Türk edebiyatının gerçek anlamda batılı bir kimlik kazanmasında önemli katkıları olan, Servet-i Fünun ve Cumhuriyet döneminin en büyük yazarlarından biri sayılan romancı, siyaset ve devlet adamı olan Halit Ziya Uşaklıgil ve onun hem yaşadığı döneme hem de sonrasında Türk edebiyatına damgasını vuran eserlerini sizler için derledik. Halit Ziya Uşaklıgil ve eserleri…
İlk büyük Türk romanı Aşk-ı Memnu’nun yazarı Halit Ziya Uşaklıgil kimdir?
1866 yılında Uşakizadeler olarak tanınan, bir kolu İzmir’e diğer kolu Uşak’a uzanan halı tüccarlığı ile uğraşan İstanbullu varlıklı bir ailenin üçüncü çocuğu olarak dünyaya gelen Halit Ziya Uşaklıgil, mahalle mektebindeki ilk eğitiminin ardından Fatih Askeri Rüştiyesi’nde öğrenimine devam ederken babasının işlerinin bozulmasıyla ailece İzmir’e taşındı. Burada İzmir Rüştiyesi’nde eğitim hayatına devam eden Uşaklıgil, Fransızca dersler almaya başlamış ve Fransızcasını geliştirmek için Ermeni Katolik rahiplerin çocukları için kurulmuş olan yatılı bir okula devam etti. Bu okulda aldığı eğitim ile birlikta Fransız edebiyatına yakınlığı gittikçe artan Halit Ziya Uşaklıgil’in daha henüz öğrenciyken Fransızca eserleri çevirerek başlayan serüveni, onun Türk edebiyatının en önemli yazarlarından biri haline gelmesine yardımcı oldu.
1886 yılında arkadaşı Tevfik Nevzat ile Hizmet Gazetesi’ni kuran Uşaklıgil, daha sonraki yıllarda kaleme aldığı Nemide, Bir Ölünü Defteri, Ferdi ve Şürekası adlı romanlarını Hizmet Gazetesi’nde tefrika ettirmiştir. 1889 yılının sonunda Fatma Memnune Hanım ile evlenen Uşaklıgil’in bu evlilikten altı çocuğu dünyaya gelmiştir. İlk çocuğu Vedide’yi geçirdiği bir hastalıktan, üçüncü ve dördüncü çocuğu Sadun ve Güzin’i küçük yaşta kaybeden Uşaklıgil, kendisi 71 yaşındayken 33 yaşında olan oğlu Vedat’ın intihar etmesiyle büyük bir yasa girer. 1888 yılında annesinin ölümüyle başlayan ve daha sonra da çocuklarının ölümüyle devam eden bu zor hayatında Halit Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünun edebiyatının en önemli isimlerinden biri haline gelirken, eserlerinde olay örgüsünden çok karakterlerin iç dünyasına odaklanmış ve romanlarında İstanbul’daki sanat çevrelerindeki aydın bireylerin yaşamını anlatırken hikayelerinde daha çok İstanbul dışına çıkıp köy yaşamını ve Anadolu insanını anlatmıştır. Halit Ziya Uşaklıgil, 1945 yılında İstanbul Yeşilköy’de yaşamını kaybetmiştir.
Mensur Şiirler ve Mezardan Sesler
Halit Ziya Uşaklıgil’in gençlik yıllarında düz yazı tarzında kaleme aldığı ilk şiirlerden oluşan Mensur Şiirler ve annesinin ölümü üzerine yazdığı Mezardan Sesler adlı eserlerin birlikte kitaplaştırılmış halidir. Yazıldığı dönemde hak ettiği değeri görmeyen Halit Ziya Uşaklıgil’in şiirleri, mensur şiir türünde Türk edebiyatının ilk örneklerini oluşturmaktadır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Sefile
Halit Ziya Uşaklıgil’in ilk romanı olan Sefile, bir genç kızın aşkı yüzünden fuhuş bataklığına sürüklenmesini ve trajik bir şekilde ölmesini anlatır. Toplumsal konulara ağırlık veren Sefile, yayınlandığı dönemde ahlaka aykırı bulunması gerekçesiyle yasaklanmıştır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Nemide
Yazarın bireysel konulara yöneldiği ilk romanı olan Nemide, Halit Ziya Uşaklıgil’in İzmir’de yaşadığı dönemde kaleme aldığı ikinci romanıdır. Romantik bir eser olarak değerlendirilen Nemide, üçlü bir aşk ilişkisinin anlatıldığı bir eserdir. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Bir Ölünün Defteri
Okuyucunun bütün olup biteni bir hatıra defteri aracılığıyla öğrendiği yazarın farklı bir teknikle kaleme aldığı Bir Ölünün Defteri, Halit Ziya Uşaklıgil’in dilinin tam anlamıyla oturduğu ilk eseridir. 93 Harbi’nden izler taşıyan Bir Ölünün Defteri’nde yazar üçlü aşk kalıbını kullanarak Vecdi ve Hüsam adlı iki erkeğin Nigar adlı kadına duyduğu aşk etrafında şekillenen bir hikaye kaleme almıştır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Ferdi ve Şürekası
Kitabın Tanıtımından: Halid Ziya’nın “İzmir’de yazılmış büyük romanlarımın sonuncusu” olarak tarihlediği ve “gerçek hayata pek yakın sayfalarla, hele dedemin ve babamın ticarethanesinden, banka aleminden kalmış izlerle dolu” diye nitelediği Ferdi ve Şürekası, edebiyatımızda çok fazla örneği olmayan kurum temalı romanlardan biridir. Kitap olarak 1895’te basılan eser, 19. asır sonu İstanbul’una, ticaret hayatına ve toplumsal sınıflara dair geniş ayrıntılarla bezelidir. Çarpıcı bir aşk ilişkisinin merkeze alındığı Ferdi ve Şürekası’nda Halid Ziya, edebi dehasını bir kez daha göstererek romantik zengin-fakir eşleşmesine bambaşka bir açıdan bakıyor. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Mai ve Siyah
Yazarın İstanbul’a gittiğinden sonra kaleme aldığı ilk eseri olan ve ustalık döneminin ilk romanı Kabul edilen Mai ve Siyah, Servet-i Fünun kuşağını anlatan bir nesil romanı olarak görülmektedir. Mai ve Siyah, Servet-i Fünun neslinin sembolü olan sanatçı Ahmet Cemil’in hikayesini anlatmaktadır. “Mai”nin hayali “siyah”ın da gerçekliği temsil ettiği eser, batılı standartlara uygun ilk büyük Türk romanı olarak değerlendirilmektedir. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Aşk-ı Memnu
Halit Ziya Uşaklıgil’in ustalık eseri olarak kabul edilen Aşk-ı Memnu, İstanbul’da Batılı hayat tarzını benimsemiş bir grup insanın yaşadıklarını anlatırken iki kişi arasında gelişen yasak bir aşkı konu edinir. Tanrısal bir bakış açısıyla kaleme alınan eserde, karakterlerin çokluğu, her bir karakterin kendine has hayatının betimlenişi ve karakterlerin hem kendileriyle hem de diğer karakterler yaşadıkları çatışmaların okuyucu aktarımıyla Aşk-ı Memnu yazarın en başarılı romanıdır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Kırık Hayatlar
Halid Ziya’nın ustalık döneminin üç büyük romanından biri olmasının yanında sansürle ve baskılarla dolu yayımlanma macerasıyla da edebiyatımızdaki en özel eserlerden biri olan Kırık Hayatlar, daha sade bir anlatım ve toplumsal bakış açısıyla yazarın diğer eserlerinden ayrılan bir eserdir. Evli ve iki çocuk babası Doktor Ömer Behiç’in Neyyir adlı genç bir kadının cazibesine kapılarak huzurlu ailesi ve yasak ilişkisi arasında bocalamasını konu edinen Kırık Hayatlar, doktorun küçük kızının ölmesi sonucu ailesine dönmesiyle son bulur. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Bu Muydu
Uşaklıgil’in 1888 yılında kaleme aldığı Bir Muhtıranın Son Yaprakları ve Bir İzdivacın Tarih-i Muaşakası adlı iki öyküsü ile 1896 yılında yazdığı Bu Muydu adlı öyküsünün tek bir kitapta birleştirilmiş halidir Bu Muydu. Bir Muhtıranın Son Yaprakları’nda Necip isimli ana karakterin tuttuğu notlarla oluşan hikaye, içine kapanık ve melankolik bir genç olan Necip’in insanlardan kaçarak bir köye sığınması ve burada beyin hummasından ölmesi anlatılmaktadır. Cevat ve İclal adında iki kişinin mutlu bir evlilikle sonuçlanan hikayesi Bir İzdivacın Tarih-i Muaşakası’nda ideal aşk kavramı işlenmektedir. Son olarak kitapta yer alan ve kitaba adını veren öykü Bu Muydu’da ise, Zergün ve Nesibe adlı iki genç kızın Ömer Refik adlı bir delikanlıya duydukları ilgi anlatılmış ve hikaye, Halit Ziya’nın sıkça kullandığı üçlü aşk kalıbı üzerine kurgulanmıştır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Aşka Dair
Kitabın Tanıtımından: 1935 yılında yayımlanan Aşka Dair’de pesimist bir dünya içinde bocalayan insan hayatlarından kesitler sunuyor. Aşk, yalnızlık, delilik, yoksulluk ve ölüm gibi olguları karakterlerin iç dünyalarına yaptığı yolculukla gün yüzüne çıkarırken akıllara eşsiz dili ve çarpıcı kurgusuyla kazınıyor. İlk basımından on yıllar sonra bile halen keyifle okunan Aşka Dair yazarın kendi hatıralarından da izler taşıyor. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
İzmir Hikayeleri
Uşaklıgil’in çocukluk ve ilk gençlik yıllarını anlattığı öyküleri içeren İzmir Hikayeleri, Türk edebiyatının en büyük isimlerinden birisi olan yazar Halit Ziya Uşaklıgil’in İzmirlilere ithaf ettiği eseridir. Gelenek ve görenek yönünden zengin bir İzmir toplumunu anlatan Halit Ziya Uşakligil, kıyıda köşede kalmış insan manzaralarını betimler bu öykü kitabında. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Saklanan Düşman: Erkeklere Dair Öyküler
Halit Ziya Uşaklıgil’in yedi ayrı öykü kitabından derlenen on dokuz öykü içeren Saklanan Düşman: Erkeklere Dair Öyküler, toplumun farklı kesimlerinden, farklı yaşlarda olan erkek karakterlerin merkeze alındığı ve erkeklik meselesinin irdelendiği bir kitaptır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Kırk Yıl
Hatıra türünde en çok eser veren sanatçılardan birisi olan Halit Ziya Uşaklıgil, doğduğu zamandan başlayarak 1909 yılına kadar olan dönemi Kırk Yıl adlı eserinde anlatmaktadır. Edebiyat tarihçilerine göre, Abdülhamit dönemi sanat ve ebediyat hayatına yönelik oldukça önemli bilgiler sunan Kırk Yıl, ayrıca toplumsal ve siyasal dönüşümlere de ayna tutmaktadır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Saray ve Ötesi
1909-1916 yılları arası geçen 17 yıllık bir süreci yansıtan Saray ve Ötesi, yazıldığı tarihlerde göz önünde bulundurulduğunda oldukça siyasi bir hava taşımaktadır. Osmanlı Devleti’nin son dönemine ışık tutan eser, Sultan Abdülhamit’in tahttan indirilip yerine Sultan Reşad’ın geçirilmesiyle gelişen yeni bir Meşrutiyet sarayı kurma görevine getirilen Uşaklıgil’in siyasi ve idari işlerdeki gözlemlerine dayanmaktadır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Bir Acı Hikaye
Halit Ziya’nın devam eden hatıra serisinin üçüncü kitabı olan Bir Acı Hikaye, yazarın 33 yaşındayken intihar eden oğlu Vedat’ın ölümünün ardından kaleme aldığı eseridir. Oğlunun ölümünün acısıyla yıkılan bir babanın matemini, çok içten ve etkili bir dille anlatmıştır Halit Ziya Uşaklıgil. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Kenarda Kalmış
Kitabın Tanıtımından: Halit Ziya Uşaklıgil’in büyük çoğunluğunu II. Meşrutiyet’in ardından yazdığı ve kitaplaştırmadığı yazılarından oluşan kitabı Kenarda Kalmış, Saray ve Ötesi’ndeki bürokrat Halit Ziya ile Kırk Yıl’daki hayatını ve edebiyatını anlatan Halit Ziya’nın arasında durur. Burada biz sadece edebiyatçı Halit Ziya’yı değil, savaştan kaçmak zorunda olanların acılarına tanıklık eden bir entelektüeli ve bu entelektüelin çaresizliğini de görürüz. Diğer taraftan bu entelektüelin en temel sorunlarından biri eğitimdir ve bu konudaki görüşlerini uzun uzadıya dile getirir, ayrıca döneminin yazar ve şairlerine selam çakmaktan da geri kalmaz. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Kabus
Tiyatroya olan hayranlığıyla bilinen Halit Ziya Uşaklıgil, döneminde aldığı olumsuz eleştirilere rağmen üç tiyatro eseri kaleme almıştır. Bunlardan tek telif tiyatrosu olanı ise Kabus’tur. Olay görügüsü bakımından Aşk-ı Memnu’ya benzeyen Kabus, bir evliliğin belirli koşullar altında nasıl işlediğini ve belirli insanlar arasındaki ilişkiler örgüsü sebebiyle nasıl doğal ritminden saptığını oyunlaştıran bir eserdir. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Almanya Mektupları
Kitabın Tanıtımından: Halit Ziya’nın 1915’te Peşte, Viyana, Münih, Nürnberg, Leipzig, Berlin, Hamburg, Hannover, Frankfurt, Heidelberg, Bremen gibi kentlerde 84 gün süren yolculuğu boyunca günlük gibi yazdığı kırk mektuptan oluşuyor “Almanya Mektupları”. Almanya Mektupları, çöküş, dağılış ve savaş döneminde seçkin bir Osmanlı aydınının Avrupa’daki modern yaşamdan nasıl etkilendiğini gösteren, her bakımdan değerli bir kitaptır. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Sanata Dair
Altmış yılı aşan yazarlık dönemi boyunca birçok türde eser veren Halit Ziya Uşaklıgil, 1930’lu yıllarda günlük yayınlanan gazeteler için birçok yazı kaleme almıştır. Halit Ziya Uşaklıgil’in romancı, hikaye yazarı ve şair kimliğinin dışında; zaman zaman bir baba, bir gözlemci, bir araştırmacı, bir tarihçi ve bir eleştirmen olarak kaleme aldığı bu yazıları sanat, edebiyat ve musiki konularında düşüncelerine yer vermektedir. Kitabı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.