Bütün film yapımcıları ödül kazanmayı ve çalışmalarıyla tanınmayı hayal eder; gerek yerel bir festivalde, gerek Oscar Akademi Ödülleri gibi daha şöhretli bir ortamda… Sinema sanatını korumaktan ve sürdürmekten sorumlu profesyonel bir kuruluş olan Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi, süresi jenerik dahil 40 dakikadan az olan herhangi bir filmi “kısa” olarak tanımlar. Diğer herhangi bir teknik tanımlama, “kısa metrajlı bir film”i “uzun metrajlı bir film”den ayırt edemez. Estetik olarak bir kısa film ile uzun metrajlı bir film arasında teknik bir fark yoktur. Yani döküm, prodüksiyon tasarımı, ışıklandırma, fotoğrafçılık vb. için tamamen aynı süreçleri kullanacaklardır. Çalışma süresi sadece daha kısadır! Ancak bir yanıyla da kısa filmler özgündür, çünkü uzun metrajlı filmlerin aksine, bir jüri üyesinin değerlendirmesinden yararlanmak için devasa bir bütçeye ve popüler oyunculara ihtiyacınız yoktur. Ödüllü kısa film yapmak, sadece filmin kalitesiyle değil; aynı zamanda onun seyirciye nasıl sunulduğuyla da ilgilidir. Kısa filmlerde kapsayıcı hedef aynıdır: Bir filmden önemli ölçüde daha düşük bir maliyetle konsantre bir hikaye anlatımı oluşturmak. Gelin hep birlikte jürilerin olumlu eleştirilerde bulunduğu ödüllü kısa filmler listemize bir göz atalım.
1. Audible – Audible: Engel Tanımayan Başarı (2021) – IMDB: 6.7
Ödüllü kısa filmler listemize Audible ile başlıyoruz. Netflix’in orijinal filmlerinin kalitesi birbiriyle farklılık gösterse de yayın devinin belgesel programlaması daha tutarlı bir şekilde hedefte. “Audible” de ödül almış kısa belgesellerinden biri. Matt Ogens’in 39 dakikalık olağanüstü belgeseli, zorbalık, cinsellik ve intiharı konu alan bir hikaye ile farklı hayatları gözler önüne seriyor. Bu ödüllü kısa film kendi yılının Oscar Akademi Ödülleri’nde En İyi Kısa Belgesel olmaya aday gösterilmiştir. Ayrıca Hot Docs Canadian International Documentary Festival‘da ödül kazanmıştır.
Amaree McKenstry-Hall, AUDIBLE’da Maryland Sağırlar Okulu’nun kazanan futbol takımının bir üyesidir. Takım birkaç sezon süren bir galibiyet serisi yakalamıştır. Ancak Amaree’nin son yılında beklenmedik bir şekilde bir maçı kaybederler. Film bizi ekibin perde arkasına ve bazı oyuncularının, yani Amaree ve tezahürat ekibi üyeleri Jalen Whitehurst ve Lera Walkup’ın hayatlarına götürüyor. Jalen intihar eden ilk aşkını kaybetmenin yasını tutan bir gençtir. Ekip, Amaree’nin son maçı olacak olan büyük bir maça hazırlanarak kötü giden şanslarını tersine çevirmeye hazırlanır.
2. Silent – Sessiz (2012) – 6.7
Hikâyenin geçtiği Diyarbakır Cezaevi, 1980 darbesinden sonra Türkiye’deki cezaevlerinde yaşanan işkencenin sembolü gibidir. Ancak yönetmen bu hikayede işkenceyi veya siyasi kavgayı anlatmak yerine, o dönemin hapishanelerinde yasak olan Kürtçe dilinden başka bir dil konuşamayan, hapishane dışındaki “sessiz” kadınların küçük hikayelerine eğilmeyi tercih etmiştir. Sessiz, Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde Kısa Film dalında Altın Portakal ödülü kazanmıştır.
Yıl 1984. Üç çocuğuyla birlikte Diyarbakır’da yaşayan Zeynep, cezaevindeki kocasını ziyaret etmek istiyor. Zeynep sadece anadili olan Kürtçeyi konuşabiliyor; ancak cezaevinde sadece Türkçe konuşulmasına izin verildiği için orada tek kelime edemiyor. Öte yandan kocasına yeni bir çift ayakkabı getirmek istiyor ama mahkûmlara dışarıdan bir şey getirilmesi yasaktır.
3. Waves ’98 (2015) – IMDB: 6.8
Sadece 15 dakika süren ve ödüllü kısa filmler arasında bulunan Waves ’98 tipik bir animasyon filmi değildir; hikayenin çoğu elle çizilmiş eskizlerle resmedilmiştir, ancak manzaraların çoğu bir Beyrut şehir manzarasının gerçek çekimleridir. Omar televizyonda haberleri izlediğinde, muhabir hareketli bir çizim değildir, ancak 90’lı yıllardan haber veren gerçek bir muhabirdir. Bu ortam kombinasyonu, izleyici için yadsınamaz bir duyu merakı yaratır ve video sanatının güzelliğinin harika bir örneğidir. Waves ’98 , 2015 Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye Kısa Filmi’ni kazandı ve bu ödülü alan ilk Lübnan filmi oldu.
Sürrealist bir film olan Waves ’98, Omar adında genç bir Lübnanlı adamın, 90’ların sonlarında Beyrut’un tecrit edilmiş banliyölerindeki yaşamına eğiliyor. Sonunda, iç savaş sonrası banliyö yaşamıyla ilgili hayal kırıklığı, onu şehrin derinliklerine çeker ve etrafındaki boş dünyaya ait olma duygusunu sürdürmek için mücadele ederken yavaş yavaş gerçeklikle temasını kaybeder. Bir gencin post-ailede sürekli bir depresyon ve monotonluk döngüsü içinde yaşadıktan sonra hayatının sorumluluğunu üstlenme ve köklerinden sökme kararının hikayesini anlatıyor.
4. Robin Robin (2021) – IMDB: 7.0
Kendi yılında Oscar Akademi Ödülleri’nde En İyi Animasyon Film dalında Oscar’a aday gösterilmiştir. Ayrıca en iyi orijinal müzik dalında The British Animation Award kazanmıştır. Bu ödüllü kısa film, aile ve aidiyet hakkında iç açıcı bir mesaj bulunduruyor ve en çok küçük çocuklara hitap ediyor.
Robin Robin, yumurtası bir çöplüğe yuvarlandıktan sonra bir fare ailesi tarafından yetiştirilen küçük bir kuşun – Robin’in (Bronte Carmichael) hikayesini anlatıyor. Robin, hayatını uyum sağlamaya çalışarak, iki minyatür kulak oluşturmak için tüylerini şişirerek ve görev bilinciyle uçma düşüncesini bir kenara bırakarak geçiriyor. Ailesi onu her zaman kabul eder, ancak Robin hala bir sandviçin tamamını çalarak kemirgenler arasındaki yerini güvence altına alması gerektiğine inanır. Farelerin hepsi bu dünyada amatör hırsızlardır ve kırıntıları çalmak onların yaşam tarzıdır. Böylece Robin yola koyulur, kafası hayallerle doludur. En iyi ödüllü kısa filmler arasında bulunan bu film mutlaka izlemeye değer!
5. Bestia (2021) – IMDB: 7.0
Şili, 1973 ile 1990 yılları arasında on yedi yıl boyunca otoriter bir askeri diktatörlük tarafından yönetildi. Bu dönemde 3.000’den fazla insan öldü, on binlerce mahkuma işkence yapıldı ve tahmini 200.000 Şilili sürgüne gönderildi. Gerçek olaylardan esinlenen Bestia, Şili askeri diktatörlüğü döneminde gizli bir polis ajanının hayatına girer. Köpeğiyle, bedeniyle, korkuları ve hayal kırıklıklarıyla olan ilişkisi, zihninde ve ülkesinde korkunç hasarlar olduğunu ortaya koyuyor. Yaptığı zulümlerle lekelenen polis ajanının zihni kırılmaya başlıyor. Film Oscar Akademi Ödülleri’nde En İyi Kısa Animasyon dalında Oscar’a aday gösterilmiştir. Ayrıca Cordoba Uluslararası Animasyon Festivali’nde En İyi Kısa Animasyon ve En İyi Latin Amerika Filmi dallarında ödül kazanmıştır.
Bu hikayeyi animasyon aracılığıyla anlatma kararı filmi daha da güçlendirmiştir. Çizgi film veya CGI kullanmak yerine, porselen yüzlü keçe kuklalarla stop motion animasyon kullanan film, kahramanın hareketsiz porselen yüzüyle birleşince, Hugo Covarubbias’ın senaryosunun ve görsel hikaye anlatımının ne denli güçlü olduğunu anlayabiliriz; bu kısa film, bir ülkeye ve vatandaşlarına verilen kalıcı hasarın böylesine canlı bir portresini çizer.
6. The Long Goodbye (2020) – IMDB: 7.2
Ödüllü kısa filmler listemize The Long Goodbye ile devam ediyoruz. Aneil Karia’nın The Long Goodbye’ı, kendi ülkenizde bir yabancı gibi muamele görmenin nasıl bir şey olduğuna dair yakıcı bir bakış atıyor. Bu kısa film, İngiltere’de yaşayan Güney Asyalı’yı bir kabusun ortasına yerleştiriyor. 12 dakikalık kısa film, rapçi-aktör Riz Ahmed’in (filmin ana karakterini oynuyor) aynı adlı ikinci albümüne eşlik ediyor. 2020’de yayınlanan albüm, kısmen Brexit sonrası bir dünyada ortaya çıkan göçmen karşıtı duygulardan ilham aldı, özellikle ırkçılık ve yabancı düşmanlığının arttığı bir dönemde İngiliz Asyalılar ile Birleşik Krallık arasındaki çalkantılı ilişkiyi irdeliyor. Oscar Akademi Ödülleri’nden En İyi Canlı Aksiyon Kısa Film ödülü alan film, Britanya Bağımsız Film Ödülleri’nden de En İyi Kısa Film ödülü aldı.
The Long Goodbye , rahat bir aile tablosunu betimleyen neşeli bir sahneyle açılıyor. Taa ki dışarıdan gelen yüksek bir ses duyulana dek, caddenin karşısında silahlı adamlar siyah minibüslerde komşularını çevreliyor ve filmin tonu değişiyor. Baş karakter Ahmed, siyahlar giymiş adamlar evlerine ulaşmadan önce aile üyelerine kısa sürede saklanmalarını söyleyerek bağırmaya başlıyor. Filmin başındaki normal olay dizisi aniden dağılıyor ve aile kendilerini anlamsız bir nefret suçunun hedefi olarak buluyor.
7. The Neighbors’ Window (2019) – IMDB: 7.3
Marshall Curry’nin yazıp yönettiği Neighbors’ Window, Diane Weipert’in gerçek bir hikayesine dayanıyor. Ve filmde, başrol Alli’nin ne yaptığını veya kocasının adının ne olduğunu bilmediğimiz gibi birçok ayrıntı eksik olsa da gerçekten önemli değil. Oscar Ödülleri’nde Canlı Aksiyon kategorisinde En İyi Kısa Film ödülünün kendi yılındaki kazananı Neighbors’ Window, elimizdekilerin kıymetini neden bilmemiz gerektiğine dair 20 dakikalık bir hayat dersi. Ve adından da anlaşılacağı gibi, bu hayat dersini komşunun penceresinden gözetlerken yapıyoruz.
Film; gençlik, azalan arzu ve gündelik hayatın monotonluğuna nasıl yenik düştüğümüz üzerine yorum yapıyor. Ama aynı zamanda, en iyi ihtimalle geçici olabileceğini bildiğimiz yaşam için önemli olanın sevdiğimiz insanlara çok sıkı bir şekilde sarılabilmek olduğunu anlatıyor. Bu yüzden Neighbors’ Window mutlaka izlenmeli, çünkü melodram olmadan çok geçerli bir noktaya değiniyor. Ödüllü kısa filmler arasında bulunan bu film elbette son derece duygusaldır, ancak kısalığı bu duygusallığı tadında bırakır.
8. The Criminals – Suçlular (2020) – IMDB: 7.3
Serhat Karaaslan’ın 2020 yılında Sundance’te dünya prömiyerini yaptığı psikolojik gerilim filmi Suçlular’da, nikahsız ilişki suç sayılıyor. Küçük bir Türkiye kasabasında Nazlı ve Emre’nin baş başa kalma arayışları, otel personelinin evli olmadıkları için oda ayırmalarını yasaklamasıyla tam bir çileye dönüşüyor. Yollarına çıkan üç adam; iki otel resepsiyon görevlisi ve bir güvenlik görevlisidir. Her biri kendilerini kanun ve düzenin, din ve aile kurumlarının bir uzantısı olarak görmektedirler. Bir romantizm olarak başlayan şey, kısa sürede kapari türünde bir romantik komediye dönüşerek sosyal ve politik bir gerilim olarak karşımıza çıkıyor. Romantik türdeymiş gibi başlayan film, kısa sürede sosyal ve politik bir gerilim filmi olarak karşımıza çıkıyor. Sundance’ta en iyi senaryo ödülü alan Suçlular, İstanbul Uluslararası Film Festivali’nde ise Ulusal Kısa Film Ödülü’nü kazanmıştır.
Merkezdeki iki genç, Emre (Lorin Merhart) ve Nazlı (Deniz Altan), diğer birçok gencin yaptığını yapmak istiyorlar: ucuz bir otel odası bulup geceyi birlikte geçirmek. Ancak dertleri, evli olmayan bir çiftin otel odası kiralayamadığı Türkiye taşralarında olmalarıdır. İlk karşılaştıkları otel müdürü bunları görüp ahlak polisi gibi davranmakla tehdit ettiğinde, bir plan hazırlarlar ve başka bir otelde uygulamaya koyarlar. Bu plan ise ters tepecek ve zorba bir otel müdürü (tanınmış Türk aktör ve film yapımcısı Ercan Kesal) ve kötü niyetli otel güvenlik görevlisi (Erdem Şenocak) ile başlarını belaya sokacaktır.
9. Hair Love (2019) – IMDB: 7.4
2019 yılında vizyona giren Bad Hair filminin artan popülaritesi ile birlikte, siyah saça odaklanan nüanslı filmlere ve bununla ilgili birçok konu başlığına ilgi arttı. Göz atmaya değer olanlardan bir tanesi de Matthew Cherry’nin ödüllü animasyon kısa film başyapıtı Hair Love‘dır. Animasyon dalında 2020 yılının En İyi Kısa Film ödülünü alan ödüllü kısa film, oldukça güçlü bir animasyon filmidir.
Hair Love, bir çevrim içi video eğitiminde saç vlogger’ı annesinin ayak izlerini takip ederek doğal saçlarını şekillendirmeye çalışan genç bir kız olan Zuri’nin hikayesini anlatıyor. Annesi artık yanında olmadığında Zuri’nin babası araya girip saçlarını elinden gelen en iyi şekilde şekillendirmeye çalışır.
10. Wasp (2003) – IMDB: 7.5
Wasp; İngiltere, Dartford’da bekar bir annenin, liseden eski sevgilisiyle yeniden bağlantı kurarken üç genç kızının ve bir erkek bebeğinin geçimini sağlamak için duygusal ve finansal olarak mücadele edişini anlatan bir kısa filmdir. Wasp (2003), Andrea Arnold’a canlı aksiyon dalında En İyi Kısa Film Oscar’ını kazandırmıştır. Bu ödüllü kısa film, koşullar tarafından zorlanan ancak aşka güçlü bir şekilde bağlı bir ailenin zaman zaman büyüleyici ve her yönüyle acı veren dürüst bir tasviridir.
11. The Old Man and The Sea (1999) – IMDB: 8.0
Ernest Hemingway’in aynı adlı romanından uyarlama olan 1999 yapımı The Old Man and The Sea isimli ödüllü kısa film, En İyi Animasyon Kısa Filmi dalında Oscar da dahil olmak üzere döneminde pek çok ödül kazanmıştır. Bunun bir nedeni filmin yönetmeni Aleksandr Petrov’un romana ve yazarına olan saygısıyla olağanüstü güzellikte ögeler kullanmış olmasıdır. Çünkü 20 dakikalık yağlı boya tablolarından oluşan animasyonu tamamen boyayabilmek için iki buçuk yıl ve tamamında yavaş kuruyan pastel yağlı boya kullanmak gerekliydi.
En iyi ödüllü kısa filmler arasında bulunan bu film sadece iki karakter etrafında dönüyor: Santiago adında eski bir Kübalı balıkçı ve onun çırağı olan Manolin adında genç bir çocuk. Santiago’yla ilk karşılaştığımızda, yaşlı balıkçı haftalardır hiçbir şey yakalayamayan, bu yüzden ününe layık bir canavarı aramak için her zamankinden daha uzaklara yelken açmaya karar veren cesur bir insan görüyoruz. Manolin ise birçok yönden düşünceli ve olgun bir delikanlıdır; yaşlı arkadaşına bakan ve neredeyse bir annenin yapacağı gibi onun ihtiyaçlarını önceden tahmin eden fedakâr bir gençtir; denize çıkmadan önce Santiago’nun uygun şekilde beslenmesini sağlar ve kasvetli bir ifadeyle ona iyi şanslar diler. Ve maceralar başlar…
12. Save Ralph – Ralph’i Kurtar (2021) – IMDB: 8.5
Ödüllü kısa filmler listemizin sonuna geldik. Hayvan hakları derneği Humane Society International, geçtiğimiz yıl kozmetik endüstrisinde hayvan testlerinde perde arkasında neler olduğunu vurgulamak için yeni bir kısa film olan Save Ralph’i yayınladı. Londra’nın stop motion stüdyosu Arch Film Studio tarafından yaratılan ve Spencer Susser tarafından yönetilen üç dakikalık filmde ünlü aktör Ricky Gervais ve yönetmen Taika Waititi’nin seslendirmeleri var. Film, dünyanın dört bir yanındaki hayvanlar üzerinde yapılan kozmetik testlere son verilmesi çağrısında bulunuyor ve aynı zamanda aktörler Zac Efron, Olivia Munn, Pom Klementieff ve Tricia Helfer’ın seslendirmelerini de içeriyor. Pek çok yerel jüriden tam not alan ödüllü kısa film, Cannes Lions Yaratıcılık Festivali 2022’den de Grand Prix ödülünü kazandı.
Waititi tarafından seslendirilen Ralph, en başta hayır kurumunun bir çalışanı olarak tanıtılmaktadır. Belgesel tarzında çekilen filmde Ralph, yine en başta insanlara yardım etme fırsatları hakkında olumlu açıklamalarda bulunuyor. Ancak kısa film devam ettikçe, izleyicilere Ralph gibi hayvanların yaşadıklarına dair acı gerçekler sunuluyor. Film, duygusal bir mesaj üretmek için kara mizah ve stop motion animasyon kullanıyor.
Save Ralph, dünyanın dört bir yanındaki laboratuvarlarda acı çeken hayvanların durumunu sergilemek amacıyla izleyiciye sunuldu ve tamamlanması yaklaşık bir yıl sürdü. Hayvanlar üzerinde yapılan testler neredeyse 40 ülkede yasaklanmış olsa da dünyanın çoğu yerinde ne yazık ki hala yasal.
