Dünya’nın da içinde bulunduğu yıldız sistemi olan Güneş sistemindeki gezegenler ile tanışmaya hazır mısınız? Cevabınız evetse öncelikle gezegenin ne olduğunu anlayalım! “Gezegen” kavramının tanımı Plüton’dan beri hala tartışmalı olsa da, şu anda bir gezegene “gezegen” diyebilmemiz için gerekli şartlar şu şekilde: Güneş’in yörüngesinde bulunmak, yer çekimi kuvvetiyle şeklini küreye döndürebilecek kadar kütleye sahip olmak ve bulunduğu bölgedeki hakim gezegen olmak. Bunu öğrendiğimize göre Güneş sistemi içerisindeki gezegenler ve yapısal özelliklerini daha yakından incelemeye başlayabiliriz!
Gezegenlerin kendine has mevsim özelliklerini incelemek için sizi buraya, hangi gezegende ne kadar süre hayatta kalabileceğinizi öğrenmek içinse buraya alalım.
Öncelikle Güneş sistemine adını veren yıldızı, yani Güneş’i tanıyarak başlayalım!
- Güneş, Güneş sisteminin merkezinde yer alan yıldızdır.
- Neredeyse tamamı hidrojen ve helyum gazlarından oluşan Güneş; Güneş sisteminin ısı, ışık ve enerji kaynağıdır.
- Aynı zamanda Güneş, gezegenimize en yakın yıldızdır ve çekim kuvveti Dünya’nın yer çekim kuvvetinden 28 kat daha fazladır.
- Güneş’in Dünya’dan uzaklığı ise 8 ışık dakikası, yani 149.500.000 km’dir.
- Güneş kendi ekseni etrafında saatte 70.000 km hızla döner ve bir tam turunu yaklaşık 25 günde tamamlar.
- Güneş ışınları yer yüzüne 8 dakikada ulaşır ve güneş ışınlarından elde edilen güneş enerjisi, yenilenebilir enerji kaynaklarının başında gelir.
1. Merkür
- Güneş’e en yakın gezegendir. Güneş’e olan mesafesi 57.909.000 kilometredir.
- Güneş’in etrafındaki yörünge turunu hızlı tamamlamasından dolayı ismini Antik Roma mitolojisinde “Haberci Tanrısı” olarak bilinen Merkür’den almaktadır.
- Güneş sisteminde bulunan gezegenler arasında en küçüğüdür.
- Merkür gezegeninin uydusu yoktur.
- Güneş sisteminin en hızlı gezegenidir.
- Dünya’dan görüldüğü kadarıyla, yörüngesi etrafındaki hareketini 88 günde tamamlamaktadır.
- Güneş sistemindeki diğer gezegenlere bakıldığında günlük sıcaklığı en çok değişen gezegen Merkür’dür. Örneğin Merkür gezegeninde bir gün içerisinde hem −173 derece hem de 427 derece sıcaklık gözlemlenebilmektedir.
- Bugüne kadar Mariner 10 ve MESSENGER adlı iki uzay aracı tarafından ziyaret edilmiştir.
2. Venüs
- Venüs gezegeni Güneş’e en yakın ikinci gezegendir.
- Adını görünüşü nedeniyle Antik Roma Aşk ve Güzellik Tanrıçası Venüs’ten almıştır.
- Gelen güneş ışınlarını bırakmamasından dolayı Güneş sistemindeki en sıcak gezegendir.
- Venüs gezegeninin büyüklüğü neredeyse Dünya ile aynıdır.
- Diğer gezegenlerin tamamı aynı yöne doğru dönerken Venüs ters bir yörünge çizmektedir.
- Güneş etrafındaki bir tam dönüşünü 224,7 Dünya gününde tamamlar.
- Aralarındaki birçok benzerlikten dolayı “Dünya’nın ikizi” olarak da bilinmektedir.
- Venüs’ün eksen eğimi bulunmadığı için Venüs’te mevsimler yoktur.
3. Dünya
- Dünya’mız Güneş’e en yakın üçüncü gezegendir.
- Uzaydan bakıldığında mavi renkte görünür.
- Dünya’nın atmosferi yüzde 78 azot, yüzde 21 oksijen ve yüzde 1 diğer gazlardan oluşur.
- Dünya, kendisi etrafındaki dönüşünü 23 saat 56 dakika 4 saniyede tamamlar.
- Güneş etrafındaki dönüşünü ise 365 gün 5 saat 48 dakika ve 46 saniyede tamamlar.
- Dünya’mız kutuplardan basık ekvatordan ise şişkin bir yapıya sahiptir.
- Gezegenimizin tek uydusu Ay’dır.
- Günümüze kadar keşfedilen gezegenler arasında yaşanabilir tek gezegendir.
4. Mars
- Güneşe en yakın dördüncü gezegendir.
- Adını Antik Roma Savaş Tanrıçası Mars’dan almıştır.
- Üzerindeki demir oksitten dolayı kızılımsı bir rengi vardır, bu yüzden “Kızıl Gezegen” de denir.
- Phobos ve Deimos adında iki adet uydusu bulunmaktadır.
- Dünya ile benzer özellikler göstermesinden dolayı Mars’ta yaşam olabileceğine dair çok sayıda teori vardır.
- Tıpkı Dünya gibi yıl içerisinde güneşe yaklaşır ve uzaklaşır.
- Bugüne kadar en çok uzay aracı gönderilen gezegendir.
5. Jüpiter
- Güneşe en yakın beşinci gezegendir.
- Büyüklüğünden dolayı ismini Antik Roma’da “Tanrıların Kralı” olarak bilinen Jüpiter’den almıştır.
- Küçük ve katı bir çekirdeği vardır, geri kalan kısmı sıvı hidrojenden oluşur.
- Güneş ışınlarının büyük bir bölümünü yansıtır.
- Jüpiter, çap ve kütle bakımından Güneş sistemindeki en büyük gezegendir.
- Jüpiter’in ortalama sıcaklığı -140 derecedir.
- Güneş etrafındaki bir tam dönüşünü 12 yılda tamamlar.
- 79 tane uydusu bulunmaktadır ve bunlardan en büyüğü olan “Ganymede”, Güneş sisteminin en büyük uydusudur.
6. Satürn
- Güneş’e en yakın altıncı gezegendir.
- İsmini Antik Roma mitolojisinde Jüpiter’in babası olan Satürn’den almıştır.
- Güneş etrafındaki bir tam dönüşünü yaklaşık 29,5 yılda tamamlamaktadır.
- Güneş sistemi içerisindeki yoğunluğu en düşük gezegendir.
- Satürn’ü diğer gezegenlerden ayıran en önemli özelliği, buz ve taşlardan oluşan halkasıdır.
- Gezegenin irili ufaklı 62 adet uydusu vardır.
7. Uranüs
- Güneş’e en uzak ikinci gezegendir.
- Uranüs, yörüngesindeki bir tam turunu 84 yılda tamamlamaktadır.
- Ortalama sıcaklığı -224 derecedir.
- Pek ihtişamlı olmasa da 13 adet halkası vardır.
- Bugüne kadar yalnızca bir uzay aracı tarafından ziyaret edilen Uranüs’ün 27 adet uydusu vardır.
8. Neptün
- Güneş’e en uzak gezegendir. Güneş’e olan uzaklığı, Dünya’dan 30 kat daha fazladır.
- Adını Antik Roma “Denizlerin Tanrısı”ndan almaktadır.
- Neptün, yörüngesindeki bir tam turunu 165 yılda tamamlamaktadır.
- Neptün’ün atmosferi oldukça aktiftir. Saniyede 1340 kilometrelik bir hıza ulaşan fırtınalar vardır.
- Ortalama sıcaklığı -214 derecedir.
- Bugüne kadar keşfedilmiş 14 uydusu bulunmaktadır.
Bonus: Plüton
- Plüton “gezegen” sıfatını 2006 yılında kaybetmiştir.
- Güneş’e çok uzak olması nedeniyle gaz, kaya ve buzlardan oluştuğu tahmin edilmektedir.
- Kendisi etrafındaki bir tam turunu 144 saatte tamamlamaktadır.
- Yörüngesi etrafındaki bir tam turunu ise 248 yılda tamamlamaktadır.
- Büyüklük olarak Ay’ın 1/6’sı kadardır bu nedenle kendisine “cüce gezegen” adı verilmiştir.
