İklimler ve mevsimler insan yaşamındaki en belirleyici unsurlardan. Bazı insanlar sıcak iklimlerde yaşamanın en iyisi olduğunu düşünüyor. Kimilerine göre hava ne kadar soğuksa, o kadar iyi. İnsanların hangi iklimi, hangi mevsimi ve ne tür havaları sevdiği, pek çok farklı etkene göre değişiyor. Ancak muhtemelen hiç kimse, bir Buzul Çağı’nda yaşamak istemezdi! Bu durumun sebebini anlamak ise zor değil. Buzul Çağı, yaşamayı neredeyse imkansız hale gelen pek çok farklı unsurun aynı anda dünyaya egemen olduğu dönemleri ifade ediyor. Dondurucu soğuklar, uçsuz bucaksız buz kütleleri, yok olan bitkiler, hayvanlar… Yine de bütün korkunçluğuna rağmen, Buzul Çağı’nın ilginç olmadığını söylemek zor! İşte Buzul Çağı hakkında muhtemelen daha önce duymadığınız 13 şaşırtıcı gerçek…
1. Bir “çağın” Buzul Çağı olarak isimlendirilebilmesi için taşıması gereken bazı özellikler var
Yalnızca dondurucu soğuklar veya devasa buz kütleleri, bir dönemin Buzul Çağı olarak isimlendirilmesi için yeterli değil. Buzul Çağı, yeryüzünün kıtasal olarak devasa buzullarla kaplı olduğu ve dondurucu sıcaklıkların binlerce, bazen milyonlarca yıllık bir zaman dilimine yayıldığı dönemleri ifade ediyor.
2. Son Buzul Çağı, Kuzey Amerika’daki solucanların “neredeyse tamamen” yok olmasına neden olmuştu
3. Şimdiye kadar 5 büyük Buzul Çağı yaşandı
Son büyük Buzul Çağı ise günümüzden 40 bin ila 10 bin yıl önce hüküm sürmüştü.
4. Bir Buzul Çağı’nın başlamasına neden olabilecek pek çok unsur var
Bu unsurlardan biri de asit yağmurları! Günümüzden 460 milyon yıl önce Kuzey Amerika’daki Apalaş Dağları’nda meydana gelen volkanik patlamalar, atmosfere inanılamaz miktarda karbondioksit salınmasına neden olmuştu. Atmosferdeki yoğun karbondioksit asit yağmurlarını, asit yağmurlar ise Buzul Çağı’nı başlatmıştı!
5. Dünya’nın hareketindeki değişiklikler, Buzul Çağı’nı başlatabilir
Bildiğiniz gibi “eksen eğikliği” iklimler üzerinde oldukça etkili. Ancak eksen eğikliği olarak ifade edilen Dünya’nın dönme ekseni ile yörünge ekseni arasındaki açı, sandığımız kadar stabil değil. Bu nedenle Dünya’nın olağan hareketlerinde meydana gelecek ciddi bir değişim, küresel olarak hava sıcaklıklarının düşmesine hatta bir Buzul Çağı’nın başlamasına neden olabilir.
6. Dünya’daki ilk büyük Buzul Çağı, günümüzden 2 milyar yıl önce yaşandı
250 milyon yıllık bir volkanik aktivite nedeniyle başladığı düşünülen “soğuk döneme” “Huronian Buzullaşması” veya “Huronian Buzul Çağı” ismi veriliyor. Bilim insanları, bu dönemde Dünya’nın neredeyse tamamen buzullarla kaplı olduğunu belirtiyor.
7. Günümüzden yaklaşık 360 milyon yıl önce başlayan Karoo Buzullaşması’na “bitkiler” neden olmuştu!
Milyonlarca yıl önce, yeryüzü bitkilerin egemenliği altındaydı! Neredeyse yeryüzünün tamamını kaplayan bitkiler, atmosferdeki karbondioksitin önemli oranda azalmasına ve oksijenin ciddi miktarda artmasına neden oldu. Buna bağlı olarak hava sıcaklıkları giderek azaldı ve Karoo Buzul Çağı başladı.
8. Kıta oluşumları veya tektonik hareketler de Buzul Çağı’nın başlamasına neden olabilir!
Günümüzden binlerce yıl önce ortaya çıkan ve “Panama Kıstağı” olarak isimlendirilen kara parçası, Atlantik ve Pasifik Okyanusu’nu birbirinden ayırdığında “okyanus akıntılarında” ciddi bir değişiklik meydana geldi. Bu değişim nedeniyle pek çok bölgede iklim değişikliği yaşandı. Devam eden süreçte sıcaklıkların önemli oranda azalması, bir Buzul Çağı’nın başlamasına neden oldu.
9. Son Buzul Çağı günümüzden 20 bin yıl önce yaşandı
Bu dönemde Dünya yüzeyinin yüzde 8’i ve kara kütlesinin dörtte biri buzullar altında kalmıştı. Son Buzul Çağı’nda özellikle Avrupa’daki bitki türlerinin büyük bir bölümü yok oldu. Afrika, bu dönemde olduğundan daha kurak hale geldi.
10. Son Buzul Çağı’nda Dünya’daki ortalama sıcaklık 7 °C idi
11.Buzul Çağı’nda pek çok canlı türü yok oldu. Buna karşın pek çok canlı türü ortaya çıktı
Özellikle de mamut benzeri, genel olarak “Megafauna” şeklinde isimlendirilen iri cüsseli canlılar yeryüzünün buzullarla kaplı olduğu dönemlerde, hayatta kalma konusunda oldukça başarılıydı. Bununla birlikte çok sayıda iri cüsseli farklı türlere ait canlının Buzul Çağı’nın sona ermesi nedeniyle değişen iklim ve bitki örtüsüne bağlı olarak yok olduğu düşünülüyor.
12. Homo sapiens, 300 bin yıl önceki Buzul Çağı’nda Dünya’ya yayıldı
Homo sapiens, Buzul Çağı’nda Afrika’yı terk ederek dünyanın farklı bölgelerine dağıldı. Buzul Çağı’nın zorlu yaşam koşullarına adapte olmayı başaran homo sapiens, bu sayede dünyadaki varlığını da garanti altına almış oldu. Buna karşın Dünya’nın buzullarla kaplı olduğu farklı dönemlerde, farklı insan türleri yok oldu.
13.Günümüze Buzul Çağı’nın izlerine rastlamak mümkün
Son Buzul Çağı günümüzden binlerce yıl önce sona erdikten sonra, Dünya yavaş yavaş bugünkü şeklini aldı. Buna karşın, her ne kadar bir Buzul Çağı’nda yaşamasak da, Buzul Çağı’nın izlerini vahşi doğada görmek mümkün.
Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya eyaletindeki “La Brea Katran Çukurları,” son Buzul Çağı’nda yok olan çok sayıda vahşi hayvanın kalıntısına ev sahipliği yapıyor. Bununla birlikte İskoçya’daki Loch Ness Gölü, büyük oranda binlerce yıl önce eriyen buzul sularından oluşuyor. Kısacası bugün dünyanın pek çok farklı bölgesinde binlerce yıl önce yaşanan Buzul Çağı’nın izlerine rastlamak mümkün.
İlginizi çekebilir:
Sığınaklar, Kıyafetler ve Sanat: İlk İnsanlar Buz Devri’nden Nasıl Kurtuldu?
Kaynak: 1
