Hayal gücünü besleme, yaratıcı ve sanatsal işlerle ilgilenme çocuk yaşta başlanınca daha verimli olan şeyler. Bir çocuk; kendi tabiatı neye meylediyor, neyle ilgileniyor, en iyi hangi alana yönlenebiliyor bunun işaretlerini küçüklükten vermeye başlar. Dikte etme değil ama bu alanlarda derinleşmesini sağlamak oldukça önemli. Kitap okumaksa bu konuda her yetenekten çocuk ve gence alıştırılması gerekilen bir davranış. Derlemede yaş gruplarını da belirtiyorum. İşte gündemdeki çocuk ve gençlik kitapları!
1. Ay’ı Kim Çaldı? (Helen Stratton Would)
1972 doğumlu olan yazarın ilk kitabıdır. 6 – 10 yaş arası kategoriye dahil olan kitabın başkarakteri yazarın kendi oğludur. Hayalperest ve uzay meraklısı Berk’in bir gün gökyüzünde Ay’ı görmemesi üzerine onu arama serüveni anlatılır. ‘’Berk, geceleri gökyüzünü pırıl pırıl aydınlatan Ay’a hayrandır. Ay’a bakarak uykuya dalarken güzel hayaller kurar. En büyük hayali de astronot olmaktır. Ama bir gece, bir de bakar ki, gözkyüzü bomboş, Ay’ın yerinde yeller esiyor. Büyük bir üzüntüye kapılan Berk, Ay’ı birilerinin çaldığını düşünüp aramaya koyulur.’’
2. Kral Şakir – Dostum Bu Çok Havalı! (Varol Yaşaraoğlu)
Grafi2000 ile de birçoğumuzun tanıdığı Yaşaroğlu’nun şöyle bir felsefesi var: ‘’kendi yarattığımız hayal dünyasında her şeyi değiştirmek mümkün’’ Bu hayalperestliğin bir ürünü olarak tanıdığımız Şakir, yeni kitabıyla karşımıza çıkıyor. 6 – 10 yaş arası kategoridedir. ‘’Aslında normal günler yaşamaya çalışıyoruz ama garip olaylar peşimizi bırakmıyor. Her zaman, olmadık durumlara girip birazcık şans, birazcık zekâ ve çokça takım ruhuyla, hep iyi biten eğlenceli maceralarla havamıza hava katıyoruz. Siz de havalı olmak istemez misiniz? Haydi o zaman maceraya!’’
3. Mutlu Su Aygırı (Richard Edwards)
Yirmiden fazla çocuk kitabı yazan Richard Edwards 6 – 10 yaş kategorisindeki bu çok popüler eseriyle Türkçede de yer alıyor. Şirin bir su aygırı tıpkı diğer su aygırları gibi çamurda dönüp dolanmaktan sıkılır ve koşan çıtalara, zıplayan antiloplara özenir. Yeni şeyler denemek isteyen su aygırının macerası bu kitap.
“Suaygırı olmak istemiyorum. Yo! Yo! Yo!
Zebra ya da bufalo lo lo lo,
Ağaçta şarkı söyleyen maymuuun
Suaygırı yerine maymuuun olsaaam…”
4. Ekmek Parası (Muzaffer İzgü)
Gülmece ve çocuk kitapları alanında ülkemizdeki en kıymetli isimlerden Muzaffer İzgü’nün çocuklara hitap ederken sosyal gerçeklikten de kopmadığı kitabı. Meşakkatli bir süreçten gelip yazar olmuş olan İzgü 6 – 10 yaş kategorisine dahil edilen bu eserinde kendi çocukluk yıllarının öyküsünü anlatıyor. ‘’Bir ekmek parası kazanabilmek için çekilen sıkıntılar, katlanılan zorluklar, aç yatılan geceler, çıplak geçirilen kış günleri; ama ille de yaşama ve insanlara duyulan sevgi…’’
5. Utangaç Ayı Monti (Ali Berktay)
Sevimli, içe kapanık ama bir o kadar da meraklı bir ayı olan Monti’nin rengarenk çizimlerle süslenen öyküsüdür. 6 ay – 5 yaş arası çocuklara hitap eden kitapta hayal gücünü besleyecek pek çok çizim mevcut. ‘’Evvel zaman içinde bir ayı vardı Monti’ydi onun adı. Gözlerini dikip bakmaya, herkesi seyretmeye bayılırdı. Aslında Ayı Monti kabalık etmek istemiyordu, ama öyle meraklıydı ki kendini tutamıyordu… Ama hiç kimse sürekli üzerine dikilen bakışlardan hoşlanmaz, eh zaten Ayı Monti’nin başı da çok geçmeden derde girdi. Neyse ki patlak gözlü bir kurbağa, Monti’ye doğru yolu gösterecekti!’’
6. Masal Masal İçinde (Ahmet Ümit)
Polisiye edebiyatının kıymetli yazarlarından Ahmet Ümit’in çocuklara ve yetişkinlere bir arada hitap edebildiği eseridir. Okul öncesi 6 ay – 5 yaş arasına dahil edilen kitapta yer alan zengin masalları nasıl derlediğini şu cümlelerle aktarıyor: “Bu kitaptaki masalları annemden dinledim. Annem de küçükken bir masalcıdan dinlemiş. Dedem kızının gönlünü hoş tutmak için bir masalcı tutmaktan çekinmemiş anlaşılan. Annem daha pek çok masal dinlemişti ama hepsini anımsamıyordu. Bana da anlatmış, ben de anımsamıyordum. Aslına bakarsanız bu kitaptaki masalları da çoktan unutmuştum. Yıllar sonra Antep’e baba evine döndüğümde, biraz da rastlantı sonucu annem yeniden anlattı bu masalları.”
7. Küçük Kara Balık (Samed Behrengi)
Yine okul önce olarak bilinen bir kitap olsa da yetişkinlere de seslenmeyi başaran önemli bir kitap. İçinde yüzdüğü derenin nereye bağlı olduğunu merak eden bir balık, diğer balıklardan ayrılarak uzun ve keşif dolu bir yolculuğa çıkar. ” ‘Bu derenin ucunun nereye çıktığını gidip görmek istiyorum,’ demiş. ‘Başka yerlerde neler olup bittiğini gerçekten bilmek istiyorum… Böyle amaçsızca yüzmekten bıktım usandım.’ ”
8. Gündüz ve Gece (Imke Rudel)
Bilimin eğlenceli ve zengin görsellerle anlatıldığı çocuk kitapları da oldukça ilgi çekiyor. İleride daha derin araştırmalara girebilecek miniklerin bu sayede ilk merakları karşılanmış oluyor. Gece ve gündüze dair aslında hepimizin merak edebileceği sorular kitapta cevabını buluyor. Okul öncesi olarak tasnif edilen kitapta şöylesi sorular yer alıyor: ‘’Gece ve gündüz olmasının nedeni nedir? Neden bazen gündüzler daha uzundur? Sabah erken kalkmak neden daha eğlencelidir?’’
9. Kiraz Ağacı ile Aramızdaki Mesafe (Paola Peretti)
Sırada 10 yaş ve üstü çocuklara hitap eden kitaplar var. Kendi hayatından esinlenerek kaleme aldığı kitapta küçük bir kızın görme yetisini kaybedeceğini bilmesi üzerine çevresinde onun ilgisini çeken şeyleri keşfetmesi anlatılıyor. ‘’Mafalda, dokuz yaşındaki bir kız çocuğu ve bildiği bir şey var: Gelecek altı ay içinde, görme yetisini tamamen kaybedecek. Mafalda, görünürdeki bu karanlık gelecekte yolunu bulabilecek, okula gidebilecek, futbol oynayabilecek ve kedisine bakabilecek mi? Ailesi ve arkadaşlarının yardımıyla Mafalda, kendisi için önemli olan şeyleri keşfetmeye çalışır. Görme yetisini kaybetse de yapabileceği şeylerin listesini çıkarır…’’
10. İçimdeki Müzik (Sharon M. Draper)
Bu alandaki en önemli eserlerden biridir İçimdeki Müzik. Gerçek bir hayattan uyarlanarak bize hüzünle umudu bir arada veriyor. Küçük bir kızın engelleri aşma ve kendini ispat etme gayretinden hem müteessir olabilir hem de ondan ilham alabilirsiniz. 10 yaş ve üzeri sınıfındaki eserin içeriğine dair bir alıntı: ‘’11 yaşındaki Melody’nin hastalığının adı Spastik ikili kuadripleji yani beyin felci. Yürüyemiyor, konuşamıyor, tekerlekli sandalyeye mahkum. Hiçbir uzvuna komut veremeyen bu küçük kızın beyni ise mükemmel işliyor. Hikâye Melody’nin öğretmenlerine, arkadaşlarına, komşularına kısaca dış dünyaya kendini kanıtlama çabasını anlatıyor. İncelikli, naif, akıcı, komik ve ilham verici bir eser.’’
11. Sınıftan Yükselen Sesler (Rob Buyea)
Yine 10 yaş ve üstü gençlik kitaplarından biri olan Sınıftan Yükselen Sesler yedi çocuğun dilinden ayrı ayrı anlatılan bir eser. Hepsinin farklı bakış açısı ortaya bir nevi zenginlik olarak çıkıyor. Tanıtım bülteninden bir parça: ‘’Snow Hill Okulunun yedi öğrencisi için 5. sınıf hiç de kolay başlamamıştır. Okulun yenisi, uyum sorunu yaşayan akıllı ve hoşgörülü Jessica… Dostunuz gibi görünüp arkanızdan iş çevirebilen baş belası Alexia… Sürekli hınzırlık peşinde koşan sınıfın en yaramazı Peter… Gözlerinden zekâ fışkıran Luke… Çekingen yapılı, en ufak şeyden kırılabilen Danielle… Ailesi nedeniyle arkadaşlarınca dışlanan utangaç Anna… Ve okuldan ölesiye nefret eden aksi yaradılışlı Jeffrey. Fakat yeni öğretmenleri Bay Terupt, “yaşa ve öğren” adını verdiği alışılmadık eğitim metoduyla, azarlamak yerine davranışlarının sonuçlarıyla yüzleşmelerini sağlayarak onlarla nasıl başa çıkacağını biliyor gibidir.’’
12. Dedemin Bakkalı (Şermin Yaşar)
Yine 10 yaş ve üstü kitaplardan biri, üstelik de yerli bir yazarın eseri. Şermin Yaşar 2000 yılında basılan ‘’Garip Bir Kuyruk’’la beraber toplam 6 çocuk kitabı kaleme almıştır. Dedemin Bakkalı, yazarın kendi hatıra ve yaşantılarından oluşan bir eser. ‘’Şermin Çarkacı’nın kendi hatıralarından ilhamla kaleme aldığı Dedemin Bakkalı, büyüklere çocukların gözünden kendilerini görme imkânı verirken; küçüklere ticaretin, yenilikçi düşünmenin, büyüklerin dünyasının ve insan ilişkilerine dair inceliklerin ipuçlarını veriyor. Epey güldürüyor, biraz hüzünlendiriyor, uzun uzun düşündürüyor.’’
