Gotik filmler, klasik gotik edebiyatta mevcut olan temaları ve ortamları yeniden yaratmaya çalışan belirli bir film türünde yer alan filmlerdir. Gotik filmler, tematik olarak genellikle saplantılı duygusal durumlar, aile entrikaları, ihanet, kötülük ve doğaüstü olaylar gibi konular etrafında döner ve oldukça çeşitlendirilebilir. Birçok gotik filmin ortak ve belirleyici özelliği, genellikle bir ana karakterin çevresinde oluşan ve diğer karakterlere üçüncü bir kişi olarak bakmamızı sağlayan çekim atmosferidir. Sinema endüstrisinin başlangıcından bu yana; 18. ve 19. yüzyıllardan kalma klasik gotik edebiyatın film senaryolarına uyarlanabilmesini sağlama ve türün özünü modern zamanlarda geçen yeni hikâyelerde yakalama yönünde girişimler oldu. Bu filmler; gerilim yaratmak için sırlar ve sırlarla ilgili ipuçları kullanmaları ve genelde büyük miktarda vahşet içeren sahnelerin olmaması itibariyle korku filmlerinden spesifik yönlerle ayrılır. Gelin konuya daha detaylı bakalım ve 20 gotik filmi birlikte inceleyelim.
Gotik filmlerde öne çıkan unsurlar
Çoğu gotik film, ana bir genre (film türü) olmaması itibariyle psikolojik dram, psikolojik gerilim ve paranormal korku filmlerinin çatısı altında değerlendirilir. Gotik edebiyatın özelliklerinden biri de karakterlerin etrafındaki çevrenin tasviridir ve bazı gotik filmler bu özelliği beyazperdeye oldukça yetkin bir şekilde taşımıştır. Aydınlatmaya, özellikle karanlık tonlara özel bir önem verilmesi ve film setlerinin çekimler için özel olarak seçilmesiyle, bu filmler gotik edebiyatın karanlık yönünü ve yarattığı gizem duygusunu aktarabiliyor.
Filmlerdeki özel efektler, gerçekte var olamayacak ama hikâye için gerekli duyguları yansıtan karanlık şehirlerin ve yüksek kalelerin seyircilerle buluşmasına izin veriyor. Gotik eserlerde mekân; karakterleri izole etmesi veya onları bir araya getirmesi, ayrıca birtakım gerçeklerin saklı tutulması gibi işlevleriyle birçok hikayede bir oyuncu görevi görür. Bu nedenle set tasarımları da hızla gotik filmlerin önemli bir parçası haline gelmiştir.
Gotik film türünde karakter seçimi de türün spesifik bir yönüdür. Nasıl ki romanlar, olay örgüsünün akışı içerisinde öngörülebilir roller oynayan belirli tiplemeleri hızla oluşturuyorsa, bu romanlardan uyarlanan filmlerin karakterleri de bu şekilde gelişti. Bazı aktörler; kahramanı, savunmasız bir sevgiliyi veya kötü adamı o kadar iyi canlandırırlar ki, bu tarz karakteristik rollerin vazgeçilmezi haline gelirler ve benzer karakterleri birçok film boyunca canlandırırlar. 1931 yapımı efsanevi Dracula filminin baş karakteri olan Kont Dracula’yı canlandıran Béla Lugosi’nin gotik film klasiklerinde unutulmaz bir kötü adam haline gelmesi gibi…
Bazı gotik filmler, kurguda sıklıkla görülen doğaüstü unsurları ele alırken güçlü bir gerilim duygusu yaratmayı da başardılar. İlk zamanlarda, deforme olmuş bir karakteri veya bir hayaleti tasvir etmek için makyaj ve diğer efektler kullanıldı. Daha sonra, özel efektler; doğaüstü karakterleri ve olayların, izleyiciler için daha inandırıcı görünmesine oldukça yardımcı oldu. Hatta daha karmaşık bazı özel efektler sayesinde, bazı romanlarda anlatılan fantastik sahneler, başlangıçta tasavvur edildikleri gibi resmedilebildiler.
Gotik filmlerinin kağıttan beyaz perdeye uyarlandıklarında genelde başarılı olamadıkları birkaç alan, uzun bir geçmişe dayanan öyküler ve birinci şahıs anlatımlı romanlardır. Bazı romantik olay örgüleri o kadar karmaşık şekillerde ortaya çıkar ki, sürekli anlatım olmadan hikâyeyi anlaşılır kılmak oldukça zor olabilir. Bunun yanı sıra Victoria dönemi gotik eserlerindeki cinsellik korkusu, kadınların ezilmesi veya toplumsal hiyerarşilerin eleştirisi gibi bir hikayenin alt metnini yakalayamayan bazı gotik filmler de bulunmaktadır. 21. yy sinemasında gotik eserler genellikle modern zamanda geçtiği varsayılarak güncellenmiş ve klasik gotik filmlerin spesifik özelliklerinden bazılarını kaybetmiştir.
Bu yazımızda yaklaşık 100 yıllık bir tür olan gotik filmlerin en yetkin örneklerinden 20 tanesini sizler için derledik ve kısaca tanıtacağız. Keyifli okumalar.
Yaşlı bir kadın olan Edna açıklanamaz bir şekilde ortadan kaybolduğunda, kızı Kay ve torunu Sam, ailelerine ait ve çürümeye terk edilmiş olan kır evine koşarlar ve onun yokluğunda evin her yerinde görülebilen ve kademe kademe güçlenen bunama hastalığına dair ipuçları bulurlar.
2. Histoires Extraordinaires / Spirits of the Dead – Şeytanın Kurbanları (1968) – IMDB: 6.4
Hayalet bir atı kendisine musallat eden zalim bir kontes, tıpatıp aynı atın musallat olduğu sadist bir asker ve Şeytan’ın musallat olduğu alkolik bir aktör hakkında bir Edgar Allan Poe hikâyesi, usta yönetmen Federico Fellini’nin de bulunduğu üç yönetmen tarafından beyazperdeye uyarlanıyor.
3. His House (2020) – IMDB: 6.5
Göçmen bir çift, savaşın harap ettiği Güney Sudan’dan kaçmak zorunda kalır. Ancak daha sonra, normal görüntüsünün altında gizli bir kötülük bulunan bir İngiliz kasabasına taşınmalarının ardından yeni hayatlarına uyum sağlamakta zorlanmaya başlarlar.
4. mother! – anne! (2017) – IMDB: 6.6
Cennet gibi görüntüsü ile yemyeşil ama vahşi bir ormanla çevrelenmiş düzlük bir çayırda, yakın zamanda yanarak yerle bir olmuş ancak özveriyle restore edilmiş tenha bir malikane bulunmaktadır. Bu malikanenin sahibi olan ve inzivaya çekilen bir çiftin ilişkileri, evlerine gelen davetsiz misafirlerce sınanacak, bu esnada huzur içerisindeki yaşamları da tehdit altına girecektir.
5. The Mummy – Mumya (1959) – IMDB: 6.7
1890’lı yıllarda İngiliz arkeologlardan oluşan bir ekip, Prenses Ananka’nın el değmemiş mezarını keşfeder; ancak yanlışlıkla Baş Rahibinin mumyalanmış bedenini hayata döndürürler. Üç yıl sonra İngiltere’de, aynı Mısır dininin bir takipçisi; kutsal geçmişi yağmalayanlardan tüyler ürpertici bir intikam almak için mumyayı serbest bıraktığında ise pek çok insanın yaşamı bir kaosa sürüklenecektir.
6. The Raven – Kuzgun (1935) – IMDB: 6.8
Dr. Vollin, işkence aletlerine karşı hastalıklı bir takıntısı olan zeki ama dengesiz bir cerrahtır. Bir otomobil kazasında yaralanan sosyetik güzel Jean Thatcher’ın hayatını kurtarmasının ardından ona giderek daha fazla artan bir ilgi duymaya başlar. Bu ilgisi takıntıya dönüşür.
7. House of Usher – Korkunç Ev (1960) – IMDB: 6.9
Philip Winthropi nişanlısı Madeline Usher tarafından aile evine misafirliğe çağrılır. Varlığı, özellikle Madeline’in erkek kardeşi Roderick tarafından hiç hoş karşılanmamaktadır. Roderick, Usher’ların kalıtsal fiziksel kusurlardan muzdarip olduğunu ve lanetlendiğini Philip’e açıklar. Madeline’in Winthrop’la evlenmesinin de bu laneti devam ettireceği söylenmektedir. Çok geçmeden Usher’ların evinde uğursuz bir şeylerin döndüğü anlaşılacaktır.
8. The Curse of Frankenstein – Frankenştayn’ın Laneti (1957) – IMDB: 7.0
Baron Victor Frankenstein; cinayetten idam edilmeyi beklerken, bir rahibeye başından geçenleri yaşama döndürdüğü bir yaratığın hikayesini anlatır. Tasarladığı gibi davranmayan bu yaratığın yaptıklarından ötürü yaratıcısının başı büyük derttedir. Bu durum onlarca insanın canına mal olmuştur.
9. Possession – Saplantı (1981) – IMDB: 7.3
Genç bir kadın, bilinmeyen bir nedenle ailesini terk etmiştir. Eşi bu bilinmeyen durum hakkındaki gerçeği öğrenmeye karar verir ve kendisini terk eden eşinin peşine düşer. İlk başta, başka birisi için terk edildiğinden şüphelenir. Ancak yavaş yavaş, eşiyle ilgili; aralarındaki ilişkinin boyutlarını aşan tuhaf olaylar keşfetmeye başlar.
10. The Lodger: A Story of the London Fog – Kiracı: Sisli Bir Londra Hikayesi (1927) – IMDB: 7.3
“İntikamcı” olarak bilinen ve sarışın kadınları öldüren bir seri katil, Londra’da başıboş dolaşmaktadır. Bu esnada kiralık bir oda arayan Bay ve Bayan Bunting’in evine gizemli bir adam gelir. Buntings’in kızı, davaya atanan dedektiflerden biriyle görüşen sarışın bir modeldir. Dedektif, kiracıyı kıskanır ve onun “intikamcı” olabileceğinden şüphelenmeye başlar.
11. El Espinazo del Diablo – Şeytanın Bel Kemiği (2001) – IMDB: 7.4
Babası İspanya İç Savaşı’nda ölen 12 yaşındaki Carlos, bir yetimhaneye nakledildikten sonra, bu malikanenin karanlık bir geçmişe sahip olduğunu ve aynı zamanda ortaya çıkarması gereken birçok karanlık sırra vakıf olduğunu keşfeder.
12. Dracula – Drakula (1931) – IMDB: 7.4
Transilvanyalı vampir Kont Dracula, saf bir emlakçıya boyun eğdirerek, Londra’da bir malikaneye yerleşir. Burada gündüzleri tabutunda uyuyan Dracula, geceleri ise kanlarıyla beslenebilmek için potansiyel kurbanlarını arar. Ancak bir kurbanının dostları, kendisine “dur” demek için ellerinden geleni ardlarına koymayacaklardır.
13. The Orphenage – Yetimhane (2007) – IMDB: 7.4
Yetim bir kadın olan Laura, ailesini eskiden engelli çocuklar için bir yetimhane olan çocukluk evine geri getirir. Çok geçmeden oğlu, yeni bir hayali arkadaşla iletişim kurmaya başlar. Bu esnada Laura, engelli çocukların ihtiyaçlarını karşılamak için yetimhaneyi yeniden açmaya karar verir ve bunun şerefine bir parti verir.
14. A Page of Madness – Deliliğin Hizmetinde (1926) – IMDB: 7.4
Genç bir erkek, bir akıl hastanesinde kapıcı olarak işe başlar ancak bu işe başlamasının daha derin sebepleri vardır. Amacı bu akıl hastanesinde kalan eşine yakın olmak ve kısa süre önce içerisinde intihara teşebbüs ettiği bu kurumdan onu kurtarmaktır. Ancak içerisinde hiç beklemeyeceği olaylara tanık olan bu adam, yavaş yavaş çıldırmanın eşiğine gelir.
New York’ta bir posta işçisi olan Jacob Singer, yıpranmış hayatının tamamen çözülmesini engellemek için hayata tutunmaya çalışıyor. Günleri; ilk evliliğini, yakın bir süre önce yaşamını yitirmiş olan oğlunu ve asker olarak katıldığı Vietnam Savaşı’nda görev günlerinde gördüklerini flashback’lerle hatırlaması ile geçiyor. Yeni eşi, Jacob’ın akıl sağlığını korumasına yardım etmeye çalışsa da gerçeklik ile hayal arasındaki çizgi Jacob için giderek daha belirsiz hale geliyor.
16. An American Werewolf in London – Kurt Adam Londra’da (1981) – IMDB: 7.5
İki Amerikalı üniversite öğrencisi olan David ve Jack, büyük bir kurt onlara saldırana dek sırt çantalarıyla Britanya’yı dolaşmaktaydılar. David bir ısırıkla hayatta kalır, ancak Jack vahşice öldürülür. David hastanede iyileşirken, her defasında kendisini bir kurt adama dönüşeceği konusunda uyaran Jack’i gördüğü şiddetli kabuslarla uyanır. David bu korkunç fikre ikna olduğunda, bir sonraki dolunayda cani bir canavara dönüşmeden önce intihar etmeyi kafasına koyar.
17. The Omen – Kehanet (1976) – IMDB: 7.5
Bir Amerikan büyükelçisi olan Robert’ın etrafı, birbirinden esrarengiz cinayetlerle ve ölümlerle dolar. Kendi elleriyle yetiştirdiği çocuğun aslında Deccal olabileceği fikrine kapılan Robert için gerçeklik oldukça karmaşık bir hâl alır. Evlat edindiği oğlu aslında şeytanın öz oğlu mu?
18. All That Money Can Buy / The Devil and Daniel Webster (1941) – IMDB: 7.6
On dokuzuncu yüzyılda New Hampshire’lı bir çiftçi, ekonomik çıkarları için Şeytan’la bir anlaşma yapar; ardından ünlü din adamı Daniel Webster’ı Tanrı’yla imzaladığı sözleşmeden çıkarması için görevlendirilir.
19. Das Cabinet des Dr. Caligari / The Cabinet of Dr. Caligari – Doktor Caligari’nin Muayenehanesi (1920) – IMDB: 8.0
Başarılı bir hipnozcu olan Dr. Caligari, cinayet işlemek için bir uyurgezer olan Cesare’ı kullanmaya başlar. Kirli çıkarlarına karşı çıkacak kimse yok mudur?
20. Rebecca (1940) – IMDB: 8.1
Kendine güvenen bir kadın, bir aristokratla evlendiğinde, yeni yaşamındaki bu role uyum sağlamaya çalışırken; evlendiği adamın ilk eşinin evde gezinip duran bir hayali varlığı olup olmadığından şüphelenmeye başlar.
