ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Tarih » Kadın Hakları Savunucusu İlk Türk Kadın Gazetecimiz Selma Rıza Üzerine 8 Malumat

Kadın Hakları Savunucusu İlk Türk Kadın Gazetecimiz Selma Rıza Üzerine 8 Malumat

Mert Bekçi Yazar: Mert Bekçi
8 Mayıs 2019
Kategori: Edebiyat, Kadın, Tarih
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

Selma Rıza, kadın hakları ve kültür tarihimizin önemli aydınlarından biridir. Başlıkta belirttiğimiz ilk Türk kadın gazetecilik vasfının ona ait olması bir yana, başkaca ilkler de gerçekleştirmiştir. Jön Türklerle olan münasebeti, Jön Türklerin liderlerinden Ahmet Rıza Bey’le olan kardeşliği, meşhur Uhuvvet romanı, harikulade Fransızcasıyla Paris’te yaptıkları ve döndüğünde memleketteki aktif yaşamı onun gerçek bir aydın olduğuna kanaat getirmemizi kolaylaştırır. Böylesi bir hayata değinmemek mümkün mü?

1. Genel bilgiler


1872 İstanbul doğumlu Selma Hanım, ilk Türk kadın gazeteci olmasının yanı sıra İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin de bilinen tek kadın üyesi olur. Uhuvvet başta olmak üzere romancılığında ele aldığı konular, kadın hakları konusundaki ilerici bakış açısı bugün halen bir değer ve referans olarak değerlendirilir. Kültürün hakim olduğu bir ailede yetişir; babası Ali Bey Şura-yı Devlet üyelerindendir. Annesi Naile Hanım ise Avusturyalı olup evlendikten sonra Müslüman olur. Yedi çocuğun en küçüğü olan Selma Rıza Hanım evde özel dersler alarak eğitimini sürdürür. İleri derecede Fransızca öğrenir. Jön Türk liderlerinden olan ağabeyi Ahmed Rıza da onun eğitiminde büyük etkendir.

2. Paris zamanı


1889 yılında, İstibdat devrinin hüküm sürdüğü bir atmosferde ağabey Ahmed Rıza Fransa’ya gider ve Jön Türk hareketine katılır. Selma Rıza da ailesinden habersizce Paris’e kaçar ve burada ağabeyinin yanına gelir. Eğitimini Sorbonne Üniversitesi’nde sürdüren Selma Hanım, bilinene göre Sorbonne’da okuyan da ilk Türk kızı olur. 10 yıl kadar kaldığı Paris’te siyasi yaşamını İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin içerisinde sürdürür. Burada Fransızca olarak çıkartılan Meşveret ile Türkçe yayımlanan Şura-yı Ümmet gazetelerinde yoğun bir tempoda çalışır. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanıyla beraber ülkesine dönen Jön Türklerin arasında Selma Hanım da vardır.

3. ”Kadınlığın tacı” yakıştırması


Oldukça iyi bir eğitimle Fransa’ya giden Selma Hanım, yaklaşık 10 yıllık Paris yaşamında derin bilgiler öğrenerek memleketine döner. Ondaki bu ilim – irfan yükselişi çevresinin de dikkatini çeker. Devrin meşhur kadın edebiyatçılarından Fatma Aliye, Nigar Hanım gibi kişiler de Selma Hanım’daki bu köklü entelektüel yönden kadınlık adına gurur duyarlar. Aile dostlarından, ünlü edebiyatçımız Sami Paşazade Sezai de, Selma Hanım’ı ‘’kadınlığın tacı’’ olarak niteler.

4. İstanbul yılları


Uzun yıllar gazetecilikle ilgilenen Selma Rıza, meşrutiyetle beraber İstanbul’a dönünce gazetecilikten geri durur. Bundan sonra daha çok toplumsal – sosyal konularla ilgilenir. II. Meşrutiyet ile beraber yeniden organize olan Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nde (bugünkü Kızılay) çalışır. Burada beş yıl boyunca genel sekreterlik yapar, ardından kurum yöneticileriyle fikir ayrılıkları yaşaması nedeniyle buradan ayrılır. Hanımlara Mahsus Gazete ve Kadınlar Dünyası gibi devrin önemli yayın organlarında yazılarını yayımlar.

5. Türkiye’nin ilk yatılı kız lisesi


1899’dan itibaren ‘’kadın sorunsalı’’ üzerine çalışan Selma Rıza, kadınlar için okullar açılması adına da mücadele eder. 1861 yılında yazlık saray olarak inşa edilen Adile Sultan Sarayı, zaten kız okulu olması amacıyla 1868’de dönemin Milli Eğitim Bakanlığı’na bağışlanır. Bu potansiyeli gören Selma Hanım 1916’da, abisi Ahmed Rıza’nın da destekleriyle burayı Türkiye’nin ilk yatılı kız lisesine dönüştürmeyi başarır. Kandilli Adile Sultan İnas Mekteb-i Sultanîsi (bugün Kandilli Kız Lisesi) Selma Hanım’ın bir başarısıdır.

6. Romancılığı


Devrinin feminist bir aydını diyebileceğimiz Selma Rıza, 1910 – 1912 arasında eğitici ve kültür ağırlıklı iki roman yazar, ancak ikisi de yayımlanamaz. 1897’de yazdığı meşhur Uhuvvet (Kardeşlik) romanına gelecek olursak; 19. yüzyıl romancılığımızı aşmayı başaran bir yapıttır. Şöyle ki; Selma Rıza bu yapıtında kadın hakları sorununu devrinin oldukça ilerisinde bir görüşle ve canlı bir üslupla ele alır. Roman yazarın yaşadığı devrin sosyal meselelerini ele alması bakımından bir çağ romanıdır. İçeriğine dair: romanın kahramanları, Mürşid ve Adil adlı iki kardeştir. Birbirinin zıddı yaratılışta olan bu gençlerden Mürşid; şen, hovarda, bilgisi kıt bir ağabeydir. Adil ise ağırbaşlı, sorumluluk ve sahibi, “ilerici” biridir. Anneleri Dilber Hanım’sa olay bir kadındır. Saçı – kaşı siyaha boyalı, 50’lerinde olsa da yaşı yüzünden belli olmayan kurnaz ve kendini saydırmaya önem veren bir kadındır. İki oğlunu da aynı derece sevdiği gibi kendi çıkarı için Adil’e kötülük etmeyi göze alabilir. Modernizmi, kadın haklarını, evliliği, dönemin toplumunu akıcı bir üslupla ele aldığı bu eserine dair Selma Hanım şöyle söyler: “Uhuvvet’i yaratmak, namım teşhir etmek maksadıyla değil, ihvanıma bir yadigâr olmak üzere yazıyorum!”

7. Birleşmiş Milletler’i etkileyen mektubu


Selma Hanım’ın dikkatimizi celbeden bir diğer özelliği de devrinin Birleşmiş Milletleri olan Cenevre’deki Cemiyet-i Akvam ile yazışmasıdır. Selma Rıza’nın buraya yazdığı mektup öylesine etkili olur ki, gidemese dahi kendisi Cenevre’ye davet edilir. Kuruma gönderdiği mektubun özeti şudur: “İstanbul’un işgalinde, gerek Rusya’dan gerek diğer ülkelerden hayli sığınmacı bu şehre gelmiş bulunuyor. Bu arada fakirlik ve kadınlık adına utanılacak olaylar da artmıştır. Bu olay, toplumu sarsmakta ve feci akıbetlere götürmektedir. Bu açıdan Cemiyet-i Akvam’ın harekete geçmesi gerekmektedir.’’ Bu açık çağrı, İstanbul’a temsilcilerin gelmesini dahi sağlar.

8. Şiir ve kadın


Selma Rıza en solda. Selma Hanım 1931 yılında, sessiz bir şekilde bu dünyadan göçüp gider. Cenazesine katılanları saymak içinse ne acı ki bir elin parmakları yeterlidir… 19 Kasım 1917’de, yakın dostu Sami Paşazade Sezai’ye gönderdiği ‘’Şiir ve Kadın’’ başlıklı mektubundan: ”… Muhterem biraderim. Hiç şiirsiz bir kadın tasavvur edebilir misin? Tarlasında buğday eken, başak toplayan, derede çocuğunu yıkayan, kulübesinde hamur yoğuran bir köylü kadının bile, evza-ü etvarında, dikkat edilirse cüz’ı ve iptidaî bir şiirin mevcudiyeti görülür. Böyle bir zamanda şiirin lüzumsuz, faydasız ve hatta muzır addedilmesine hiçbir suretle taaccüp etmiyorum. Fakat bir kadının bu hâli terviç ve halkı da bu yola teşvik etmesini caiz midir? Siz söyleyiniz; şiirden uzaklaşırsak hakikati görecekmişiz. Ah keşke böyle bir hakikati görmesek, öğrenmesek! Sizden istirham ederim efendim, bu temenni edilen ayrılığın yalınız kadın için değil, bütün beşeriyet için bir felaket, büyük bir mahrumiyet olduğunu birkaç sözle ilan ediniz…’’

PaylaşTweetleGönder
Mert Bekçi

Mert Bekçi

Artvin'den Kocaeli'ye, İzmir'den Eskişehir'e dört yıllık, çok şehirli edebiyat eğitimi. Edebiyat, dergicilik, yazarlık ve türevleriyle uğraşır.

İleri
Çocuğunuzun Oyun Bağımlısı Olup Olmadığını Anlamanızın 9 Yolu

Çocuğunuzun Oyun Bağımlısı Olup Olmadığını Anlamanızın 9 Yolu

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din
ListeList Özel

Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din

Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?
Teknoloji - Bilim

Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?

Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?
Gündem

Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?

Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu
Sağlıklı Yaşam

Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu

Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?
ListeList Özel

Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?

Ekranların Sessiz Kahramanları: Herkesin Tanıdığı Ama İsmini Bilmediği Türk Oyuncular
Sinema

Ekranların Sessiz Kahramanları: Herkesin Tanıdığı Ama İsmini Bilmediği Türk Oyuncular

Penis Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 8 Bilimsel Gerçek
Sağlıklı Yaşam

Penis Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 8 Bilimsel Gerçek

Matruşka Gibi! Bir Adanın İçindeki Gölün İçindeki Adanın İçindeki Gölde Yer Alan Vulcan Point Adası
Seyahat

Matruşka Gibi! Bir Adanın İçindeki Gölün İçindeki Adanın İçindeki Gölde Yer Alan Vulcan Point Adası

Kadim Zamanların Bilgi Tapınakları: Antik Dönemlerde Kurulan En Önemli 8 Kütüphane
Tarih

Kadim Zamanların Bilgi Tapınakları: Antik Dönemlerde Kurulan En Önemli 8 Kütüphane

Hava Durumunu Kontrol Etmek Mümkün Mü? Bulut Tohumlama Hakkında Bilmeniz Gereken 6 Şey
Teknoloji - Bilim

Hava Durumunu Kontrol Etmek Mümkün Mü? Bulut Tohumlama Hakkında Bilmeniz Gereken 6 Şey

Addams Ailesi Hayranları Buraya! Burcunuza Göre Hangi Wednesday Karakterisiniz?
Astroloji

Addams Ailesi Hayranları Buraya! Burcunuza Göre Hangi Wednesday Karakterisiniz?

Kendi Döneminin Çehresini Değiştiren Tarihin En Ünlü 20 Kadın Lideri
Kadın

Kendi Döneminin Çehresini Değiştiren Tarihin En Ünlü 20 Kadın Lideri

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri

Filenin Sultanları 2025 FIVB Dünya Kadınlar Voleybol Şampiyonası Maç Programı
Gündem

Filenin Sultanları 2025 FIVB Dünya Kadınlar Voleybol Şampiyonası Maç Programı

Sessiz Bir Gece Uykusu Mümkün! Horlamayı Durdurmak İçin Denemeniz Gereken 9 Şey
Sağlıklı Yaşam

Sessiz Bir Gece Uykusu Mümkün! Horlamayı Durdurmak İçin Denemeniz Gereken 9 Şey

Tartarya: Dünyanın Dört Bir Yanındaki Görkemli Yapıları İnşa Ettiği İddia Edilen Uygarlık
Tarih

Tartarya: Dünyanın Dört Bir Yanındaki Görkemli Yapıları İnşa Ettiği İddia Edilen Uygarlık

Görünce Sarılmak İsteyeceksiniz! Japonya’nın Hokkaido Adası’na Özgü 7 Sevimli Hayvan
Hayvansever

Görünce Sarılmak İsteyeceksiniz! Japonya’nın Hokkaido Adası’na Özgü 7 Sevimli Hayvan

Mikrodalga Fırından Aynalara: Wi-Fi Sinyalinizi Bozabilecek 7 Eşya
Teknoloji - Bilim

Mikrodalga Fırından Aynalara: Wi-Fi Sinyalinizi Bozabilecek 7 Eşya

Kadınlar Ne İster Diye Merak Eden Erkeklerin Bilmesi Gereken 19 Şey
Kadın

Kadınlar Ne İster Diye Merak Eden Erkeklerin Bilmesi Gereken 19 Şey

İnsan Bedeni, Hastalıklar Ve Bilimin Karanlık Yüzüne “Işık Tutan” Tartışmalı Mütter Müzesi
Seyahat

İnsan Bedeni, Hastalıklar Ve Bilimin Karanlık Yüzüne “Işık Tutan” Tartışmalı Mütter Müzesi

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?
Astroloji

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?

1 Temmuz 2025
Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem
Sağlıklı Yaşam

Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem

16 Kasım 2021
Evde İngilizce öğrenmek
ListeList Özel

Evde İngilizcenizi Geliştirmek İçin Yapabileceğiniz 12 Şey

2 Ocak 2021
Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime
Edebiyat

Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime

25 Şubat 2021
Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din
ListeList Özel

Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din

11 Ağustos 2025
Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?
Teknoloji - Bilim

Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?

11 Ağustos 2025
Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?
Gündem

Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?

11 Ağustos 2025
Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu
Sağlıklı Yaşam

Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu

11 Ağustos 2025
Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

10 Ağustos 2025
Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?
ListeList Özel

Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?

10 Ağustos 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu