ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Tarih » Ensefalit Lethargica: 20. Yüzyılın Başında Görülen Tarihin En Gizemli Uyku Hastalığı

Ensefalit Lethargica: 20. Yüzyılın Başında Görülen Tarihin En Gizemli Uyku Hastalığı

20. yüzyılın başlarında, dünya bir yandan savaşlarla sarsılırken, diğer yandan tıp dünyasını şaşkına çeviren bir salgın ortaya çıktı: Ensefalit Lethargica, nam-ı diğer "Uyku Hastalığı".

İrem Yalın Yazar: İrem Yalın
3 Haziran 2025
Kategori: Tarih
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

Bundan yüzyıl önce, dünya yalnızca savaşın ve pandemilerin değil, aynı zamanda garip bir “uyku hastalığının” da pençesindeydi. Toplumları endişeye sürükleyen, tıp dünyasını şaşırtan bu hastalık, adını bile zor telaffuz ettiğimiz bir tanıdan aldı: Ensefalit Lethargica. Bu garip gizemli uyku hastalığı, kimine göre bir grip sonrası sendrom, kimine göre sinir sistemine saldıran otoimmün bir canavardı… Ama kesin olan bir şey var ki, bu hastalık öylece geldi ve sonra sessizce çekip gitti. Ardında ise heykel gibi donup kalmış bedenler, derin bir gizem ve cevapsız kalan yüzlerce soru bıraktı.

Ensefalit Lethargica nedir?
Ensefalit Lethargica

İlk olarak 1916 senesiyle meydana gelen ve 1917’de Avusturyalı nörolog Constantin von Economo tarafından tanımlanan garip gizemli uyku hastalığı, Ensefalit Lethargica hastalığı, unutulmuş bir kara delik gibi, tıp tarihinde duruyor. Von Economo’nun dikkatini çeken şey, hastalarının uzun süreli uyuşukluk hali, kafa karışıklığı ve çeşitli nörolojik gariplikler sergilemesiydi. Bu insanlar yalnızca uykulu değil, adeta başka bir dünyaya geçmiş gibiydiler.

Fransa’da da benzer vakalar görülüyordu. Doktor Jean-Rene Cruchet, Paris yakınlarındaki bir askeri hastanede, benzer bir tablonun tanığıydı. Bu iki doktorun birbirinden habersiz olarak benzer gözlemleri paylaşması, olayın münferit olmadığını açıkça ortaya koyuyordu. Ortada yeni bir hastalık vardı. Ne var ki, sebebi belli değildi, ilacı ise hiç yoktu.

Ensefalit Lethargica belirtileri bir film senaryosundan fırlamış gibi. Çünkü bu hastalığın en tuhaf yanlarından biri, her hastada farklı etkiler göstermesiydi. Kimileri hafif bir uyku haliyle geçirirken, kimileri adeta bir canlı cesede dönüşüyordu

garip gizemli uyku hastalığı

Semptomlar arasında ise kas ağrıları, psikiyatrik bozukluklar, yüksek ateş, baş ağrısı, görme sorunları ve ilerleyen vakalarda Parkinson benzeri durumlar yer alıyordu. Bazı hastalar, nefes almayı bile unutup birkaç gün içinde hayata gözlerini yumarken, bazıları yıllarca “uyanık” ama etkileşime kapalı bir yaşam sürdüler.

Kimi hastalar bir tür “post-ensefalitik Parkinsonizm” geliştirdi. Donmuş bir yüz ifadesi, katılaşmış kaslar ve çevresine tepki veremeyen bir bedenle yaşayan bu insanlar, içsel olarak hala “orada” olsalar da, dış dünyayla bağlantıları kopmuş gibiydi. Zihinleri çalışıyor, ama bedenleri onları terk etmişti. Bu hâl, ünlü nörolog Oliver Sacks’in yıllar sonra kaleme alacağı Awakenings kitabında “sönmüş volkanlar” olarak tanımlanacaktı.

İlginizi çekebilir:

Birinci Dünya Savaşı Sırasında Milyonlarca İnsanı Heykele Dönüştüren Salgın: Uyku Hastalığı

Ensefalit Lethargica hastalığı İspanyol gribi ile bağlantılı mıydı?

Ensefalit Lethargica

Ensefalit Lethargica hastalığının ortaya çıkışı, İspanyol gribi pandemisiyle neredeyse aynı döneme denk geldiği için bilim insanları uzun süre bu iki salgın arasında bir bağ olabileceğini düşündüler. Grip virüsünün sinir sistemini etkilemiş olması, ensefaliti tetiklemiş olabilir miydi? Ne yazık ki, bu teori hiçbir zaman kesin olarak doğrulanamadı.

Olası bir bakteri mi, yoksa bağışıklık sisteminin kendi sinir hücrelerine saldırması mı? Belki de çevresel faktörler, savaş koşullarının yarattığı stres veya yaygın aşı kampanyaları? Tüm bu hipotezler öne sürüldü ama hiçbiri hastalığın nedenini kesin olarak açıklayamadı.

Hastalığı atlatanlar için işler genellikle daha da tuhaftı. Birçok kişi, hastalığın ardından nörolojik bozukluklarla boğuşmaya başladı

garip gizemli uyku hastalığı

Bazı çocuklar ise büyüdüklerinde alışılmışın dışında davranışlar sergilemeye başladı. Saldırganlık, dürtüsellik, empati eksikliği ve zaman zaman tehlikeli boyutlara ulaşan cinsel davranışlar… Bu insanlar aslında “psikopata yakın” karakter değişimleri geçiriyordu. Belki de beyinlerindeki belli merkezlerin hasar görmesiydi bu davranışların temelinde yatan neden.

Daha da ilginci, birçok hasta bu davranışlarının farkındaydı ve hatta pişmanlık duyuyordu. Ancak kendilerini durduramıyorlardı. İçlerindeki dürtüler, iradelerini ele geçirmişti. Sonunda bir kısmı da Parkinson benzeri durumlara sürüklenerek yıllar boyunca hareketsiz, tepkisiz ama bilinçli bir şekilde yaşamak zorunda kaldı.

İlginizi çekebilir:

Zamansız Uyku Ataklarına Dikkat! Narkolepsi Hastalığı Hakkında Bilmeniz Gerekenler

1920’li yılların ortalarında, vaka sayısı garip bir şekilde azalmaya başladı. 1927’ye gelindiğinde vakalar seyrekleşmişti. 1930’lu yıllarda ise neredeyse tamamen yok olmuştu. Ne bir tedavi bulunmuştu ne de bir aşı geliştirilmişti. Bu hastalık geldiği gibi sırra kadem basmıştı

garip gizemli uyku hastalığı

Bazı araştırmalar yaklaşık 1 milyon kişiyi etkilediğini ve 500.000 kişinin hayatını kaybettiğini ortaya koydu. Bu rakamlar, dönemin tıbbi kapasitesi düşünüldüğünde korkunç bir etki anlamına geliyordu.

Bugün, hala Ensefalit Lethargica hakkında net bilgi sahibi değiliz. Hastalığın nedenini, nasıl yayıldığını veya neden bir anda kaybolduğunu bilmiyoruz. Nadiren bazı izole vakalar bildiriliyor, ancak büyük bir salgın tekrarı yaşanmadı. Belki de doğa, ne kadar savunmasız olduğumuzu bize sadece bir kez göstermek istedi.

1970’lerde Oliver Sacks, Parkinson hastalarında kullanılan Levodopa (L-DOPA) adlı bir ilacı Ensefalit Lethargica sonrası hastalar üzerinde denedi

Ensefalit Lethargica

Sonuçlar başta büyüleyiciydi. Bazı hastalar, on yıllar sonra ilk kez gözlerini açtı, hareket etti, hatta konuştu. Ama sevinç kısa sürdü. Zamanla ilacın etkisi azaldı, tikler başladı, hastalar tekrar içlerine kapanmaya başladılar.

Sacks bu süreci “uyanış” olarak tanımladı, ama ne yazık ki çoğu hasta için bu yalnızca kısa süreli bir parıltıydı. Yine de bu deneyim, tıbbın insan zihninin derinliklerine nasıl sızabileceğini ve bazen o derinliklerden yalnızca geçici cevaplar alabileceğini gösterdi.

İlginizi çekebilir:

Milyonlarca İnsanı Peşinden Sürüklerken Psikolojik Hastalıklarla Mücadele Eden 11 Tarihi Figür ve Lider

Bugün, Ensefalit Lethargica tıbbın hala çözümleyemediği bir fenomen olarak literatürde yer alıyor. Geride yalnızca tarih kitaplarında geçen vakalar, akademik makaleler ve sinemaya ilham olmuş dramatik hikayeler kaldı

garip gizemli uyku hastalığı

Ancak bilim insanları için bu gizem hala taze. Virüs mü, bakteri mi, otoimmün bir süreç mi? Ya da belki hepsi bir arada? Belki de Ensefalit Lethargica, bir gün tekrar ortaya çıkacak ve bu sefer cevaplarıyla birlikte gelecek.

Ama o zamana kadar, Ensefalit Lethargica, insanlık tarihinin en tuhaf ve en hüzünlü “uyku hikayesi” olarak gizemini korumaya devam edecek. Ve belki de, bir gün uyanacak…

Kaynak: 1

PaylaşTweetleGönder
İrem Yalın

İrem Yalın

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Şüpheleniyorsanız Aman Dikkat! Aldatıldığını Düşünen Biri Ne Yapmalı?
Yaşam

Şüpheleniyorsanız Aman Dikkat! Aldatıldığını Düşünen Biri Ne Yapmalı?

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde İşçiler Neden Grev Yapıyor? Belediye Yönetimi ve Halk Ne Diyor?
Gündem

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde İşçiler Neden Grev Yapıyor? Belediye Yönetimi ve Halk Ne Diyor?

Jeofaji: Toprak Yeme Alışkanlığı Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Sağlıklı Yaşam

Jeofaji: Toprak Yeme Alışkanlığı Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Yok Olma Tehlikesinden Mucizevi Bir Şekilde Kurtulan 12 Hayvan
Hayvansever

Yok Olma Tehlikesinden Mucizevi Bir Şekilde Kurtulan 12 Hayvan

Doğduğunuz Aya Göre Hangi Kuşsunuz? Sizi Temsil Eden Kuş Karakteriniz Hakkında Ne Söylüyor?
ListeList Özel

Doğduğunuz Aya Göre Hangi Kuşsunuz? Sizi Temsil Eden Kuş Karakteriniz Hakkında Ne Söylüyor?

Cımbızdan Kompresyon Çoraplarına: Doktorların Tatile Çıkarken Yanlarına Aldığı 7 İlginç Şey
Seyahat

Cımbızdan Kompresyon Çoraplarına: Doktorların Tatile Çıkarken Yanlarına Aldığı 7 İlginç Şey

Bilim İnsanları Açıklıyor! Sabah Uyanınca Mı Yoksa Akşam Uyumadan Önce Mi Duş Alınmalı?
Sağlıklı Yaşam

Bilim İnsanları Açıklıyor! Sabah Uyanınca Mı Yoksa Akşam Uyumadan Önce Mi Duş Alınmalı?

Haftalık Burç Yorumları: 2-8 Haziran Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 2-8 Haziran Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

İnanması Zor Olsa Da Gerçekten Yaşanmış 9 Tarihi Olay
Tarih

İnanması Zor Olsa Da Gerçekten Yaşanmış 9 Tarihi Olay

Hayatınızda Büyük Bir Fark Yaratabilir! Ruh Sağlığına İyi Gelen 8 İç Mekan Bitkisi
Ekoloji

Hayatınızda Büyük Bir Fark Yaratabilir! Ruh Sağlığına İyi Gelen 8 İç Mekan Bitkisi

Meyvemsi, Balık, Sarımsak: Vücut Kokuları Sağlığınız Hakkında Ne Söylüyor?
Sağlıklı Yaşam

Meyvemsi, Balık, Sarımsak: Vücut Kokuları Sağlığınız Hakkında Ne Söylüyor?

Dünyanın En Tehlikeli Canlısıymış! Sivrisinekler Hakkında Bilmeniz Gereken 20 İlginç Gerçek
Ekoloji

Dünyanın En Tehlikeli Canlısıymış! Sivrisinekler Hakkında Bilmeniz Gereken 20 İlginç Gerçek

Bestecisinin De Aralarında Bulunduğu Çok Sayıda İnsanı İntihara Sürükleyen Şarkı: Gloomy Sunday
Müzik

Bestecisinin De Aralarında Bulunduğu Çok Sayıda İnsanı İntihara Sürükleyen Şarkı: Gloomy Sunday

Toplanın Açıklıyoruz! Kalemler Neden Altıgen Şeklinde Üretilir?
Teknoloji - Bilim

Toplanın Açıklıyoruz! Kalemler Neden Altıgen Şeklinde Üretilir?

Uykusuzluktan Kas Seğirmesine: Vücudunuzda Magnezyum Eksikliği Olduğunu Gösteren 9 İşaret
Sağlıklı Yaşam

Uykusuzluktan Kas Seğirmesine: Vücudunuzda Magnezyum Eksikliği Olduğunu Gösteren 9 İşaret

Zihinsel Olarak Güçlü Olsa Da Gerçek Mutluluğu Bulmakta Epey Bir Zorlanan 7 Burç
Astroloji

Zihinsel Olarak Güçlü Olsa Da Gerçek Mutluluğu Bulmakta Epey Bir Zorlanan 7 Burç

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri

Artık Kurallar Çok Daha Sert! Trafik Cezalarında Yeni Dönem Başlıyor
Gündem

Artık Kurallar Çok Daha Sert! Trafik Cezalarında Yeni Dönem Başlıyor

Kınalıada
Seyahat

Kınalıada Gezi Rehberi: Nerede Denize Girilir, Ne Yenir, Nerelerde Gezilir?

Leonardo DiCaprio’nun Başrol Oynadığı “Sıkıysa Yakala” Filminin Gerçek Hikayesi
Film

Leonardo DiCaprio’nun Başrol Oynadığı “Sıkıysa Yakala” Filminin Gerçek Hikayesi

Birkaç İstisna Hariç Neden Ülkelerin Bayrağında Mor Renk Yok?
Tarih

Birkaç İstisna Hariç Neden Ülkelerin Bayrağında Mor Renk Yok?

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları
Teknoloji - Bilim

Bilmeniz Gereken Güvenilir Kripto Para Borsaları

22 Mart 2024
Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi
Teknoloji - Bilim

Binance’e Para Nasıl Yatırılır? Binance Para Yatırma İşlemi

29 Mart 2024
İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller
Sponsorlu İçerik

İstanbul’daki İş Otelleri: Evinizde Gibi Hissetmenizi Sağlayacak Oteller

6 Mart 2021
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Ensefalit Lethargica: 20. Yüzyılın Başında Görülen Tarihin En Gizemli Uyku Hastalığı
Tarih

Ensefalit Lethargica: 20. Yüzyılın Başında Görülen Tarihin En Gizemli Uyku Hastalığı

3 Haziran 2025
Şüpheleniyorsanız Aman Dikkat! Aldatıldığını Düşünen Biri Ne Yapmalı?
Yaşam

Şüpheleniyorsanız Aman Dikkat! Aldatıldığını Düşünen Biri Ne Yapmalı?

3 Haziran 2025
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde İşçiler Neden Grev Yapıyor? Belediye Yönetimi ve Halk Ne Diyor?
Gündem

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde İşçiler Neden Grev Yapıyor? Belediye Yönetimi ve Halk Ne Diyor?

3 Haziran 2025
Jeofaji: Toprak Yeme Alışkanlığı Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Sağlıklı Yaşam

Jeofaji: Toprak Yeme Alışkanlığı Hakkında Bilmeniz Gerekenler

3 Haziran 2025
Yok Olma Tehlikesinden Mucizevi Bir Şekilde Kurtulan 12 Hayvan
Hayvansever

Yok Olma Tehlikesinden Mucizevi Bir Şekilde Kurtulan 12 Hayvan

2 Haziran 2025
Doğduğunuz Aya Göre Hangi Kuşsunuz? Sizi Temsil Eden Kuş Karakteriniz Hakkında Ne Söylüyor?
ListeList Özel

Doğduğunuz Aya Göre Hangi Kuşsunuz? Sizi Temsil Eden Kuş Karakteriniz Hakkında Ne Söylüyor?

2 Haziran 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın
Sponsorlu İçerik

Hepsiburada Premium İle Daha Fazla Ürünü Keşfedin, Avantajlarından Faydalanın

22 Ağustos 2023
Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu
ListeList Özel

Evde Verimli Vakit Geçirmek İçin Faydalanabileceğiniz 16 Online Eğitim Platformu

16 Mart 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu