Bu listeyi Fil’m Hafızası ekibinden Elif Bulut hazırlamıştır, haberiniz olsun.
Bir insanın hayal gücü uçsuz bucaksız ve sonsuz ufuklar görürmüş. Yaratıcılığın ve başarının en vazgeçilmez aracıymış hayal etmek… Pekâla toplumların doğayı yorumladığı , gelenekleri anlattığı, evreni anlama çabasına giriştiği hayal ürünü hikâyeler tek bir insanınkinden daha güçlü değil midir? Her toprağın eşsiz insanları, evrenin herhangi bir vakti zamanında bir arada yaşarken kültürleriyle farklı inanışlar sergileyip var oluşlarını anlamlı hale getirmişler kimi öykülerle…
Bu insanlar bugünün toplumundan çok farklı diyebilir miyiz? Aynı güneşe bakıyoruz, aynı havayı soluyoruz, aynı suyu içiyoruz… Kendi yarattığımız tarih ölçüleri ve teknolojiyle bunu değiştirebilir miyiz? İşte değişmediğinin kanıtı: Mitoloji…
Homeros’un İlyada ve Odesa destanları bizi başka diyarlara götürüp inanışlarımızı sorguluyorsa, bugün sinema da aynı şeyi yapıyor ve benzer bakışlar üretiyor. Star Wars serisinde Naboo’nun kraliçesi Padmé Amidala’nın Amazon savaşçı kadınlarından pek farklı olduğunu söyleyemeyiz galiba. Dünyanın apayrı coğrafyalarından ise birbirine çok benzeyen mitlerle karşılaşıyoruz. Bu sinemada da pek farklı değil belki de…
İsviçreli psikiyatr Carl G. Jung mitolojiyi kolektif bilinç-dışı ile açıklıyor. Bizim farkında olmadığımız başka bir bilincimiz olduğunu ve bu bilincin geçmişten bize arketiplerle miras kaldığını söylüyor. Bu yüzden de mitoloji, dünyanın birçok farklı yerinde benzer öğeler ve hikâyeler barındırıyor. Sinemada da değişik mitolojilerden alıntılanmış çeşitli anlatımlara rastlayabiliriz.
Bu listede Antik Yunan, İrlanda/İskoç, İngiliz, İskandinav (Norse), Japon, Çin , Hint, Yeni Zelanda, Mısır, Aztek ve İnuit mitolojileriyle hayatı sorgulatan, arayışlarımızda haksız olmadığımızı gösteren filmler yer alıyor…
Not: Sıralama alfabetiktir.
1. A Midsummer Night’s Dream (1999, Yön: Michael Hoffman) | Antik Yunan Mitolojisi
Shakespeare’in kadınların erkeklere meydan okuması üzerine yazdığı oyunun uyarlaması olan film asıl eseri aynı şekilde anlatmış. Aşk iksirleri, periler ve garip romantizm…
2. Atanarjuat (Atanarjuat: The Fast Runner – 2001, Yön: Zacharias Kunuk) | İnuit Mitolojisi
“Atanarjuat”; Kuzey Kanada’da yaşayan İnuitler (Eskimolar) tarafından yapılan ve finanse edilen, İnuit dili kullanılan, oyuncularının tamamı İnuit olan ilk film olma özelliği taşıyor. Film yine İnuit kültürüne özgü Şamanizm, “lanet”, “büyü” pratiklerini yerel mitlerle anlatıyor.
3. Beowulf (2007, Yön: Robert Zemeckis) | İskandinav Mitolojisi
700 – 1000 yılları arasında, Danimarka’da yazılmış mitolojik bir şiir olan “Beowulf”, ismini aynı adı taşıyan cesur savaşçıdan almıştır. Film ise animasyon teknikleriyle, bulunan en eski İngilizce eserlerden biri olan bu halk mitolojisinin kahramanı Beowulf’un, İskandinav canavar Grendel’le imtihanına hayat vermiştir.
4. Bless Me, Ultima (2013, Yön: Carl Franklin) | Aztek Mitolojisi
Rudolfo Anaya’nın kitabından aynı adla uyarlanan film; II. Dünya Savaşı sırasında Aztek tanrıları ve kıyametlerini, “şifacı” yaşlı kadın Ultima ve küçük çocuk Antonio’nun ilişkileri üzerinden “iyi”, “kötü”, “denge” gibi ruhani kavramlarla ele alıyor. Meksika’daki Aztek mitolojisinin günümüzdeki varoluşunu ve etkilerini görüyoruz.
5. Die Nibelungen: Siegfried (1924, Yön: Fritz Lang) | Alman Mitolojisi
Sessiz film serisi özelliği taşıyan “Die Nibelungen” konusunu eski bir Alman efsanesinden alıyor. Filmde kahraman Siegfried, düşmanın kanıyla yıkanarak görünmez oluyor. Mitolojik hikâye Die Nibelungen, I. Dünya Savaşı öncesinde Avusturya ve Almanya arasındaki ittifak mesajı olarak kullanılmış.
6. El laberinto del fauno (Pan’s Labyrinth – 2006, Yön: Guillermo del Toro) | Roma/Yunan/Mısır Mitolojisi
Eski Mısır mitolojisinde; “Gözler”, “gerçeği ve gerçek olmayanları görmek” anlamına gelen “Horus’un Gözü” filmde yer alıyor. Antik Yunan mitolojisinde yarı keçi olan Pan, II. Dünya Savaşı sırasında faşist İspanya’da Ofelia’ya görünür ve labirentinde doğruyu bulma yolcuğu yaşatır.
7. Heisei tanuki gassen ponpoko (Pom Poko – 1994, Yön: Isao Takahata) | Japon Mitolojisi
Japonya’nın yerli hayvanı olan tanikiler aslında rakun-köpek olarak da biliniyor ve Japon mitolojisinde form ve kılık değiştirme gibi süper güçleri olduğuna inanılıyor.
8. Troy (2004, Yön: Wolfgang Petersen) | Antik Yunan Mitolojisi
Homer’in İlyada ve Odesa şiirlerinde tasvir edilen Truva Savaşı, belki hiç bu şekilde sinemada betimlenmemişti. Gerçeğe yakınlığı açısından önemli bir Antik Yunan Mitolojsi filmi özelliği taşıyor.
9. Ondine (2009, Yön: Neil Jordan) | İskoç/İrlanda Mitolojisi
İrlanda mitolojisine göre Selkiler, denizde yarı folk olan yaratıklardır ve karaya çıkıp yaşayabilirler. Derilerini bırakabildikleri için de Selki olduklarını insanlar anlayamıyorlar. Balıkçılık yapan bir adamın ağlarında bir kadına rastlaması sanki bu miti gerçek hale getiriyor…
10. Sen to Chihiro no Kamikakushi (Spirited Away – 2001, Yön: Hayao Miyazaki) | Japon Mitolojisi
Yönetmen Miyazaki özellikle Japonya’ya özgü “Shinto” mitolojisinden inanç ve imgelerle çeşitli ruhani varlıklar yaratıyor. Tıpkı “No-Face” gibi…
11. Siddhartha (1972, Yön: Conrad Rooks) | Hint Mitolojisi
Hermann Hesse’in Nobel Ödüllü aynı adlı romanından uyarlanmış olan film, Gautama Buddha zamanında “varoluşu” arayan Siddhartha adındaki bir adamı konu alıyor.
12. Stargate (1994, Yön: Roland Emmerich) | Eski Mısır Mitolojisi
Film Eski Mısır mitolojisiyle bilim kurgu, uzaylı teknolojisi ve aksiyonu sentezlemiş…
13. The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring (2001, Yön: Peter Jackson) | İskandinav/İngiliz Mitolojisi
Danimarka’dan “Beowulf”, İzlanda’dan “Edda” , Finlandiya’dan “Kalevala” ve İngiltere’den “Sir Gawain and the Green Knight” gibi Avrupa’nın çeşitli mitolojik hikâyelerinden etkilenen yönetmen, aynı zamanda mitleri parçalayıp yeniden bir araya getirerek kendi mitolojisini yaratmış ve Katolik “kader” inancını eleştirmiştir.
14. Whale Rider (2002, Yön: Niki Caro) | Yeni Zelanda Mitolojisi
Yeni Zelanda’da yaşayan Māori mitolojisi üzerine yapılan film, kabile kültürünün modernite ile çelişkileri üzerinde duruyor. “Paikea” efsanesi ile şekillenen liderlik anlayışı yeni jenerasyon tarafından değiştirilmek üzeredir…
15. Wo hu cang long (Crouching Tiger, Hidden Dragon – 2000, Yön: Ang Lee) | Çin Mitolojisi
Doğa üstü güçleri olan heroik karakterlerin görsel şölen yarattığı film, aynı zamanda Batı kahramanlarına bir tepki olarak Çin mitolojisi kullanılarak yapılmış. Filmin başlığı “güçlerini başkalarından saklamak” anlamına geliyor.
Percy Jackson da var !! En önemli filmi unutmuşsunuz.
13 numara: Yönetmenin kendi mitolojisini yaratmasından ve Katolik “kader” inancını eleştirmesinden bahseden bir cümle kurmuşsunuz. Bu hikayelerin tamamen Tolkien’in kendi kurduğu dünyadan oluştuğundan bihabersiniz sanırım. Yani; hem tüm bunları yönetmen kaynaklı diyerek hem de yazarın mitini genel mitlerle karıştırarak hata yapıyorsunuz. Böyle hatalar tüm çalışmayı değersiz kılabilir. Dikkat etmenizi rica ediyorum.
Öncelikle bazı bilgilerde hata var. Troy filmi tarihi bir filmdir. Tamamen gerçekle bağlantılıdır. Sadece Achilleus ve Paris arasında geçen sahneler mitolojik ögeler taşır. Bir diğeri LOTR serisi Tolkien tarafından yazılmış yönetmenle alakası yoktur. Serinin hikayesini yönetmene bağlamak bence doğru değil. Saygılar.