6 Şubat tarihinde Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki büyük deprem 10 ilimizde büyük bir yıkıma yol açtı. Ne yazık ki depremin ardından binlerce bina yerle bir oldu. Depremin üzerinden tam dört gün geçti. Uzmanlara göre deprem sırasında göçük altında kalan insanlarda sıklıkla görülen birçok sağlık sorunu arasında en önemlilerinden birisi kompartman sendromu. Peki kompartman sendromu nedir, belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir? Tüm bu soruları basit bir anlatımla bir araya getirdik…
Kompartman sendromu nedir?
Kompartman sendromu, vücudun anatomik bölümlerinden biri içindeki artan basınç nedeniyle o boşlukta kalan dokuya kan akışının yetersiz sağlanmasıyla ortaya çıkıyor. Daha basit bir ifadeyle kısıtlı bir bölgede basıncın artması nedeniyle bölgedeki dokunun yapısal ve fonksiyonel olarak bozulması anlamına geliyor.
Kompartman sendromu yaşayan hasta, acı verici ve tehlikeli bir basınç hisseder. Bölgedeki kas ve doku yapısının bozulduğu bu vakalarda hasta ciddi hasar yaşarken, geç müdahale edilirse ölümle sonuçlanabilir.
İlginizi Çekebilir: Enkaz Altındaki İnsanlar Ne Kadar Süre Hayatta Kalabilir?
Kompartman sendromu, akut ve kronik olmak üzere iki ana başlığa ayrılır. Akut kompartman sendromu: genel olarak depremler sonrası depremzedelerde sıklıkla görülür. Ağır yaralanmalarda gerekli tedavi uygulanmazsa vaka, kısmi felç hatta ölümle sonuçlanabilir. Diğer başlık olan kronik kompartman sendromu ise aşırı egzersiz gibi durumlar sonrasında oluşur. Acil durum olarak sınıflandırılmayan kronik kompartman sendromu, kontrolsüz olarak egzersizle kas dokularında meydana gelir. Hasta, haftalar hatta aylar süren ağrılar yaşar.
Kompartman sendromunun işaretleri ve semptomları nelerdir?
Kompartman sendromunda genel olarak tetikleyici bir olay sonrasındaki birkaç saat içinde meydana geldiği kayıtlara geçmiştir. Fakat 48 saat sonrasına kadar bir zamanda aralığında da ortaya çıkabilir. Kompartman sendromundan etkilenen uzuv, genel olarak sert veya gergin hissedilir.
Kompartman sendromu, kas içi kanama ya da aşırı ödem sonucu meydana gelir. Yaralanmalardan sonra kas dokusunun ezilmesi, bacak veya kollarda meydana gelen kırıklar gibi sebeplerden dolayı kas içi aşırı kanama veya ödem oluşur. Bu nedenle facia içi aşırı basınç meydana gelir. Klinik şikayetlerin varlığında tanı kompartman basıncı ölçümüyle konulabilir.
Akut kompartman sendromunda istirahatle ağrı geçmez. Diğer taraftan kronik eforlu kompartman sendromunda ağrı, dinlenme ile geçebilir.
Akut kompartman sendromunun belirtileri şu şekildedir:
- Uzuv ve kasın gözle görünür bir şekilde şişmesi
- Kasın şiş veya normal halinden daha büyük hissedilmesi
- İğnelenmiş, uyuşukluk yanma ve karıncalanma hissi
- Güçlü kas ağrıları
- Kas gerildiğinde güçlü kas ağrısı
- Kasta gerginlik
Yaygın
- Ağrı – Kişi, muayene bulgularıyla orantısız bir şekilde ağrı yaşayabilir. Bu ağrı güçlü ilaçlarla geçmeyebilir. Ağrı, kompartman içindeki kas grubunu pasif olarak gererek şiddetlenir. Ancak kompartman sendromunun geç evrelerinde bu tür ağrılar kaybolabilir. Lokal anestezinin kompartman sendromunun tanısını geciktirmedeki rolü halen tartışılmaktadır.
- Parestezi (değişmiş his) – Kişi, iğnelenme, uyuşma ve karıncalanma hissinden şikâyet edebilir. Herhangi bir müdahale yapılmazsa bu durum his kaybına (anestezi) kadar ilerleyebilir.
Yaygın olmayan
- Felç – Uzuv felci nadir ve geç bir sonuçtur. Hem sinir hem de kasta kendini gösterebilir.
- Solukluk ve nabızsızlık – Kompartman sendromuna neden olan basınçlar genellikle arteriyel basınçların çok altında olduğundan, hastalarda nabız eksikliği nadiren görülür. Nabız yokluğu yalnızca arteriyel yaralanma olduğunda veya kompartman basıncının çok yüksek olduğu kompartman sendromunun geç evrelerinde ortaya çıkar. Solukluk ayrıca arter tıkanıklığından da kaynaklanabilir.
İlginizi çekebilir: Deprem Bölgesinde Havaların Soğuması Hipotermi Riskini Yükseltiyor
Akut kompartman sendromunun tedavisi var mı?
Kompartman sendromu tedavi edilmezse hastanın el ve ayaklarında hatta kollarında dahi hissizlik meydana gelir. Tedavi edilmediği takdirde bu durum iyice kronikleşir ve hasta artık elini ve bacaklarını hissetmemeye başlar. Hastanın kendini daha iyi hissetmesi amacı ile tedavi edilmesi gerekir. Oldukça önemli bir vaka olan akut kompartman sendromunun tedavisi uzman ekipler tarafından yapılmalıdır. Akut kompartman hızlı bir şekilde tedavi edilirse doku tamamen iyileşebilir.
