Ekonomik terimler her ne kadar işiyle alakası olmayanlar için karışık görünse de ülkemizdeki ekonomik hareketlenmeler bizleri bu terimleri öğrenmek ve kavramak durumunda bırakıyor. Son dönemde kurlardaki artışlarla birlikte sıklıkla duyduğumuz şey ise “politika faizi”.
Sürekli Merkez Bankası’nın müdahalelerini duyuyoruz. Bu haberler genellikle faizlerle ilgili oluyor. Bu hareketlerin ne anlama geldiğini anlamak için ise politika faizinin ne olduğunu öğrenmemiz gerekiyor. Biz de piyasadaki bu hareketlenmeleri anlamlandırabilmeniz için kısaca politika faizini anlatalım istedik…
1. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, temelde ülkedeki para ve kur politikalarının yönetilmesinden sorumludur. Bu çerçevede 5 temel görev ve sorumluluğu vardır
Bu görev ve sorumluluklar; fiyat istikrarı ve finansal istikrar sağlamak, döviz kuru rejimini belirlemek ve biçimlendirmek, banknot basma ve ihraç imtiyazı, ödeme sistemleri kurmak, kurulu sistemlerin ise işlemesini sağlamak.
2. Bu kapsamda Merkez Bankası fiyat istikrarı sağlamak amacıyla bazı hamleler yapar. O hamlelerden biri de politika faizidir
3. Politika faizi, Merkez Bankası tarafından belirlenen bir hafta vadeli repo faiz oranıdır
4. Peki repo nedir? Bankalar tarafından belli bir faiz oranı ve belli bir süre sonra geri satın alınma güvencesiyle bono, tahvil ve benzeri değerli kâğıt satma işlemine repo denir
5. Merkez Bankası belirlenen faiz üzerinden bankaların fon taleplerini karşılar. Bankalar ellerindeki tahvil ve bonoları teminat verip Merkez Bankalarından para alarak repo yaparlar. Böylece kendilerine fon oluşturmuş olurlar
6. Kısaca politika faizi, Merkez Bankası tarafından fonlanan bankaların elde ettikleri fon için 1 hafta süresince ödeyecekleri faizdir
7. Daha basit haliyle Merkez Bankası’nın 1 haftalık borç için belirlediği faizdir
8. Politika faiz oranı belirli aralıklarla Para Politikası Kurulu toplantı sonrası belirlenir. Bu aralık Merkez Bankası için 1 haftadır
9. Peki politika faizinin amacı nedir? Politika faizi direkt olarak bankaların müşterilerine uyguladığı kredi ve mevduat faiz oranını etkiler
10. Artan faizler piyasayı durgunlaştırır ve döviz kurunun düşmesine neden olur. Yani Türk Lirası politika faiz oranının artmasıyla değerlenir
11. Faiz artışıyla, döviz kurundaki artışı durdurarak yabancı yatırımcının ilgisinin çekilebilmesi amaçlanır ve ülkede bulunan risklere karşılık yabancı sermayeye yüksek kazanç fırsatı sunulur
12. Daraltıcı para politikası uygulayan Merkez Bankası faizleri arttırarak aynı zamanda enflasyonu düşürmeyi amaçlar. Bu ise artan faizler sonucu insanların marjinal tüketim eğilimini azaltıp, marjinal tasarruf eğilimini artıracağı varsayımının bir sonucudur
13. Ancak yüksek faizler büyüme politikalarını olumsuz etkiler. Yatırımlar düşer, bu nedenle işsizlik artar
14. Sonuç olarak toparlamak gerekirse faiz arttırımı, dolaylı olarak enflasyonu arttırır, şirketlerin yatırımları kısıtlamasına neden olur, insanlar harcama değil tasarrufu hedefler, borcu olanlar ise kendini daha ağır bir borcun altında bulur, üretim azalır
15. Tüm bunların temel sonucu ise sanayi ve ekonominin yavaşlamasıdır
16. Merkez Bankası son dönemde politika faiz oranını büyük farklarla arttırmaktadır. Son olarak 13 Eylül’de politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 17,75’ten yüzde 24’e yükseltilmesine karar verildi
Bonus: Faiz oranının yüzde 24’e çekilmesiyle Türkiye en yüksek faiz oranında dünyada üçüncü oldu. Türkiye’den önce ise birinci sırada Arjantin, ikinci sırada Surinam bulunuyor
Kaynak: Habertürk
