Corona virüsü salgını her alanda olduğu gibi sanat alanında da eşi benzeri görülmemiş değişimlere yol açtı. Bu süreçte sanat galerilerinin kapanması nedeniyle fiziksel sanat eserlerinin satışlarında önemli bir düşüş yaşandı. Ancak sanatseverlerin imdadına NFT (Non- Fungible Token) tabanlı eserler yetişti. Kripto para birimi sanat analizi platformu CryptoArt.io’ya göre 2020 yılının Aralık ayında NFT tabanlı eser satışı 8,2 milyon dolara ulaşarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. 2021 yılının henüz 3. ayında olsak da geçtiğimiz yılın rekoru çoktan tazelenmiş durumda. Geçtiğimiz günlerde Beeple olarak bilinen Mike Winkelmann’ın eseri 69,4 milyon dolara alıcı bulunca NFT tabanlı dijital eserler tekrar gündeme geldi. Peki NFT nedir? NFT sanatçıları eserlerini nerede satıyor? Gelin detaylara birlikte bakalım.
NFT’nin henüz resmi bir Türkçe karşılığı bulunmuyor. Ancak NFT’ler dünyadaki değerli olan her parçanın dijital dünyadaki yansıması olarak tanımlanıyor
Merkeziyetsiz finans sistemi yaygınlaştıkça farklı token ve coin türleri piyasaya çıkıyor. Uzun yıllardır bilinse de 2020 yılında popülerleşen NFT’ler birbirinin yerine geçemeyecek değerlerde üretiliyor. Bu nedenle NFT’yi değişimi mümkün olmayan eşsiz para ya da çip olarak da tanımlamak mümkün. Sözünü ettiğimiz para, ödeme aracı olarak kullandığımız varlık değil benzersiz bir nesneyi temsil eden kriptografik simgeleri tanımlıyor. Değişimi mümkün olmayan paralar insanların değer verdiği herhangi bir nesne olabiliyor.
Kripto paraların temelinde ve mantığında bulunan blok zincir (blockchain) teknolojisinin aynısı NFT oluştururken kullanılıyor
Bu teknoloji sayesinde herhangi bir dijital varlık tıpkı gerçek hayatta yaptığımız gibi korunabiliyor. Başka bir ifadeyle bahse konu olan dijital varlık sadece sahibine ait olacak şekilde şifreleniyor. Kişiye özel kriptografik token türü olan NFT’nin eşsiz ve kopyalanamaz oluşu onu türünün tek örneği yapıyor. Basit bir örnekle açıklamak gerekirse cüzdanımızdaki 50 TL’yi başka bir 50 TL ile kolaylıkla değiştirebiliriz. Kağıt paraların üzerinde bulunan seri numaralar 50 TL’nin değerini hiçbir zaman düşürmez. Ancak bir NFT eşsizdir, satın alınan bir tokenin dünya üzerinde başka bir örneği yoktur.
Şu an NFT’lerin büyük bir kısmı Ethereum blok zincirinin bir parçası. Ethereum gibi diğer kripto para üretenler de aynı ağ üzerinden kendi NFT’lerini oluşturabilir. NFT eserlerin özgünlüğü çok kolay bir şekilde tespit edilmektedir. Bu nedenle herhangi bir eserlerin blok zincirle tekrar kopyalanması mümkün değildir.
NFT eseri, sahibinin izni olmadan internet ortamında paylaşmak suç mu?
NFT ile şifrelenen bir sanat eseri sadece sahibine özel oluyor. Siz internetten o eseri indirip, kopyalayıp, paylaştığınızda suç işlemiş olmuyorsunuz. Mona Lisa, İnci Küpeli Kız ya da Son Akşam Yemeği tablolarını kuşe kâğıda basıp satan kişiler nasıl suçlu olmuyorsa, NFT eserlerin kopyasını paylaşmak da suç teşkil etmiyor. Çünkü bu tabloların orijinali sadece tek bir kişiye ya da kuruma ait. Ancak herhangi bir NFT eser, orijinalmiş gibi pazarlanırsa orada hukuk sistemi devreye giriyor.
NFT eserler nerede satılıyor?
NFT ile oluşturulan bir sanat eseri, özüne uygun olarak dijital pazar yerlerinde satılıyor. Blok zincir tabanlı dijital varlıklar OpenSea ve NiftyGateway gibi platformlarda satılıyor. OpenSea’de sanat eserleri dışında başka blok zincir tabanlı dijital gerçeklikler de satışa sunuluyor.
Dünyada ve Türkiye’de NFT sanatçıları
NFT sanatçıları arasında en dikkat çeken isim hiç kuşkusuz Beeple takma isimli Mike Winkelmann. Onu ünlü yapan durum ise eserinin rekor bir fiyata satılması. Londra’da bulunan Christie’s Müzayede Evi’nde Beeple’ın dijital sanat eseri tam 69,4 milyon dolara alıcı buldu. Winkelmann’ın “Everydays: The First 5,000 Days” isimli kolaj çalışması şu ana kadar en pahalı NFT olma özelliğini taşıyor. Kolaj çalışmasında Donald Trump gibi siyasi liderlerden Mickey Mouse gibi çizgi film karakterine kadar çok farklı çizimler yer alıyor. Jpg formatında olan bu çalışma, bir müzayede evinde satılan ilk dijital eser olarak tarihe geçti. Öte yandan müzayede evi, açık artırmayı tam 22 milyon kişinin canlı izlediğini açıkladı.
NFT sanatçıları arasında bir diğer ünlü isim “Fewocious” lakaplı 18 yaşındaki bir vizyoner. Muhteşem dijital eserler yaratan Fewocious, NFT dünyasında hızla ilerleme kaydediyor. Dijital sanata 13 yaşında başlayan Fewocious, Beeple’dan sonra en ünlü sanatçı kabul ediliyor. Kripto sanatıyla dikkat çeken bir başka NFT sanatçısı, Türkiye’den Murat Pak. Ödüllü 3D motion tasarımcısı Murat Pak’ın blok zincir tabanlı eserleri, milyonlarca dolara alıcı buluyor. Pak’ın eserleri açık artırma usulü SuperRare, Nifty Gateway ve MakersPlace gibi dijital pazar yerlerinde satışa sunuluyor. Dünyanın pek çok ülkesinden teklif alan Pak, sektörün parlayan yıldızı olmuş durumda.
