TBMM’deki Çanakkale Savaşı’nın anlatıldığı tiyatro oyununda kadın oyuncuların sahneye çıkarılmaması üzerine buluşan kadın tiyatro sanatçıları seslerini duyurmak için 100 kadın 100 replik etkinliğinde bir araya geldi. Birçok sanatçının destek verdiği protestoda kanuşmayı başlatan Tilbe Saran; ‘Kadınlar olarak hayatın her alanında varız, var olacağız. Hiçbir erkek aklı siyasi görüşü ne olursa olsun bu varlığı yok edemeyecek. Sahnelerdeki cesaretimizi Afife Jale’den, meclisteki varlığımız yüz yıllık kadın mücadelesinden geliyor.’ diye başladı sözlerine.
Birinci Meclis, Gazilik ve Şehitlik Ruhu temasıyla gerçekleştirilen Meclis Sohbetleri etkinliğinde, 18 Mart Çanakkale Anmasına ilişkin bir tiyatro gösterisi sergilendi
Ancak sahnede şöyle bir gariplik vardı; tüm oyuncular erkekti. Provalar sırasında kadınların da sahnede yer aldığı ve çalışmalarda bulunduğu fakat oyun sırasında neden böyle bir değişikliğe gidildiği merak konusuydu.
Oyun 12 dakikadan 4 dakikaya düştü
Meclis Başkanı İsmail Kahraman’ın da bilgisiyle oyuna sadece bir saat kala kadınların sahneye çıkmayacağı söylendi. Hiçbir gerekçe gösterilmeyerek sahneye çıkışları engellenen kadın oyuncular, erkek oyuncuların sahnede oyunu sergiledikleri sırada konukların arkasında merdivenlerin üzerinde bekletildi. Olanların bunlarla sınırlı kalmadığı öğrenilirken, sahneye yerleştirilmiş Mustafa Kemal Atatürk fotoğraflarının da kaldırtıldığı ortaya çıktı. Bir diğer tiyatro sanatçısı ise, oyundaki anne ve asker oğlunun sahnesinde kadın ve erkeğin sarılmamasının istendiğini söyledi.
Sahne değil merdivende şiir
Oyuncu Övgü Özgürce konuyla ilgili açıklama yaparken kadın oyuncuların haberi aldıklarında göz yaşlarını tutamadıklarını söyledi.
‘Pazartesi gününden beri prova yapıyoruz. Gece 11 buçuğa kadar sürüyor. Dün de gösterimiz vardı. Öncesinde de prova aldık. Çok çalıştık. Gösteriye bir saat kala, herkes hazırlanmak üzereyken kadın oyuncuların sahne önünde yar almamasını, sahnenin yanında olmasını istediklerini belirttiler. Böyle bir şok atlatmış olduk ve bir karar vermek zorunda kaldık. Emri vaki oldu. Çok kısa sürede yeniden prova alıp yeni bir düzenleme ile gösterinin gerçekleşmesini sağladık.’
‘Bayan oyuncular çıkmıyor değil mi, aferin’
Oyuncular sahneye çıkmak istedikleri halde müsaade edilmediğini şu cümlelerle anlattı: ‘Oyun bitiminde selam vermedik ama onlar bunun ne demek olduğunu anlamamışlardır tabii ki. Çoğumuz sinirden ağladık, direnemedik. Şöyle bir an var, kostümlerimizi giymiş merdivenlerden iniyorduk ki İsmail Kahraman’la karşılaştık. ‘Bayan oyuncular çıkmıyor değil mi, aferin’ dedi. Asker kostümlü arkadaşlara da ‘Siz kaçıncı alaydasınız’ diyerek güya espri yaptı, kimse gülmedi. Esas amacı teyit almaktı.’
‘Hanımlar konmadı. Dolu her taraf’
TBMM Klasik Türk Sanatları Merkezi’nin Dolmabahçe Sanat Galerisi’nde gerçekleştirilen “Revnakın İzdüşümü” sergisinin açılışını yapan TBMM Başkanı İsmail Kahraman, sorular üzerine konuyla ilgili açıklama yaptı: ‘Yapılacak iş sadece ve sadece Çanakkale Türküsü’nü söylemek. Söyleyenler içinde 16 tane hanım var. Toplamda 13 tane erkek var. Toplamda 29 kişi var. 9 tane askerimiz orada. Herkesin alkışladığı, memnun kaldığı bir program. Arkasından şehitlik ruhuna sahip olmayan, tarih duygusuna sahip olmayan, Çanakkale’nin duygusunu bilmeyenler, ‘Meclis Başkanı ne yaptı biliyor musunuz? Ne yaptı? Kadınları koymadı.’ Ya nasıl koymadı? O sahnede…Sahne yok ki. Sahneye zaten üç tane koltuk var. Orası sahne değil. Tiyatro eseri değil. Sadece marşın, türkümüzün söylendiği bir hadise. Devlet tiyatrosu bir bildiri yayınladı, anlattı. Meclis başkanlığı anlattı. Ruh, duygu, dürüstlük, şahsiyet, haysiyet lazım. Müthiş bir faaliyet yaptık. Hiç ondan bahsetmek yok. Çanakkale ruhuymuş, Gazi Meclis’miş… Hanımlar konmadı. Dolu her taraf.’
100 kadın 100 replik
100 kadın tiyatrocu, oyunda kadın oyuncuların sahneye çıkarılmadığı iddiaları sürerken, “100 kadın 100 replik” etkinliğinde bir araya geldi. Kenter Tiyatrosu’ndaki protestoda buluşan sanatçılar, çeşitli eserlerden seçilmiş 100 replik okudu.
Tilbe Saran: ‘Bugün bir arada olmamız hepimiz için çok kıymetli, geçtiğimiz hafta mecliste yaşanan kadın oyuncu yasağını hiçbirimiz kabul etmiyoruz.’
‘Türkiye halkının iradesini temsil etmesi gereken meclisimizde bu uygulanan kadına sahne yasağını cinsiyet ayrımının en cüretkar örneği olarak görüyoruz. Kadınlar olarak hayatın her alanında varız, var olacağız. Hiçbir erkek aklı siyasi görüşü ne olursa olsun bu varlığı yok edemeyecek. Sahnelerdeki cesaretimizi Afife Jale’den, meclisteki varlığımız yüz yıllık kadın mücadelesinden geliyor. Ve bunu tekrar hatırlatmak için şu an sahnedeyiz. Tüm hafızalara kazınıncaya dek mücadelemize devam edeceğiz, her zaman sözümüzü söyleyeceğiz, her zaman sahnede olacağız. Bugün yüzlerce yazarın dilinden yüz replik okuyacağız.’
‘Beni dinleyin yeter’
Söz alan Gülriz Sururi, ‘Benim işim başkalarına hikayeler anlatmak, bu hikayeleri ille de anlatmalıyım, anlatmadan yapamam. Ama artık benim için önemli olan anlaşılmak değil, beni dinleyin yeter.’ diyerek dokunaklı bir konuşma yaptı.
Buluşma başta Rutkay Aziz olmak üzere birçok erkek tiyatro oyuncusu tarafından da desteklendi
Aziz: ‘Çok anlamlı buluşma bence, çok etkilendim, kadınlarımıza karşı yaşanan her alandaki ayrımcılık şiddet, baskı en sonunda bunun mecliste yaşanılanına tanık olduk ama kadınlarımız cumhuriyetle birlikte sahnede olma hakkını kazanmışlardır. Bu hakkı da kolay kolay bırakmayacaklar. Biz de mücadelelerinin yanında olacağız.’
Afife Jale cesareti, kadın mücadelesi hiç bitmesin. Kadınlar sahneden hiç inmesin
Yorumlar: