Şairin veya yazarın hayatına odaklanılmış edebiyat belgeselleri hele de kaliteliyse çok faydalı bir büyüteç. Yıllardır okuyup da doyamadığımız onlarca şiir, öykü ya da romanın, yazarın hangi maceralarından fışkırdığını öğrenmek de bizi şaşkına uğratır. Meğer bir bakmışız ki, sevdiğimiz iki farklı edebiyatçının yolları bir gün bir yerlerde kesişmiş. Oturmuşlar, sohbet etmişler, gülüşmüşler, tartışmışlar… İşte bir edebiyat belgeseli, böylesine yakın plan oldu mu tadından yenmiyor.
1. Ahmet Hamdi Tanpınar – Portreler Galerisi
Tanpınar, Cumhuriyet döneminin ilk öğretmenlerinden biridir. Roman, şiir, edebiyat tarihi gibi farklı alanlarda faaliyet gösterir. Belgeselde akademik yıllarından şiir macerasına, etkilendiği yerli ve yabancı yazarlara ve daha onlarcasına değiniliyor.
2. Sait Faik Abasıyanık – Portreler Galerisi
“Yazmasam, deli olacaktım” diyen Sait Faik’in hayatı ve edebi kişiliği üzerine yapılmış bu belgesel oldukça iyi bilgiler sunuyor. Abasıyanık, Türk öykücülüğünün en önemli isimlerinden biri olarak eserlerinde bize genellikle sıcak insan atmosferini sunar.
3. Tevfik Fikret – Evvel Zaman Sohbetleri
Buhranlı, melankolik bir kişiliğe sahip olan Tevfik Fikret, Türk şiirine çok şey katmıştır. Alışılageldik içeriklerden sıyrılıp yüreğinden geleni dizelerine davet eden büyük şairin bir anlatıcı tarafından birebir sohbet şeklinde anlatıldığı bu belgeseli izlemek oldukça keyifli bir kırk dakika olabilir.
4. Edip Cansever – Portreler Galerisi
İkinci Yeni olarak adlandırılan meşhur akımın şairlerinden Cansever. Şiirde gittiği soyutlamalar, kurduğu denklem ve çoğunda da çizdiği bir hüzünlü adam/kadın portresi ile kendine has olanı yakalayıp gitti dünyadan. Onun kuşağı, şiirde deneyler yapabilen bir kuşaktı. O da bu deneyi en iyi yapabilen şiir adamlarından biridir.
5. Orhan Pamuk – Bir Kentin İzindeki Romancı
Kent soylu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir Orhan Pamuk. Romanlarında İstanbul önemli bir yer tutar. Kendisinin de bahsettiği üzere; bir romanını yazmazdan önce aylar, yıllarca çalışır. Yaratacağı karakterin gerçek yansıması neredeyse onu gözlemeye ve onunla tanışmaya koyulur. Pamuk’un kendisini de dinleyebileceğiniz bu belgesel onun hayatından güzel bir kesit oluşturuyor.
6. Yaşar Kemal – Başrol
Halk hikâyeciliği ve halk deyişlerine çocukluğundan itibaren tutkun olan Yaşar Kemal, edebiyatımızın çınarı olarak varlığını koruyor. Kendi demeç ve röportajlarını da bir araya getiren bu belgeselle onun hayatı, fikirleri, uğraşılarını öğrenebilirsiniz.
7. Honore de Balzac
Fransız edebiyatında, gerçekçiliğin temelleri atılırken Balzac da işin içindeydi. Öyle ki gerçekçiliğin Fransız edebiyatındaki en önemli temsilcilerinden biri oldu. Ağırlıklı olarak edebiyattaki değerinden bahseden bu mini belgesel, Balzac meraklıları için iyi bir giriş niteliğinde.
8. Behçet Necatigil – Önce Şiir Vardı
Şiirlerinde küçük insanı anlatır Necatigil. Onun şiirleriyle özdeşleşen temel kavramlar; apartman, ev ve sokaktır. Çünkü o şiiriyle evin içine girmiştir. Öğretmen ve çevirmen olarak da Türk edebiyatına çentiğini atan şairin bu muazzam belgeseli sizi hem şair hakkında konuşan entelektüellerin sohbetine hem de şahane Necatigil şiir seslendirmelerine davet ediyor.
9. Nâzım Hikmet Ran – Bir Yudum İnsan
Türk şiirine getirdiği yeniliklerle edebiyatta devrim yapan bir şair Nâzım Hikmet. Serbest ölçü dediğimiz şiir yöntemini o soktu şiirimize. Bununla kalmadı. Dünyanın en büyük şairlerinden biri olarak Türk edebiyatının da değerini yükseltti. Hakkında yapılan pek çok belgeselden biri de Nebil Özgentürk’ün sunumuyla Bir Yudum İnsan.
10. Charles Bukowski – Böyle Geldik Böyle Gidiyoruz
Ciddi müesseselerin ardındaki çirkinlikleri görüp onlarla alay etti Bukowski. Yeraltı edebiyatı dediğimizde hem yapıtları hem de hayatı bize örnek olarak onu gösterir. Yazarın röportaj derlemeleri ve yakınlarının sohbetleriyle çarpıcı ve oldukça gerçekçi bir belgesel.
11. Franz Kafka – Prag
Milena’ya Mektuplar, Dönüşüm, Dava… O kısmen çekingen, fevkalade nazik ve içine kapanık kişiliğin Prag ile olan bağlantısı çok güzel anlatılıyor belgeselde. Prag’ın Kafka’daki, Kafka’nın Prag’daki yeri güzelce gözler önüne seriliyor. İzlemesi güzel bir belgesel.
12. Dostoyevski – Kentler ve Gölgeler
Rus ve dünya edebiyatının en büyük isimlerinden Dostoyevski, Ataol Behramoğlu ziyareti ve sunumuyla anlatılıyor belgeselde. Dostoyevski’nin kenti ve kentin özelinde yazarın hayatını irdeleyen belgesel Dostoyevski ile bağlantısı olan herkesin izleyebileceği bir iş olmuş.
13. küçük İskender – One Night Stand
küçük İskender ve okurları ile yapılan bir röportaj. küçük İskender’in kendinden, Türk ve dünya edebiyatından bahsettiği ve kendi şiirini de önemli bir yere koyduğu önemli bir çalışma.
14. Erasmus – Delilik Kendini Anlatıyor
Rönesans hümanisti Erasmus’un bitmeyen, yaşlanmayan yapıtı “Deliliğe Övgü”den bir parça. Sesli kitaplara merak duyanlar için iyi bir giriş olabilir.
15. Aziz Nesin – Akıntıya Karşı
Türk edebiyatının mizah dalındaki en yetkin örneklerinden başlıcalarını veren Aziz Nesin’i konu alan belgesel size güzel bir kırk dakika sunuyor.
16. Friedrich Nietzsche – Kentler ve Gölgeler
En çok “Böyle Buyurdu Zerdüşt” eseriyle bilinen büyük filozofun yalnızlıkla geçen ömrü, düşünce serüvenimizde ortaya attığı özgün fikirler ve daha nicesi bu belgeselde sunuluyor.
17. Bertolt Brecht – Kentler ve Gölgeler
Epik tiyatronun babası ve 20. yüzyılın en etkileyici oyun yazarı Bertolt Brecht, Güven Kıraç’ın gezintisi ve anlatımıyla belgeselde yer alıyor. Brecht, hem tiyatronun hem de edebiyatının en büyük isimlerinden biri olarak varlığını korumaya devam ediyor.
