14 Mayıs tarihinde Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili seçimleri gerçekleşecek. Vatandaşlarımız, sandık başına gidip güvendiği parti ve cumhurbaşkanı oyunu verecek. Hepimizin bildiği üzere seçimlerde gözlemciler yer alacak. Gözlemciler, yani müşahitler ile ilgili merak edilen pek çok şey var. Müşahit nedir, nasıl müşahit olunur, gönüllü müşahit olur mu ve müşahitler para alır mı gibi sorular vatandaşlarımızın aklını kurcalıyor. Sizler için tüm bu soruları cevaplayacağız. Öncelikle müşahit nedir sorusunu yanıtlayarak başlayalım.
Ayrıca bu içeriğe bakmak isteyebilirsiniz: “14 Mayıs Seçiminde Sandık Güvenliği Nasıl Sağlanacak?”
Müşahit nedir?
Seçimlerde gözlemcilik yapan kişilere müşahit denir. Müşahitlerin görevi sandıkların güvenliğini sağlamaktır. Müşahit, tasnif ve tutanakların tutulması, sandık kurulunun oluşturulması ve oy kullanma işlemlerini takip eder ve gerek görülen yerlerde itiraz eder. Oy kullanma işlemlerini takip etme ve sandık güvenliğini sağlama görevini üstlenen müşahitler, seçim güvenliğinden en sorumlu kişiler olarak biliniyor.
Müşahit nedir ve görevleri nelerdir öğrendiğimize göre devam edelim.
Nasıl müşahit olunur?
Öncelikle gönüllü müşahit olur mu sorusunu yanıtlayalım. Müşahitlik resmi bir görev olarak geçmez ve tamamen gönüllülük esasına dayalı bir görevdir. Ayrıca, herhangi bir partiden gönüllü olan müşahitler para alamazlar. Peki nasıl müşahit olunur?
Müşahitler, bağımsız adayların ve siyasi partilerin İlçe Seçim Kurulu’na sundukları liste üzerinden kura ile belirlenirler. Kura sırası esas alınarak, ilk önce asıl, sonra da yedek üyeler belirlenir. Herhangi bir partiye üye olmayan vatandaşların müşahitlik görevini üstlenebilmeleri için bağımsız platformlar tarafından da faaliyetler yürütülmekle birlikte, gönüllü olacak olan müşahitlerin seçim günü görevlerini yerine getirebilmeleri için bir siyasi parti onaylı “Müşahit Görev Belgesi”ne sahip olmaları şarttır.
Sandık kurulu kaç kişiden oluşur?
Yüksek Seçim Kurulu’ndaki yetkililerin yaptığı açıklamaya göre, sandık başında görev alacak kişiler altı asil üyeden oluşacak. Ayrıca her asil üyenin bir tane de yedek üyesi bulunacak. Sandık kurulu ise başkanlık, müşahitlik ve gözlemcilik görevlerini üstlenen kişilerden oluşacak.
Sandık kurullarının görevleri ve yetkileri
Resmi Gazete’de yayımlanan genelge, sandık kurullarının oluşumuyla birlikte yetkilerini ve görevlerini, yapacakları işlemleri ve işleri, oy verme şeklini, itirazlar ve şikayetlerle alakalı usulleri ve esasları düzenliyor. Bu genelgeye göre, Sandık kurulu başkanlık görevini üstlenen kişi, 6 asıl ve 6 yedek üyeyle kurulacak. Sandık kuruluna başkanlık eden kişi göreve gelmediği takdirde, kamu görevlileri içinden belirlenen üye başkanlık edecek. Eğer bu üye bulunmazsa da, kurula en yaşlı üye başkanlık edecek.
Askeri Ceza Kanunu’nun 3. maddesinde yazılı sivil memurlar dahil askeri şahıslar, TBMM üyeleri, zabıta amir ve memurları, adaylar ve idare amirleri sandık kurullarına seçilemeyecek.
Sandık çevresinde düzeni sağlama görevi sandık kurulu başkanına ait olacak. Sandığın bulunduğu bina ile çevresinin güvenliğini bina sorumlusu sağlayacak. İlçe seçim kurulunun denetimi ile birlikte sandık kurulu, sandığın konulacağı yeri kararlaştırılacak. Sandık kurulu, seçmenin oyunu özgür ve gizlice verebilmesini göz önünde bulundurarak sandığın konulacağı yeri belirleyecek.
