Bir kripto para birimi, hükümet veya banka gibi merkezi bir para otoritesine ihtiyaç duymadan dolaşımda olabilen merkeziyetiz dijital bir varlıktır. Kriptografik bir teknoloji olan blok zinciri teknolojisini kullanarak insanların alım-satım ve ticaret yapmalarını sağlar.
Hayatımızda yer alan fiat paralar yerine, kripto ile yapılan ödemeler yalnızca belirli işlemleri tanımlayan çevrim içi bir veri tabanında dijital işlemler olarak yer almaktadır. Kripto para yatırımlarınız ile transfer işlemi gerçekleştirdiğinizde işlemler herkesin görebileceği halka açık bir deftere kaydedilmektedir. Kripto paralar dijital cüzdanlarda saklanır.
Kripto, işlemleri doğrulamak için şifreleme yöntemini kullanmaktadır. Şifreleme sayesinde gelişmiş kodlamanın, cüzdanlar arasında ve halka açık defterlere kripto para birimi verilerinin depolanması ve iletilmesiyle ilgili olduğu anlamına gelir. Şifrelemenin amacı güvenlik ve emniyet sağlamaktır. Peki kripto para nereden alınır ve özellikleri nelerdir?
Kripto para birimlerinin önce çıkan ayırt edici özellikleri nelerdir?
- Aktarılabilirlik: Kripto, dünyanın herhangi bir yerinde yaşayan diğer insanlarla, marketten alışveriş yaparken nakit ödeme yapmak kadar basit ve sorunsuz bir işlem gerçekleştirmenizi sağlamaktadır.
- Gizlilik: Kripto para ile ödeme yapacağınız zaman satışı yapan kişiye gereksiz ve kişisel bilgiler vermenize gerek yoktur. Bu da finansal bilgilerinizin bankalar, ödeme hizmetleri, reklam verenler ve kredi derecelendirme kuruluşları gibi üçüncü taraflarla paylaşılmasına karşı korunduğu anlamına gelir.
- Güvenlik: Bitcoin ve Ethereum dâhil olmak üzere hemen hemen tüm kripto para birimleri, sürekli olarak kontrol edilen ve büyük miktarda bilgi işlem gücü ile doğrulanan, blok zinciri adı verilen teknoloji kullanılarak güvence altına alınır.
- Taşınabilirlik: Kripto para birimi varlıklarınız finansal kurumlara veya hükümetlere bağlı değildir. Bu yüzden bağımsız olarak her yerde tarafınızdan kullanılabilmekte ve kolaylıkla taşınıp saklanabilmektedir.
- Şeffaflık: Bitcoin ve Ethereum ağlarındaki her işlem, istisnasız olarak herkese açık şekilde gerçekleşmektedir. Bu da işlemlerin manipülasyonuna, para arzını belirlemeye veya dolandırıcılığın mümkün olmadığı anlamına gelir.
- Geri Alınamama: Kredi kartıyla yapılan ödemelerin aksine, kripto para ile yapılan ödemeler geri alınamamaktadır. Satıcılar için bu, dolandırıcılık olasılığını büyük ölçüde azaltmaktadır. Müşteriler için ise kredi kartı şirketlerine veya aracı kurumlara yüksek işlem ücretleri için yapılan ödemeyi ortadan kaldırmaktadır.
- Güvenlik: Bitcoin’in kullandığı ağ bugüne kadar hiç hack’lenemedi. Kripto paraların altında yatan temel fikirler onları güvenli hâle getirmeye yardımcı olur: Sistemler izin gerektirmez ve çekirdek yazılım açık kaynaklıdır, yani sayısız bilgisayar bilimcisi ile kriptolog, ağları güvenlik ve diğer tüm açılardan inceleme fırsatı bulmuştur.
Kripto para nereden ve nasıl alınır?
Kripto paraları satın almanın birkaç yöntemi bulunmaktadır. Kripto para borsaları, alım ve satım için çok sayıda farklı dijital varlık sunmaktadır. Küresel ve çoğumuzun duyduğu bir şirket olan PayPal, katılımcıların belirli dijital varlıkları alıp satabilecekleri bir platformdur. Bitcoin ATM’leri gibi kripto para birimi ATM’leri de dünyanın çeşitli yerlerinde bulunmaktadır.
Çoğu platform üzerinden (platformdan platforma değişmekle birlikte) banka havaleleri, kredi kartı ile ödeme ve kripto para birimi transferleri ile alım seçenekleri sunulmaktadır. Uygulama ile kişiden kişiye direkt transferler de mümkündür. Bu durumlar platformdan platforma değişiklik göstermekte ve bazı ülkelerde bazı platformlar faaliyet göstermemektedir.
Güvenli bir şekilde bir kripto paraların nasıl satın alınacağını merak ediyor olabilirsiniz. İşte üç adımda yapmanız gerekenler👇
Adım 1: Bir platform seçme
İlk adım, hangi platformun kullanılacağına karar vermektir. Genel olarak, geleneksel bir broker veya özel kripto para borsası arasında seçim yapabilirsiniz:
- Geleneksel brokerler: Bunlar, kripto para biriminin yanı sıra hisse senetleri, tahviller ve ETF’ler gibi diğer finansal varlıkları satın alma ve satma yolları sunan çevrimiçi brokerlerdir. Daha düşük ticaret maliyetleri, ancak daha az kripto özelliği bulunmaktadır.
- Kripto para borsaları: Cüzdan depolama, faiz getiren hesap seçenekleri ve daha fazlasını sunan birçok kripto para borsası arasından seçim yapabilirsiniz. Birçok borsa, varlığa dayalı ücretler alır.
Farklı platformları karşılaştırırken, hangi kripto para birimlerinin sunulduğunu, hangi ücretleri aldıklarını, güvenlik özelliklerini, depolama ve para çekme seçeneklerini ve herhangi bir eğitim kaynağını göz önünde bulundurun.
2. Adım: Hesabınıza para yatırma
Platformunuzu seçtikten sonraki adım, ticarete başlayabilmeniz için hesabınıza para yatırmak. Birçok kripto para borsası, kullanıcıların banka veya kredi kartlarını kullanarak ABD Doları, İngiliz Sterlini veya Euro gibi fiat (yani devlet tarafından verilen) para birimlerini kullanarak kripto satın alma imkanı sunmaktadır. Bu platforma göre değişiklik göstermektedir.
Bazı borsalar kredi kartı ile kripto para birimi satın alımlarını riskli görmekte ve bunu desteklememektedir. Bazı kredi kartı şirketleri de kripto paralar için gerçekleştirilen işlemleri onaylamamaktadır. Çünkü, kripto paraların oynaklığı ve belirli varlıklar için borca girme veya potansiyel olarak yüksek kredi kartı işlem ücretleri ödeme riskine girmemenizdir.
Bazı platformlar ayrıca ACH transferlerini ve banka havalelerini de kabul edecektir. Kabul edilen ödeme yöntemleri ve para yatırma veya çekme için geçen süre, platforma göre farklılık gösterir. Aynı şekilde, mevduatın temizlenmesi için geçen süre de ödeme yöntemine göre değişir.
Dikkate alınması gereken önemli bir faktör ücretlerdir. Bunlara potansiyel para yatırma ve çekme işlem ücretleri ile ticaret ücretleri dahildir. Ücretler, ödeme yöntemine ve platforma göre değişecektir. Bu, başlangıçta araştırmanız gereken bir şeydir.
Adım 3: Alım-Satım İşlemi
Kripto para borsasının web veya mobil platformu aracılığıyla alım-satım yapabilirsiniz. Kripto paraları satın almayı planlıyorsanız, “satın al”ı ve sipariş türünü seçerek, satın almak istediğiniz kripto para miktarını girerek ve siparişi onaylayarak bunu yapabilirsiniz. Aynı süreci “satış” emirleri için de uygulayabilirsiniz.
Kriptoya yatırım yapmanın başka yolları da var. Bunlara PayPal, Cash App ve Venmo gibi kullanıcıların kripto paraları satın almasına, satmasına veya elinde tutmasına olanak tanıyan ödeme hizmetleri dahildir. Ayrıca aşağıdaki yatırım araçları da bulunmaktadır:
- Bitcoin trusts: Normal bir aracılık hesabıyla Bitcoin trusts hisselerini satın alabilirsiniz. Perakende yatırımcılara borsa aracılığıyla kripto para birimi satın alma imkanı sunmaktadır.
- Bitcoin yatırım fonları: Aralarından seçim yapabileceğiniz Bitcoin ETF’leri ve Bitcoin yatırım fonları vardır.
- Blok zinciri hisse senetleri veya ETF’ler: Kripto ve kripto işlemlerinin arkasındaki teknolojide uzmanlaşmış blok zinciri şirketleri aracılığıyla dolaylı olarak kriptoya yatırım yapabilirsiniz. Alternatif olarak, blockchain teknolojisini kullanan şirketlerin hisse senetlerini veya ETF’lerini satın alabilirsiniz.
Sizin için en iyi seçenek, yatırım hedeflerinize ve risk iştahınıza bağlı olacaktır.
Kripto paralar nasıl çalışır?
Kripto paralar, merkez bankasına yada hükümete bağlı olmadan çalışmaktadır. Devlet garantilerine güvenmek yerine, blok zinciri adı verilen merkeziyetsiz teknoloji, kriptonun işleyişini destekler.
Kripto paralar, bir banknot veya madeni para değildir. Bunun yerine, yalnızca internette yer alan dijital bir para birimidir. Her projenin, onları satın almak veya satmak isteyenler tarafından oluşturulan piyasa güçleri tarafından belirlenen sanal token’i yer almaktadır.
Kripto paralar, madencilik olarak bilinen ve token kazanmak için karmaşık matematiksel problemleri çözmek için bilgisayar işlem gücünün kullanılmasını gerektiren bir süreçle oluşturulur. Kullanıcılar aracı kurumlardan kripto paraları satın alabilirler. Daha sonra soğuk yada sıcak cüzdanlar kullanarak kripto paralarını saklayabilir ve harcayabilirler.
Blok zincirleri tipik olarak Proof-of-Work (PoW) yani iş kanıtı veya Proof-of-Stake (PoS) yani hisse kanıtı gibi konsensüs algoritmaları aracılığıyla çalışır. PoW, madencilere dayalı olarak çalışmaktadır.
PoS ise stake ile çalışır. Stake sisteminde, cüzdanlarda varlıkları uzun süre tutarak ağın çalışmasına yardımcı olunur. Bunun karşılığında ise bir ödül alırsınız. Bir dizi PoS varlığı, genellikle belirli bir minimum sayıda token gerektiren daha karmaşık bir stake etme süreci olan masternode’lara da izin verir.
Kripto paralar nasıl üretilir?
Kripto paraların üretilmesinin yaygın bir yolu, Bitcoin tarafından kullanılan madencilik olarak bilinen bir süreçtir. Madencilik ile ağdaki işlemlerin gerçekliğini doğrulamak için yüksek miktarda enerji harcanmaktadır. Madencilik yapan kişiler, ödül olarak yeni oluşturulan kripto para birimini alırlar. Diğer kripto projeleri, token oluşturmak ve dağıtmak için farklı yöntemler kullanmaktadır.
Madencilik, kripto işlemlerinin doğrulandığı ve yeni kripto para birimlerinin oluşturulduğu süreçtir. Bir kripto işlemi gerçekleştiğinde, aynı zamanda bu işlemlerin gerçekleştiği blok zincirinde bir düğüm görevi gören bir kripto para madenciliği, işlem bilgilerini içeren bloğun şifresini çözmeye çalışır. Örneğin, Y Kişisi, Z Kişisine 0,1 Bitcoin göndermek isterse, Bitcoin blok zincirindeki madenciler, işlem bilgilerini içeren bloğun şifresini ilk çözen kişi olmak için rekabet eder.
Bloğun şifresinin çözülmesi sadece işlemin kimliğini doğrulamakla kalmaz, aynı zamanda kimin kime, ne zaman ve hangi tarihte kaç Bitcoin gönderdiği hakkında bilgi verir. Blok şifresi çözüldüğünde ve blok zincirindeki düğümlerin çoğu tarafından özgün olarak kabul edildiğinde, blok blok zincirine eklenmektedir.
Şu anda, doğrulama süreci, gereken hesaplama gücü açısından oldukça kaynak yoğun. Bu nedenle, bireysel madenciler genellikle süreci çok pahalı bulurlar ve bu nedenle bilgi işlem gücünü toplu olarak kullanmak için havuzlara katılırlar.
Kripto para neye göre yükselir?
Kripto para birimlerinin ekonomik değeri, arz ve taleplerine göre değişim göstermektedir.
Arz, mevcut miktarı ifade eder; belirli bir anda satın alınabilecek kaç Bitcoin olduğunu belirtir. Talep, insanların Bitcoin’e sahip olma arzusunu ifade etmektedir. Kripto paranın değeri her zaman arz ve talep arasındaki dengeye göre belirlenmektedir.
Farklı türlerde değerler de mevcuttur. Kişiler kripto paralarını temel harcama birini veya hediye aracı olarakta kullanmaktadırlar. Bazı yatırımcılar işletmeleri kripto ile alışverişi kabul etmeye teşvik etmek için Bitcoin yada diğer kripto paralar ile alışveriş yapmayı teklif etmektedir.
Kriptoların değer olarak nasıl değer kazanabileceğini göstermek için, ilk kripto olan bakalım: Bitcoin.
Bitcoin, 2020 yılı boyunca neredeyse dört katına çıkarak yılı 28.900 doların üzerinde kapattı. Bitcoin’in fiyatı 2021 Ocak’tan Nisan 2021’e kadar iki kattan fazla artış gösterdi. Ancak bu yükseliş Temmuz 2021’deki düşüş ile son buldu. Ardından BTC tekrar ikiye katlanarak 10 Kasım 2021’de 68.990$’ın üzerine gün içi en yüksek seviyesine ulaştı ve ardından 2021’in sonunda yaklaşık 46.000$’a düştü. Haziran 2022’nin başlarında Bitcoin, token başına 31.000$’ın biraz üzerinde işlem görüyor.
Piyasa değerine göre en büyük kripto para birimi olan Bitcoin (BTC) son beş yılda %1.000’den fazla değer kazandı.
Bu içerik sadece bilgilendirme amaçlı yazılmıştır. İçerikte yer alan yorum ve ifadeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmetinin kişiye özel olduğu unutulmamalıdır. İçerikteki bilgiler, sizin mali durumunuz ile uygun olmayabilir. Bu nedenle içerikte yer alan bilgilerin yatırım kararınızı destekleyecek yeterli bilgileri kapsamayacağı dikkate alınmalıdır. İleriye dönük yatırım ya da işlemlerinizin sonucunda ortaya çıkabilecek zarardan ListeList ve yazarları sorumlu tutulamaz.
