Genom düzenleme olarak da bilinen gen düzenleme teknolojisi, canlı bir organizmanın DNA’sının değiştirildiği, genomun DNA’ya eklendiği ya da yer değiştirildiği teknolojilerin tümü olarak tanımlanıyor. Dünyanın farklı yerlerinden bilim insanları son yıllarda genom düzenleme üzerine çalışmalarına devam ediyor. Son çalışmalardan birinde araştırmacılar sadece erkek ya da sadece dişi fareler doğurtmayı başardı. Gen düzenleme teknolojisi milyarlarca hayvanın cinsiyeti nedeniyle öldürülmesine bir son verebilir. Örneğin hayvancılık sektöründe erkek civcivler yumurtlamadıkları için doğduktan hemen sonra öldürülüyor. Bilim insanları artık bu ve bunun gibi ölümlere gerek olmayabileceğini belirtiyor. Nature isimli bir dergide duyurulan bu yeni yöntem, embriyo henüz gelişim aşamasındayken cinsiyeti belirleyen bir genin etkisiz hale getirilmesini sağlıyor. Detaylara birlikte bakalım.
Embriyo henüz 16-32 hücre arasındayken istenmeyen cinsiyetteki canlıların gelişimi önlenebiliyor
Bir memeli canlının cinsiyeti, cinsiyet kromozomları tarafından belirleniyor. Dişi canlılarda biri anneden diğeri babadan olmak üzere iki adet X kromozomu bulunuyor. Erkek canlılarda ise anneden gelen bir adet X kromozomu babadan gelen bir adet Y kromozomu bulunuyor. Crispr-Cas9 isimli gen düzenleme molekülünün yarısı annenin DNA’sına diğer yarısı da hangi cinsiyette yavru isteniyorsa X ve ya Y kromozomuna ekleniyor. Böylece embriyonun gelişimi duruyor. Örneğin dişi bir civciv doğmasını isteyen bilim insanları, babanın Y kromozomuna bu molekülü eklediği zaman erkek yavrunun doğması engelleniyor.
Bilim insanları gen düzenleme teknolojisinin hayvan hakları için kullanılmasını öneriyor
Ancak hayvan hakları savunucuları bu teknolojinin sıkı bir şekilde denetlenmesi gerektiğini belirtiyor
Araştırmacılar bu yöntemin sadece laboratuvarda değil çiftlik hayvanlarında da kullanılabileceğini belirtiyor. Dünyanın önde gelen genom düzenleme merkezlerinden İngiltere’deki Roslin Enstitüsü, bu amaçla pilot bir çalışma yapmak istediklerini, bunun için görüşmeler yaptıklarını duyurdu. Dr. Peter Ellis, bu yöntem ticari olarak uygulanırsa gen düzenleme teknolojisinin hayvan haklarına önemli bir katkı sunacağını ifade ediyor. Dünya çapında her yıl 6 milyar civciv yumurtlayamadıkları için öldürülüyor. Aynı zamanda deney fareleri de sadece cinsiyetleri nedeniyle doğdukları gibi ölmek zorunda kalıyor. Yine de bu teknolojinin güvenli olup olmadığı, etik değerlerle uyuşup uyuşmadığı konusunda birçok tartışma bulunuyor. İlerleyen dönemlerde farklı türlere yönelik gen düzenleme teknolojileri geliştirilirse bu uygulamanın ticari amaçla kullanılacağı ön görülüyor.
İlginizi çekebilir:
Geçmişten Günümüze: Klonlama Teknolojisi Hakkında Bilinmesi Gereken Her Şey
Kaynak: 1
