ve kapalı mekân resimlerinde ise doğru perspektifi yakalamalarına yardımcı olması amacıyla kullanıyordu.

“İlk belgesel” mi?

Paris’te 1895’te gösterilen filmde bir lokomotifin yolcu aktarımı yapmak üzere ekranın sağından gara girişi görünüyor. Yolcuların arasından, tren bekleyen bir yolcunun bakış açısını hatırlatacak şekilde yerleştirilen kamera 50 saniyelik film boyunca hiç hareket etmiyor. Kamera tren raylarına bir hayli yakın yerleştirilmiş gibi algılanıyor ve tren durakta durduktan kısa bir süre sonra film sona eriyor.

Gündelik yaşamdan sıradan bir anı alıntıladığı için Lumière Kardeşler’in filmi sinema tarihinin ilk belgesellerinden biri sayılıyor. Hatta filmi “tarihin ilk belgeseli” olarak anan kaynaklara rastlamak bile mümkün ancak bu doğru değil. Loiperdinger “Bu film platformda, raylara çok yakın konumda bekleyen bir yolcunun perspektifinden bir lokomotifin ekranın sağ alt köşesinden girip sol üst köşesinde durduğu kusursuz bir çapraz kompozisyon oluşturan harika bir mizanseni gösteriyor” diyor. Film ne kadar “doğal” bir anı gösterdiğini iddia etse de aslında Lumière Kardeşler’in kayıttan önce figüranları “kameraya bakmamaları konusunda” uyardığı bir kurgu.

Kısa film başarılı bir kompozisyona sahip olsa da Auguste Lumière 1948’de verdiği bir röportajda üretimlerinde estetik kaygısı olmadığını ve çalışmalarını bilimsel deney ve araştırma kapsamında yürüttüğünü belirtiyor.

Bir “sinema miti” olarak tarihteki yerini aldı

Günümüzde sinema endüstrisinin ortaya koyduğu eserleri düşününce bir trenin gara yanaştığı 50 saniyelik bir “video”nun kazandığı yüksek popülerlik biraz şaşırtıcı gelebilir. Öte yandan sosyal mecralarda her gün 50 saniyelik videoların milyonlarca insanın kültürünün ortak bir parçası olduğuna alıştığımız için belki o kadar da şaşırtıcı değil. Yine de Lumière Kardeşler’in filminin bir “sinema miti”ne dönüşmesi ilgiyi hak ediyor. Loiperdinger’e göre seyircinin kesin tepkisine yönelik güvenilir bir kayda ulaşılamıyor ancak 1895’te Cinématographe Lumière gösterimine katılan gazetecilerin deneyimleri onların fazlasıyla etkilendiğini ortaya koyuyor. Siyah-beyaz ve sessiz olmasına rağmen filmin üç boyutlu bir deneyimi başarıyla tasvir etmesi büyük sükse yarattı.

Günümüzde gösterime katılan seyircilerden hiçbirine ulaşmak mümkün olmadığı için gösterim sırasında gerçekten neler yaşandığıyla ilgili net bir bilgiye ulaşmak mümkün gözükmüyor. Loiperdinger ise böyle bir tepkinin pek mümkün olmadığını düşünüyor ve “Ne polis raporlarında ne de gazetelerde Paris’te izdihamdan bahseden bir kayda rastlanmıyor” diyor. Sadece 2 metre genişliğinde bir ekrana yansıtılan görüntü hem küçük hem de aşırı grenliydi. Ayrıca gözle görülebilir bir şekilde aksıyordu ve tabii ki sessizdi. Bu nedenle insanların gördüklerini gerçek sandığı olasılığı biraz zayıf kalıyor. Yine de bu durum Bratton’un “camera obscura” hipotezine karşı çok güçlü bir argüman denemez.

Tepkiler, 1935’teki 3D versiyonunun gösterimiyle karıştırılıyor mu?

Lumière Kardeşler 1895’teki gösterimden önce 3 boyutlu hareketli görüntüler elde etmek için çalışmalara başlamıştı. Ray Zone’un 3 boyutlu filmlerin tarihini anlatan kitabındaki bazı detaylar düşündürücü. Zone’un aktardığına göre araştırmacı James L. Limbacher 1903’te ve 1935’te Lumière Kardeşler’in streoskopik kamerayla çektikleri 3 boyutlu filmlerden bahsediyor. Bir başka kaynak ise Lois Lumière’in 1900’lerden itibaren 3 boyutlu görüntü üretimi üzerine çalıştığını hatta streoskopik kamera patenti aldığını yazıyor. Hatta Lois Lumière’in akademik bir dergide yayımlanan “Strescopy on the Screen” (Ekranda Stereoskopi) başlıklı bir makalesi bile bulunuyor.

Kaynaklara göre Lumière Kardeşler 1935’te French Academy of Science’ta (Fransa Bilim Akademisi) stereoskopik kamerayla aynı filmi çekip yayımladı. Ticari olarak dağıtılmayan filmin gösterimindeki seyircilerin tepkisiyle ilgili bir kaynağa ulaşılamıyor. Bununla birlikte bu gösterimde seyirciler trenin gerçekten üzerlerine geldiğini düşünüp korkuyla salonu terk etmesi ihtimali çok daha yüksek. Belki 1935’teki gösterime verilen tepkiler daha sonra 1895’teki gösterimle karıştırılmıştır.

Söylentiler nereden çıktı?

Genellikle bu hikâye ve benzerleri sinemanın -insanın duygularını ve davranışlarını manipüle edici- gücünü tasvir edici bir örnek olarak anlatılır. Loiperdinger “tren filmleri nedeniyle panikleyen seyirci hikâyeleri 1900’lerden önce de anlatılırdı” diyor. Gösterime katılan muhabir ve yazarlar izlediklerinin ikna edici 3 boyutlu etkisini anlatmak için “trenin neredeyse izleyicilere çarpmak üzere olduğu” benzetmesini yaptılar.

Bu hikâyenin bir başka özelliği ise sinemanın özellikle eğitimsiz kitlelere etkisi üzerine sınıfsal bir yorum barındırması. Dönemin elit kesimi eğitimsiz alt-sınıfın bu hareketli resimlerden, kendilerinin asla etkilenmeyeceği biçimde, korkabileceğini düşünüyordu. 1901’de yayımlanan The Countryman and the Cinematograph (Köylü ve Sinematograf) sessiz filmi bu mitin tasvir edildiği bir eser. Filmde, hayatında ilk defa “görüntülü resimler”le karşılaşan bir köylünün tepkileri yer alıyor. Bir bölümde kameraya doğru gelen bir trenden kaçtığı da görülebiliyor.

Bu hikâyenin günümüzde hâlâ “sinema salonundaki seyirciler perdeye yansıtılan trenden korkup kaçmışlar” biçimde anlatılmasının nedenleri geçmiştekiyle aynı olabilir. Film kuşkusuz günümüzde tüketicisini en çok etkisi altına alan hikâye anlatım araçlarından biri. “Tren ve panikleyen izleyiciler” hikâyesi ise özellikle sinemada film izlemenin insanda bıraktığı güçlü etkiyi anlatmak için -gerçek olmasa bile- harika bir anektod.

Kaynak

PaylaşTweetleGönder
Ali Halit Diker

Ali Halit Diker

Robert Kolej'de okurken (you) tasarımcı olmaya karar verdi (need). Yetenek sınavlarına hazırlandı (go). Güzel Sanatlar'a giremedi (search) ama Sabancı Üniversitesi'nde VACD okudu (find). Kısa bir süre tasarımcı olarak çalıştı (take) ancak memnun kalmadı. Hem tasarım eğitiminin faydalı olacağı hem de sonu gelmez öğrenme isteğini doyuracak bir meslek olan editörlüğe yöneldi (return). 2010'dan beri editör (change).

İleri
Akıllı Ev Keyfine Kavuşmak İçin Sahip Olmanız Gereken 14 Teknolojik Ürün

Akıllı Ev Keyfine Kavuşmak İçin Sahip Olmanız Gereken 14 Teknolojik Ürün

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

İlgili İçerikler

Oy Hakkı Bile Yokken Ufuk Açıcı Filmler Çeken Tarihin İlk Kadın Yönetmeni Alice Guy-Blache
Sinema

Oy Hakkı Bile Yokken Ufuk Açıcı Filmler Çeken Tarihin İlk Kadın Yönetmeni Alice Guy-Blache

1895 Yılında İzleyicilere Panik ve Dehşet Yaşatan Film: “Bir Trenin La Ciotat Garına Varışı”
Film

1895 Yılında İzleyicilere Panik ve Dehşet Yaşatan Film: “Bir Trenin La Ciotat Garına Varışı”

23 Maddede Türk Sinema Tarihinin İlkleri
Film

23 Maddede Türk Sinema Tarihinin İlkleri

Ölümün Kıyısında Geçen Bir Yaşam: Titanic Dahil Üç Gemi Kazasından Kurtulan Hemşire Violet Jessop
Tarih

Ölümün Kıyısında Geçen Bir Yaşam: Titanic Dahil Üç Gemi Kazasından Kurtulan Hemşire Violet Jessop

26 Ocak 2021
Pistlerin Tozunu Attırmak İsteyenlere Temel Kayak Malzemeleri ve Fiyatları
Alışveriş

Pistlerin Tozunu Attırmak İsteyenlere Temel Kayak Malzemeleri ve Fiyatları

26 Ocak 2021
Dünyanın En Değerli Markaları: 2021 Yılının En Değerli 20 Markası Açıklandı
İş Yaşamı

Dünyanın En Değerli Markaları: 2021 Yılının En Değerli 20 Markası Açıklandı

26 Ocak 2021
Biri Sosyal Devlet Mi Dedi? Almanya’da Evsiz İnsanlar İçin Sokaklara Kurulan Uyku Kapsülleri
ListeList Özel

Biri Sosyal Devlet Mi Dedi? Almanya’da Evsiz İnsanlar İçin Sokaklara Kurulan Uyku Kapsülleri

26 Ocak 2021
Gerard Butler’ın Oynadığı Reklam Filmi “Cinsiyetçilik” Gerekçesiyle Güney Afrika’da Yasaklandı
ListeList Özel

Gerard Butler’ın Oynadığı Reklam Filmi “Cinsiyetçilik” Gerekçesiyle Güney Afrika’da Yasaklandı

26 Ocak 2021
Makyaj Tazelemekten Sıkılanların Satın Alabileceği En İyi Kalıcı Fondötenler
Alışveriş

Makyaj Tazelemekten Sıkılanların Satın Alabileceği En İyi Kalıcı Fondötenler

26 Ocak 2021
Mutlu Olmak İstiyorsanız Bir An Önce Bırakmanız Gereken 11 Alışkanlık
ListeList Özel

Mutlu Olmak İstiyorsanız Bir An Önce Bırakmanız Gereken 11 Alışkanlık

26 Ocak 2021
Buz Çağı Avrupa’sında Tarihin Akışını Değiştiren Bir Buluş: Lambalar
Tarih

Buz Çağı Avrupa’sında Tarihin Akışını Değiştiren Bir Buluş: Lambalar

25 Ocak 2021
Araba şirketleri
ListeList Özel

Dünyaca Ünlü 14 Otomobil Şirketi İsimlerini Nasıl Aldı?

25 Ocak 2021
Y Kuşağı Değerlendirdi: 2020’nin Flört Etmek İçin En İyi 25 Ülkesi
ListeList Özel

Y Kuşağı Değerlendirdi: 2020’nin Flört Etmek İçin En İyi 25 Ülkesi

25 Ocak 2021
İngiltere’ye Vize Sağlayan Ankara Anlaşması Nedir? Şartları Nelerdir? Ne Zaman Bitecek?
ListeList Özel

İngiltere’ye Vize Sağlayan Ankara Anlaşması Nedir? Şartları Nelerdir? Ne Zaman Bitecek?

7 Ekim 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020
Oyunlardan Uygulamalara: Çocuklara Evde İngilizce Öğretmenin 7 Etkili Yolu
Gündem

Oyunlardan Uygulamalara: Çocuklara Evde İngilizce Öğretmenin 7 Etkili Yolu

9 Nisan 2020
Ruhunuzu Dinlendirin: Mandala Çizimi ve En İyi Mandala Boyama Kitapları
Alışveriş

Ruhunuzu Dinlendirin: Mandala Çizimi ve En İyi Mandala Boyama Kitapları

8 Nisan 2020
Kendi Saçını Kesmek İsteyen Erkeklere: Evde Saç Kesim Rehberi
ListeList Özel

Kendi Saçını Kesmek İsteyen Erkeklere: Evde Saç Kesim Rehberi

8 Nisan 2020
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020
Tablet Fiyatları: En İyi Tabletler Hangileri? Çok Satan 7 Tablet Modeli ve Özellikleri
Alışveriş

Tablet Fiyatları: En İyi Tabletler Hangileri? Çok Satan 7 Tablet Modeli ve Özellikleri

15 Mart 2020
Hayat Yarışında Çocuğunuzu Bir Adım Öne Geçirecek Faydalı Uygulamalar
Kadın

Hayat Yarışında Çocuğunuzu Bir Adım Öne Geçirecek Faydalı Uygulamalar

28 Eylül 2019
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 15 Erkek Parfümü
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 15 Erkek Parfümü

8 Haziran 2019
Tuzsuz Şampuan Ne İşe Yarar? Tuzsuz Şampuanı Neden Tercih Etmeliyiz?
Sağlıklı Yaşam

Tuzsuz Şampuan Ne İşe Yarar? Tuzsuz Şampuanı Neden Tercih Etmeliyiz?

10 Nisan 2019
“Çocuğum Tablet Başından Kalkmıyor” Diyenlere 8 Alanda 40 Etkinlik Önerisi
Gündem

“Çocuğum Tablet Başından Kalkmıyor” Diyenlere 8 Alanda 40 Etkinlik Önerisi

9 Nisan 2019
  • Hakkımızda
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2019 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Koronavirüs
  • Sinema
  • Kadın
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Seyahat
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • +18
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video

© 2019 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Oturum süresi doldu

Lütfen tekrar giriş yapın. Giriş sayfası yeni bir pencerede açılacaktır. Giriş yaptıktan sonra pencereyi kapatıp bu sayfaya dönebilirsiniz.

>

ListeList'ten en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler (cookies) kullanmaktayız.

Daha fazla bilgi ve hangi çerezleri kabul edip etmeyeceğinizi öğrenmek için ayarlara bir göz atabilirsiniz.

ListeList
Gizlilik

ListeList'ten en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler (cookies) kullanmaktayız. Çerez bilgileri tarayıcınızda saklanmaktadır ve takip eden ziyaretlerinizde siz olduğunuzu bilebilmek, sitenin hangi alanlarını ilgi çekici bulduğunuzu incelemek gibi amaçlarla kullanılmaktadır.

Kullanılması gerekli çerezler

Kullanılması gerekli çerezler tercihlerinizi saklamak ve buna uygun hizmet verebilmek adına her zaman etkin durumdadır.

Eğer bu çerezi kapatırsanız, bu ekranda yapmış olduğunuz tercihleri de saklayamayız. Bu da siteye ger gelişinizde çerezleri etkinleştirip etkinleştirmeme işlemini tekrar yapmanız gerektiği anlamına geliyor.