İktisat ve sosyoloji öncülerinden, tarihçi, düşünür ve devlet adamı İbn-i Haldun (1322 – 1406) bugün üzerine basa basa ezberlediğimiz bir söz bırakır dünyaya, asırlar önce: “Coğrafya kaderdir.” Edebiyattan mantığa, tefsirden hadise kadar çok yönlü bir eğitim alan bu büyük düşünür elbette boşa söylemez bu sözü. Mısır’da yaşadığı dönemde kaleme aldığı Mukaddime, coğrafi özelliklerin toplum hayatına etkilerini yansıtır. Bir kültürün ve toplumun, bulunduğu coğrafya özelliklerine göre şekillendiğini belirtir İbn-i Haldun. Ondan asırlar sonra gitmekle kalmak arası söylenen sözleri aktaracağız. Coğrafya kaderdir, sözüne katılanı ve karşı çıkanıyla.
1. Attilâ İlhan
bir trene binip rastgele defolup gitmek istiyorum
trenin barında alnımı yağmurlu camlara dayamak
küstah bir duble birayla karşılıklı oturup ağlamak
kalemimde mürekkep kalmıyor insanlar beni görmüyorlar
insanlar kendilerini kaybetmişler onlara acıyorum
ümitsiz bir akrep gibi ben aynı zamanda mağrurum
2. Amin Maalouf
Okumak için uzaklara gitmekten çok, uzaklara gitmek için okumaktaydım.
3. André Gide
Bir tren arıyordum… Gece, gündüz, saat kaçta olursa olsun, beni alıp götürecek bir tren! Burada boğuluyordum.
4. Edip Cansever
İnsan yaşadığı yere benzer
O yerin suyuna, o yerin toprağına benzer
Suyunda yüzen balığa
Toprağını iten çiçeğe
Dağlarının, tepelerinin dumanlı eğimine
Konyanın beyaz
Antebin kırmızı düzlüğüne benzer
5. Hakan Günday
Coğrafya, çocuklara ergenliklerini unutturacak bir derstir.
6. Jack Kerouac
Kötü bir niyetim yok. Sadece başka bir dünyaya gitmek istiyorum ben.
7. Zülfü Livaneli
İbni Haldun ne kadar haklıymış diye düşündüm, coğrafya kaderdir derken ne kadar haklıymış.
8. Tim Marshall
Üzerinde yaşadığımız topraklar bizi her zaman şekillendirdi. Savaşlar, iktidar, siyaset ve artık yerkürenin neredeyse her yerini işgal eden halkların sosyal gelişimi, coğrafyanın etkisiyle biçimlendi.
9. Boris Vian
Gidelim, dedi, buradan gidelim, siyahlar için bu dünyada adaletin zamanı henüz gelmedi.
10. Comte De Lautréamont
İçine fırlatılmış olduğu bu çağda çırpınıp duruyordu, ama boşuna; bu çağda yeri olmadığını biliyordu, ama kurtulmasının da olanağı yoktu. Korkunç bir zindan! İğrenç bir yazgı.
11. Friedrich Nietzsche
Ben bütün şehirlerde yabancıyım. Bütün kapılardan kaçanım.
12. Albert Camus
Ölüm toprağı üzerinde, savaşlar, çığlıklar, adalet ve aşk çılgınlığı…
13. Cemil Meriç
Gitmek, kaderin hatalarını düzeltmektir.
14. Franz Kafka
Her değişik coğrafya, hem de gündelik yaşamın içinde, insanın önüne yenilikler çıkarabilir; değişik görüntülerin peşinde, karşımıza seyrek çıkacak güzelliklere dikkat kesilmek gerekiyor.
15. Sait Faik Abasıyanık
Dünya değişiyor dostlarım. Günün birinde gökyüzünde, güz mevsiminde artık esmer lekeler göremeyeceksiniz. Günün birinde yol kenarlarında, toprak anamızın koyu yeşil saçlarını da göremeyeceksiniz. Bizim için değil ama çocuklar, sizin için kötü olacak. Biz kuşları ve yeşillikleri çok gördük. Sizin için kötü olacak.
16. Tezer Özlü
Bugünlerde sokağa çıktığımda kendimi yaşamın, çağın, kentin, insanların, her şeyin çok dışında buluyordum.
17. Konstantinos Kavafis
‘Bir başka ülkeye, bir başka denize giderim’, dedin
‘bundan daha iyi bir başka şehir bulunur elbet.
Her çabam kaderin olumsuz bir yargısıyla karşı karşıya;
-bir ceset gibi- gömülü kalbim.
Aklım daha ne kadar kalacak bu çorak ülkede?
Yüzümü nereye çevirsem, nereye baksam,
kara yıkıntılarını görüyorum ömrümün,
boşuna bunca yıl tükettiğim bu ülkede.
Yeni bir ülke bulamazsın, başka bir deniz bulamazsın.
Bu şehir arkandan gelecektir.
Sen gene aynı sokaklarda dolaşacaksın,
aynı mahallede kocayacaksın;
aynı evlerde kır düşecek saçlarına.
Dönüp dolaşıp bu şehre geleceksin sonunda.
Başka bir şey umma-
Ömrünü nasıl tükettiysen burada, bu köşecikte,
öyle tükettin demektir bütün yeryüzünü de.
