Ülkemiz deprem kuşağında yer alıyor. Özellikle Kuzey Anadolu Fay Hattı oldukça aktif. Bugüne dek bu fay hattı üzerinde son derece yıkıcı depremler meydana geldi. Öte yandan, neredeyse her gün bir başka ilimizde farklı büyüklüklerde depremler meydana geliyor. Türkiye’de her geçen gün meydana gelen depremlerle beraber deprem nedir sorusu da gündeme oturuyor. Biz de “Deprem nedir, deprem nasıl oluşur?” Sorusuna yanıt vermek istedik. İşte ülkemizin gerçeklerinden biri olan depremler hakkında bilmeniz gerekenler.
Deprem kuşağında yer alan Türkiye’de birden fazla aktif fay hattı bulunuyor. Bu nedenle hemen hemen her gün bir başka ilimizde küçük şiddetli de olsa deprem meydana geliyor
Fay ise; iki kıta sahanlığının birbirlerine sürtünerek zıt yönlerde hareketleri sonucu oluşan yapıya verilen isim
Faylar, kayanın kırılgan özelliğe sahip olmasından dolayı yüksek basınç (gerilme, sıkışma veya bükülme) altında kırılmasıyla oluşuyor. Depremler ise bu krııklarda meydana geliyor.
Peki deprem nedir?
Deprem; yer kabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma olayıdır.
Deprem nasıl oluşur?
Depremleri yukarıda da belirttiğimiz gibi, yerkabuğundaki fay adı verilen kırıklarda meydana gelir. Gerilme levhaların kademeli hareketi sonucunda yerkabuğunun değişik noktalarında oluşur. Depremler, kayalık bir alanda oluşan gerilmenin ani bir harekete yol açacak kadar yükselmesiyle olur. Bu hareket, kayanın en zayıf noktasında kırılmasıyla yeni bir fay oluşturabilir ya da kaya var olan fay boyunca hareket eder. Bunun sonucunda, gerilmenin boşalmasıyla olağanüstü büyük boyutta enerji açığa çıkar. Bu enerjinin çevredeki kaya kütlelerinde oluşturduğu titreşim depremi yaratır.
Türkiye’deki depremlerin sebebi nedir?
Ülkemizde şu ana dek küçük ve büyük şiddetli çok sayıda deprem meydana geldi. Türkiye’de gerçekleşen depremlerin iki ana nedeni var. Bunlardan ilki; Atlas Okyanusu’nun ortalarındaki okyanus ortası sırtının genişlemesi. Bu genişleme; Afrika levhasını kuzeydoğu yönünde hareket ettirir. Afrika, Akdeniz altında Anadolu Levhası ile çarpışır ve altına dalar.
Öte yandan, Anadolu depremselliğinin ikinci ana nedeni Kızıldeniz ortasındaki okyanus tabanı yayılması. Bu hareket Arap Levhasını kuzey yönünde hareket ettirir, Doğu Anadolu Fayında yoğun depremselliğe neden olur. Afrika Levhasının kuzey kenarındaki okyanusal kabuk bu sıkışmada Anadolu ve Ege’nin altına dalarak batar. Bu dalma sırasında Batı Anadolu’ya çekme kuvveti uygular. Arap Levhasının baskısıyla Kuzey Anadolu Fayı boyunca batıya doğru itilen Anadolu Levhası batıda sıkışmaya sebep olur. Batı Anadolu’da GGB-KKD yönünde yılda 15 mm/yıl genişleme oluşur. Bu olay depremlere neden olur.
Türkiye’de yer alan fay hatları neler?
Ülkemizin deprem kuşağında yer aldığını belirtmiştik. Türkiye fay hatları ise şöyle;
Kuzey Anadolu Fay Hattı
Bugüne dek en yıkıcı depremlerin gerçekleştiği fay hattı olarak bilinen Kuzey Anadolu Fay Hattı, Saroz Körfezi’nden başlar. Marmara Denizi, Sapanca Gölü, Adapazarı, Tosya ve Erzincan üzerinden Van Gölü kuzeyine kadar uzanır. Dünyanın en hızlı hareket eden ve en aktif sağ-yanal atımlı faylarından biridir.
Doğu Anadolu Fay Hattı
DAF, Hatay’dan başlayarak, Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya ve Elazığ ovalarından geçer. Ölü Deniz Çatlağı’nın kuzey sonunda Maraş Üçlü Bitişme’sinden başlayarak kuzeydoğu istikametinde işler ve Karlıova Üçlü Bitişme’sinde sona erer ki burada Kuzey Anadolu Fay Hattı ile buluşur.
Batı Anadolu Fay Hattı
Batı Anadolu Fay Hattı (BAF), Anadolu’nun batısında doğu-batı uzanışlı, kuzeyden-güneye doğru sıralanan pek çok faydan oluşan deprem alanıdır.
Kaynak: 1
