Her Ağustos’ta üç hafta boyunca insanlar, Edinburgh Fringe Festivali için şehre akın ederken, İskoçya’nın başkentinin sokakları ve meydanları hareketlilik ile dolup taşıyor. Festival, resmi Edinburgh Uluslararası Festivali’nin yanında düzenlenen, göz kamaştırıcı bir dizi tiyatro, müzik, dans, komedi ve daha fazlasına ev sahipliği yapıyor. Binlerce performans, şehir genelinde yüzlerce farklı aşamaya yayılmıştır. İşte 6 Ağustos 2021’de yüz yüze ve sanal bir şekilde başlayan Edinburgh Fringe Festivali hakkında bilgiler.
1. Edinburgh Fringe Festivali, 1947 yılında ana festivale daveti olmayanlar için bir platform olarak başladı
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Edinburgh ve British Council’deki insanlar, farklı ülkelerden insanları yeniden bir araya getirmek için uluslararası bir sanat festivali yaratmak istediler. Katılım sadece davetle oldu, bu da bir dizi tiyatro grubunu soğukta bıraktı. Bunlardan sekizi yine de Edinburgh’a gelip gösterilerini sergilemeye karar verdi. İlk katılımcılar “fringe” terimini kullanmadılar (gruplarını “Festival Adjuncts” olarak tanımladılar). Bu ifade, 1948’de oyun yazarı Robert Kemp tarafından ana festivalin yaklaşmakta olan ikinci baskısının ön izlemesi sırasında bir makalesinde kullanılmıştır. Yavaş yavaş etkinliğin resmi unvanı olmadan önce birkaç yıl boyunca gayri resmi olarak kullanılmaya devam edilmiştir.
2. Edinburgh Fringe Festivali’ne milyonlarca kişi katılmaktadır
Fringe’in başarısı hızla yükselmeye devam etti. 2019’da 3 milyon bilet satılarak dünyanın en başarılı sanat festivali ve Olimpiyatlar ve Dünya Kupası’ndan sonra her türden en popüler üçüncü etkinlik oldu.
2020 yılında COVID-19 pandemisi nedeniyle yüz yüze gösteriler iptal edilmiştir ve etkinlikler online ortama taşınmıştır. 2021’de Fringe’in bazı bölümleri yüz yüzedir, ancak sanal etkinlikler, program içinde önemli bir rol oynamaya devam edecektir.
3. 1966 yılında Tom Stoppard’ın “Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler” oyunu festivalde prömiyerini yaptı
Bugün Tom Stoppard, İngilizce dilinde yaşayan en iyi oyun yazarlarından biri olarak kabul ediliyor. Ancak 1966’da, sadece birkaç prodüksiyonu olan 29 yaşında yükselen bir oyun yazarıydı. Daha sonra en ünlü oyunlarından biri haline gelecek olan Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler’in ilk versiyonunu Fringe’e getirdi. Seyirciler arasındaki yedi kişiden sadece biri ödeme yapan bir müşteriydi. Diğer altısı eleştirmendi ve eleştirilerden birçoğu hoş değil idi. Ancak bir eleştirmen, oyunun Londra’da tekrar sahnelenmesini sağlayacak kadar olumlu eleştiriler yaptı. Daha sonra oyun coşkuyla karşılandı ve Stoppard’ın kariyerini yeni bir düzeye çıkardı. Oyunun bir Fringe dünya prömiyeri olarak başarısı, sonraki nesillere orada bir gelecek klasiği başlatma umuduyla ilham verdi.
4. Edinburgh Fringe Festivali, her yıl Edinburgh’ta düzenlenen birçok festivalden yalnızca bir tanesidir
İskoç başkentinde düzenlenen yıllık etkinliklerin rotasına katılmak için bir dizi başka festival ortaya çıktı ve Edinburgh’u bir “festival şehri” haline getirdi. Bu festivallerden bazıları, bir zamanlar Fringe veya Uluslararası Festival’in bir parçası olan, ancak daha sonra kendi başlarına kutlamalara dönüşen etkinlikleri içeriyor: Edinburgh Film Festivali 1947’de kurulmuştur, Edinburgh Uluslararası Televizyon Festivali 1976’da başlamıştır, Edinburgh Uluslararası Kitap Festivali 1983’te kurulmuştur ve Edinburgh Sanat Festivali ilk olarak 2004’te düzenlenmiştir.
5. Robin Williams, Edinburgh Fringe Festivali’nde rol aldı ve iyi bir performans sergiledi
Ağustos 1971’de Robin Williams, bilinmeyen bir drama öğrencisiydi. O zamanlar 20 yaşındaki Williams, western tarzında sahnelenen The Taming of The Shrew’un kolej prodüksiyonunun bir parçası olarak Edinburgh Fringe Festivali’ne geldi. Tranio rolünü oynadı. Yapım bir hit oldu ve Best of the Fringe ödülünü kazandı.
2019 yılında Williams’ın ölümünün beşinci yıl dönümünde, Edinburgh Fringe Festivali’nde onun anısına ruh sağlığı hayır kurumları için bir yardım etkinliği düzenlemiştir.
6. Bir Edinburgh Fringe Festivali mekanı, öğrenci birliği olması amacıyla yapılan en eski binadır
Gilded Balloon en önemli Fringe organizasyonlarından biridir ve 2002’den beri Bristo Meydanı’ndaki Teviot Row House’da bulunmaktadır. Teviot, Edinburgh Üniversitesi’nin öğrenci birliğine ev sahipliği yapıyor. Mimar Sydney Mitchell tarafından tasarlanan yer, İskoç Rönesans tarzlarından ilham almıştır. Bina ilk olarak 1889’da üniversitenin lisans ve lisansüstü öğrencilerine açılmıştır.
Dünyada öğrenci birliği olarak kullanılan en eski bina olmasa da, bu işlev için özel olarak inşa edilmiş en eski bina unvanına sahiptir. Uzun yıllar boyunca Teviot Row House, her gece festivalin dört bir yanından öne çıkan olayları sergileyen Fringe Club’ın da mekanıydı.
7. Edinburgh Fringe Festivali’nin ilk komedi ödülünü kazanan tiyatro grubunun içinde büyük yıldızlar yer alıyordu
Ağustos 2021, Fringe’s Comedy Awards’ın 40. yıl dönümüdür. 1981’de bu ödülü ilk kez Cambridge Footlights adlı bir tiyatro grubu kazandı. Cambridge Üniversitesi öğrencilerinden oluşan bu ödüllü ekibin üyeleri arasında kendi kuşağının en ünlü İngiliz oyuncularından ve komedyenlerinden biri haline gelen kişiler vardı: Emma Thompson, Stephen Fry ve Hugh Laurie.
8. Edinburgh Fringe Festivali, dünya çapında benzer festivallere ilham verdi
Bugün, fringe festivalleri dünya çapında tiyatro ve performans etkinliklerinin ünlü bir parçasıdır. Edinburgh Fringe şimdi, fringe festivali kavramını başlatması ve popüler hale getirmesiyle bilinmektedir. Ayrıca her yıl 11 Temmuz’da, Edinburgh ve dünya çapındaki 200’den fazla fringe festivali, 1947’deki açılış etkinliğinden bu yana çok başarılı bir şekilde büyüyen hareketi kutlarken, her yıl Dünya Fringe Günü düzenleniyor.
Adım Caner Cem Martı, 1996 yılında Bartın'da doğdum. 2010 yılında geçirdiğim kaza sonucunda vücudumun %99'u felç kaldı. 2015'ten bu yana bazı cihazlar yardımıyla internet ortamında çalışabiliyorum. İçerik editörlüğü ve sosyal medya uzmanlığı gibi alanlarda tecrübe sahibiyim, ancak asıl uzmanlık alanım SEO uyumlu makale yazmak. Ayrıca front-end tasarımlar yapıyorum. Sinema, spor ve tarih gibi konular çok dikkatimi çekiyor. Özellikle sinema tutkunuyum.
