Bukalemunlar daha çok renk değiştirmeleri ile bilinse de aslında bu hayvanların başka birçok özelliği var. Dillerini ürkütücü bir hızda çıkararak avlarını yakalayabilir, kuyruklarını bir uzuv olarak kullanabilir, boyları 14 milimetreden 69 santimetreye kadar değişebilir ve hatta aynı anda iki farklı yönü görebilirler. Sizler için hazırladığımız bu yazıda, bukalemunlar hakkında ilginç bilgiler ve görüntüleri listeledik. Hazırsanız hemen başlayalım!
1. Ayakları diğer sürüngenlerden farklıdır
Sürüngenlerin çoğunun ayağında bağımsız hareket edebilen 4 veya 5 parmak bulunur. Aralarındaki tek istisna bukalemunlar diyebiliriz. Bukalemunların ayakları iki ayrı etli kısımdan oluşuyor. İlk kısımda 3 parmak birleşik bir şekilde dururken arkadaki kısımda iki parmak yan yanadır. Bu durum aslında bukalemunlar için büyük bir avantajdır. Çünkü ayaklarının bu yapıda olması ağaç dallarına daha iyi kenetlenmelerine ve vücutlarını dengede tutmaya yardımcı oluyor.
2. Tüm bukalemun türlerinin neredeyse yarısı Madagaskar’da yaşıyor
Madagaskar’da yaklaşık 200 bukalemun türü yaşıyor. Bu da tüm bukalemun türlerinin ortalama %44’üne denk geliyor. Bununla birlikte Hindistan, Orta Doğu ve Afrika kıtası da birçok bukalemun türüne ev sahipliği yapıyor.
3. Boyutları çok farklı olabilir
2021 yılında Madagaskar’da çalışan biyologlar en küçük bukalemun türünü keşfetmişti. Brookesia Nana adı verilen bu türün yetişkin erkekleri yaklaşık 14 mm uzunluğunda. Yani, bu keşfe kadar en küçük bukalemun türü olarak bilinen Brookesia Micra’nın neredeyse yarısı kadar! En büyük bukalemun türü olarak bilinen Furcifer Oustaleti ise 69 santimetreye kadar uzayabiliyor.
4. Kamufle olmak için değil, vücut ısılarını kontrol etmek için renk değiştirirler
Bilinenin aksine bukalemunlar kamufle olmak için değil, vücut ısılarını kontrol edebilmek için renk değiştirirler. Açık renkler güneş ışınlarını yansıtma konusunda daha başarılı olduğu için derilerini aydınlatarak kendilerini soğutmaya çalışırlar. Koyu renk ise soğuk havalarda onlar için ısınmanın iyi bir yoludur.
Bukalemunlar için renk değiştirmenin temel işlevlerinden biri de iletişimdir. Cilt tonlarını değiştirerek potansiyel eşlerine veya rakiplerine mesaj verebilirler. Örneğin dişi bukalemunlar çiftleşmeye hazır olduklarını ciltlerindeki parlak sarı lekelerle belli ederler. Çiftleşmek istemediklerinde ise ürkütücü bir tıslamayla birlikte derilerinde mavi ve sarı noktalar belirir.
5. Sahip oldukları minik nanokristaller sayesinde renk değiştirebiliyorlar
Bilim insanları yakın zamana kadar bukalemunların deri hücrelerinin içindeki pigmentleri manipüle ederek renk değiştirdiklerini düşünüyordu. Ancak bunun böyle olmadığı 2015 yılında Cenevre Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmayla anlaşıldı.
Furcifer Pardalis türü bir bukalemunun derisini inceleyen bilim insanları, derinin altında yatan minik nanokristallerle dolu iki özel hücre katmanı keşfetti. Bu kristaller arasındaki mesafenin artırılıp azaltılması ise ışığın yansımasını etkileyerek renk değişimini sağlıyor.
6. Diğer sürüngenlerin aksine kuyrukları zarar gördüğünde kendini onarmaz
Çoğu bukalemun türü, beşinci bir uzuv gibi işlev gören uzun ve kavrayıcı bir kuyruğa sahiptir. Kuyrukları vücut ağırlıklarını desteklemeye yardımcı olurken aynı zamanda ağaca tutunmalarına ve hatta ufak avlarını yakalamaya dahi yardımcı olur. Bununla birlikte, birçok sürüngenin aksine bukalemunların kuyrukları zarar gördüğünde kendini yenilemesi mümkün değildir.
7. Gözleri aynı anda iki ayrı yöne dönebilir
Bukalemunların her bir gözü dikey olarak 90°, yatay olarak 180° inanılmaz bir hareket yeteneğine sahiptir. Ayrıca gözlerini zıt yönlerde de hareket ettirebildikleri için bir gözleri yukarıya ve sağa bakarken, diğer gözleri sol alta kayabilir. Bu da bir bukalemunun kafasını hareket ettirmeden neredeyse tüm çevresini taramasına imkân veriyor.
8. Küçük bukalemun türleri dillerini daha hızlı hareket ettirir
Bukalemunlar avlarını gözlerine kestirdikten sonra yüksek hızlı silahlarını, yani dillerini devreye sokarlar. Vücutlarından yaklaşık 2,5 kat uzun olabilen ve bir saniyeden daha kısa sürede açılıp geri sarılabilen dilleri ultra yapışkan bir yapıya sahiptir.
Biyolog Christopher Anderson, 20 türü temsil eden 55 farklı bukalemunun avlandıkları anı kaydetti. Görüntüleri inceleyen Anderson, bukalemunların dillerinin hız ve kalitesinin boylarıyla ters orantılı olduğu sonucuna vardı. Başka bir deyişle, küçük tür bukalemunlar büyük türlere göre dillerini çok daha hızlı ve güçlü bir şekilde kullanıyor.
9. Tükürükleri inanılmaz derecede yapışkandır
İzlediğiniz belgesellerde bukalemunların dilleri ile tuttuğu böceklerle beslendiğini görmüşsünüzdür. Peki, bu hayvanlar bukalemunun diline nasıl tutunuyor? Cevabı çok basit: bir insan tükürüğünden yaklaşık 400 kat daha yapışkan olan tükürükleri sayesinde. Bukalemunlar, tüm dillerini kaplayan ultra yapışkan tükürükleri ile kendilerinden ağır avları bile kolayca yakalayabiliyorlar.
10. İlginç bir yürüme tarzları var
Bukalemunlar hakkında ilginç bilgiler listemizin sonuna geldik. Bu canlılar oldukça ilginç bir şekilde yürürler. Zira yürürken birçok türü ileri geri düzensiz bir şekilde sallanarak ilerler. Bazı bilim insanları bu şekilde yürümelerinin sebebini sallanan ağaç dallarını taklit etmeleri şeklinde açıklıyor. Bunu da daha iyi kamufle olmak için yaptıklarını düşünüyorlar. Ancak bu hipotezi kanıtlayan herhangi bir çalışma bulunmuyor.
