ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » ListeList Özel » Bir Türlü Vazgeçememenin Teorisi: Concorde Yanılımı

Bir Türlü Vazgeçememenin Teorisi: Concorde Yanılımı

Şebnem Akyüz Yazar: Şebnem Akyüz
29 Nisan 2019
Kategori: ListeList Özel
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

Çok emek harcadığınız için vazgeçemediğiniz herhangi biri ya da herhangi bir şey oldu mu? Çok emek verdiğiniz için bitiremediğiniz bir ilişkiniz, bir türlü sonuca varamasanız da devam ettiğini bir araştırmanız? İş hayatından okul hayatına, akademik kariyerden özel hayata kadar yaşamın her alanında karşılaşabileceğiniz, hatta büyük ihtimalle karşılaştığınız belki de sadece adını koyamadığınız bir durumdan bahsedeceğiz. Geçmişte yapılan ve bir türlü istenildiği gibi gitmediği halde bir fikre, işe ya da kişiye daha çok bağlanılması durumunu anlatan Concorde yanılgısı.

Akıllıca bir karar neye göre alınır?

Closeup of businessman making decision whether to accept or deny a suggestion or employee.

Geçmişte verilen kararlara göre mi yoksa gelecekte elde etmeyi planladığınız getiriye göre mi? Milyarlarca lira vererek her şey dahil bir otele gittiğinizi düşünün. Tatilin daha 2. Günü, bir lokma daha yiyemeyecek kadar doymuş hissediyorsunuz değil mi çoğunlukla? Bu durumda hangisi daha akıllıca? Verilen paraya kıyamayıp sınırsızca yemeye devam etmek mi yoksa daha fazla yemenin sağlığınız açısından zararlarını düşünerek yemeyi bırakmak mı?

Duygu mu, mantık mı


Rakibinize göre oldukça çok fazla kayıp verdiğiniz bir savaşta artık üstün durumda olduğunuzu ve sonsuza kadar barış yapma şansınız olduğunu düşünün. Barışı mı seçersiniz yoksa verdiğiniz kayıpların acısıyla düşmanı yok etmeyi mi düşünürsünüz? Kuzey İrlanda ve İra arasında yaşanan mücadelenin sonuna gelindiğinde bazı milletvekilleri “çok kayıp verdikleri” gerekçesiyle barış referandumunda “hayır” oyu kullandı. Bu milletvekillerinin referandumda “evet” oyu kullanarak 25 yıllık savaşı bitirme şansları varken daha çok kayıp anlamına gelen “hayır” oyunu neden kullanmış olabilirler?

Parayı batırma yanılımı


Bu ve buna benzer mantık dışı gelen ve bir bakıma takıntılı gibi görünen davranışları açıklamak için üretilen teorilerden birinin adı “parayı batırma yanılımı” (sunk cost fallacy). Elindeki seçenekleri gelecekte elde edeceği kazançlara göre değil de geçmişteki kararlarına göre değerlendiren kişiler genellikle bu düşünce biçimine yeniliyor. Bu konuda yapılan birçok araştırmadan birinde üç grup deneğe, üç farklı fiyattan sezonluk sinema bileti satılıyor. Birinci gruba satılan kombine biletin fiyatı 15 dolarken, ikinci gruba satılan 2 dolar, üçüncü gruba satılan ise 7 dolar. Sezon sonunda deneye dahil edilen deneklerin kaç film izlediği incelendiğinde ucuz bilet alan deneklerin pahalı bilet alanlara oranla daha az sayıda filme gitmiş oldujları ortaya çıktı. En çok filmi ise 15 dolarla en çok rakamı ödeyen grup izlemişti. Kaliforniya Üniversitesi’nden Ha Hoang ve Barry Staw’ın antrenörler üzerinde yürüttüğü başka bir çalışmada oyuncuların performanslarına göre değil aldıkları ücretlere göre değerlendirildikleri ortaya çıktı. Daha çok ücret ödenen oyuncuların oyunda ve takımda daha uzun süre tutulduğu fark edildi. İndiana Üniversitesi’nden Anne McCarthy ve araştırma ekibinin yürüttüğü bir diğer araştırmada ise yeni iş kuran girişimcilerin işleri yolunda gitmese dahi yatırımlarını kısmayıp büyük bir inatla işlerini sürdürdükleri görüldü.

Concorde yanılımı teorisi


Parayı batırma yanılımına benzeyen ve 1996 yılında ortaya atılan Concorde Yanılımı Teorisi (umut teorisi), aklı başında pek çok insanın parayı batırma yanılımına nasıl düşebildiğini açıklayıcı nitelikte. Concorde isimli uçağın ilk deneme uçuşlarında başarısız olmasına rağmen uçağa yapılan yatırımlara devam edilmesi, yatırımcıların geçmişteki kararlarına bakarak devam etmemeye karar verememesi uçağın teorinin isim babası olmasına vesile oldu.

Zoologlar tarafından ortaya atılan bir kavram

Concorde yanılımı teorisi, evrim teorisi kapsamında zoologlar tarafından ortaya atılan bir kavram. Hayvanlar da insanlar gibi eş bulmak ve yuva kurmak gibi birçok sorumluluğun altına girerler. Bu süreçte pek çok özveride bulunurlar. Karşılarına engeller çıktığında ise bulundukları durumunu değerlendirerek sorumluluklarını devam ettirip ettirmeme kararı verirler. 1972 yılında Newark’ta bulunan Rutgers Üniversitesi Evrim Teorisyeni Robert Trivers, çift olan hayvanlar arasında eşlerden birinin yuvayı terk ederek yavruların büyütülmesi sorumluluğunu eşinin sırtına yüklediğini fark etti. Trivers’e göre yuvayı terk eden eş genellikle daha az yatırımda bulunan taraf (çoğunlukla erkek) oluyordu. Şaşırdık mı? 🙂

Geçmiş kararlar mı, gelecek kazançlar mı?


Oxford Üniversitesi’nden Richard Dawkins ve öğrencisi Tamsin Carlisle, hayvanların önlerindeki seçenekleri değerlendirirken gelecekteki kazançlarından çok yaptıkları yatırımları göz önünde bulundurduğunu iddia eden Trivers’e karşı çıkıyorlar. Dawkins’e göre doğal ayıklama sürecinde yuvayı terk eden taraf, yalnızca bu işten avantaj sağladığı için çekip gidebilir, yaptığı yatırımları düşündüğü için değil. Ne var ki Dawkins’in araştırmaları derinleştikçe hayvanlarda concorde yanılımı adı verilen durumun mümkün olabileceği fark edildi. Florida Üniversitesi’nden Jane Brockmann, Kingston Queen Üniversitesi’nden Robert Lavery ve Carleton Üniversitesi’nden Patrick Weatherhead de hayvanların çeşitli davranışları altında concorde yanılımının olup olmadığını araştıran bilim insanları arasında. Bütün bu çalışmaların sonuçlarını değerlendiren bir grup bilim insanı, hayvanlar dünyasındaki bazı kavramların araştırmacıların kafasını karıştırdığı ve bulguların önyargıyla değerlendirilmiş olabileceği varsayımı üzerinde duruyor.

Kaynak 1

PaylaşTweetleGönder
Şebnem Akyüz

Şebnem Akyüz

Her seyden biraz...

İleri
Firefox Kullanmanın Ne Kadar Kolay Olabileceğini Gösteren 17 İpucu

Firefox Kullanmanın Ne Kadar Kolay Olabileceğini Gösteren 17 İpucu

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din
ListeList Özel

Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din

Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?
Teknoloji - Bilim

Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?

Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?
Gündem

Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?

Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu
Sağlıklı Yaşam

Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu

Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?
ListeList Özel

Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?

Ekranların Sessiz Kahramanları: Herkesin Tanıdığı Ama İsmini Bilmediği Türk Oyuncular
Sinema

Ekranların Sessiz Kahramanları: Herkesin Tanıdığı Ama İsmini Bilmediği Türk Oyuncular

Penis Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 8 Bilimsel Gerçek
Sağlıklı Yaşam

Penis Hakkında Muhtemelen Daha Önce Duymadığınız 8 Bilimsel Gerçek

Matruşka Gibi! Bir Adanın İçindeki Gölün İçindeki Adanın İçindeki Gölde Yer Alan Vulcan Point Adası
Seyahat

Matruşka Gibi! Bir Adanın İçindeki Gölün İçindeki Adanın İçindeki Gölde Yer Alan Vulcan Point Adası

Kadim Zamanların Bilgi Tapınakları: Antik Dönemlerde Kurulan En Önemli 8 Kütüphane
Tarih

Kadim Zamanların Bilgi Tapınakları: Antik Dönemlerde Kurulan En Önemli 8 Kütüphane

Hava Durumunu Kontrol Etmek Mümkün Mü? Bulut Tohumlama Hakkında Bilmeniz Gereken 6 Şey
Teknoloji - Bilim

Hava Durumunu Kontrol Etmek Mümkün Mü? Bulut Tohumlama Hakkında Bilmeniz Gereken 6 Şey

Addams Ailesi Hayranları Buraya! Burcunuza Göre Hangi Wednesday Karakterisiniz?
Astroloji

Addams Ailesi Hayranları Buraya! Burcunuza Göre Hangi Wednesday Karakterisiniz?

Kendi Döneminin Çehresini Değiştiren Tarihin En Ünlü 20 Kadın Lideri
Kadın

Kendi Döneminin Çehresini Değiştiren Tarihin En Ünlü 20 Kadın Lideri

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri

Filenin Sultanları 2025 FIVB Dünya Kadınlar Voleybol Şampiyonası Maç Programı
Gündem

Filenin Sultanları 2025 FIVB Dünya Kadınlar Voleybol Şampiyonası Maç Programı

Sessiz Bir Gece Uykusu Mümkün! Horlamayı Durdurmak İçin Denemeniz Gereken 9 Şey
Sağlıklı Yaşam

Sessiz Bir Gece Uykusu Mümkün! Horlamayı Durdurmak İçin Denemeniz Gereken 9 Şey

Tartarya: Dünyanın Dört Bir Yanındaki Görkemli Yapıları İnşa Ettiği İddia Edilen Uygarlık
Tarih

Tartarya: Dünyanın Dört Bir Yanındaki Görkemli Yapıları İnşa Ettiği İddia Edilen Uygarlık

Görünce Sarılmak İsteyeceksiniz! Japonya’nın Hokkaido Adası’na Özgü 7 Sevimli Hayvan
Hayvansever

Görünce Sarılmak İsteyeceksiniz! Japonya’nın Hokkaido Adası’na Özgü 7 Sevimli Hayvan

Mikrodalga Fırından Aynalara: Wi-Fi Sinyalinizi Bozabilecek 7 Eşya
Teknoloji - Bilim

Mikrodalga Fırından Aynalara: Wi-Fi Sinyalinizi Bozabilecek 7 Eşya

Kadınlar Ne İster Diye Merak Eden Erkeklerin Bilmesi Gereken 19 Şey
Kadın

Kadınlar Ne İster Diye Merak Eden Erkeklerin Bilmesi Gereken 19 Şey

İnsan Bedeni, Hastalıklar Ve Bilimin Karanlık Yüzüne “Işık Tutan” Tartışmalı Mütter Müzesi
Seyahat

İnsan Bedeni, Hastalıklar Ve Bilimin Karanlık Yüzüne “Işık Tutan” Tartışmalı Mütter Müzesi

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?
Astroloji

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?

1 Temmuz 2025
Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem
Sağlıklı Yaşam

Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem

16 Kasım 2021
Evde İngilizce öğrenmek
ListeList Özel

Evde İngilizcenizi Geliştirmek İçin Yapabileceğiniz 12 Şey

2 Ocak 2021
Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime
Edebiyat

Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime

25 Şubat 2021
Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din
ListeList Özel

Raelizm: Dünyadaki İnsanların Uzaylılar Tarafından Yaratıldığını İddia Eden Din

11 Ağustos 2025
Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?
Teknoloji - Bilim

Bilim İnsanları Açıklıyor! Bulutlar Neden Beyaz Renktir?

11 Ağustos 2025
Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?
Gündem

Bir Vatandaş Hayatını Kaybetti: Balıkesir’de Gerçekleşen 6,1 Büyüklüğündeki Deprem Hakkında Neler Biliniyor?

11 Ağustos 2025
Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu
Sağlıklı Yaşam

Misokinezi: Sıradan Hareketlerden Nefret Edercesine Rahatsız Olma Durumu

11 Ağustos 2025
Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 11-17 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

10 Ağustos 2025
Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?
ListeList Özel

Bir Şarkının Gün Boyunca Dile Dolanmasıyla Ortaya Çıkan “Earworm” Nedir? Nasıl Geçer?

10 Ağustos 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu