150 yılı aşan tarihi ve kurulduğu günden bugüne barındırdığı tarihi binalarla Boğaziçi Üniversitesi Boğaz’ın en güzel yamacında yerini alıyor. Peki bu binaların geçmişinde neler yatıyor? Daha önce 150 yıllık geleneğini incelediğimiz Boğaziçi’nin tarihine binaları ile yolculuk ediyoruz.
1. Rektörlük (Alexander Van Millingen Binası)
İstanbul’daki Bizans anıtları hakkında kitaplarıyla bilinen ve Robert Kolej’de tarih profesörlüğü yapmış olan İngiliz tarihçi Alexander Van Millingen’in adıyla anılan bina, 1932 yılında kütüphane olarak kapılarını açmıştır. Van Millingen öldüğünde bütün kitaplarının kütüphaneye bırakılmasını vasiyet etmiştir. Robert Koleji müdürünün ofisi olarak da kullanılan binadaki kitap sayısı zaman geçtikçe artmıştır ve 1983 yılında binanın yetersizliği sebebiyle kütüphane bugün bildiğimiz kütüphane olan Kuzey Kampüs’e taşınmıştır. Aptullah Kuran Kütüphanesi ve günümüzde rektörlük binası olarak kullanılan Van Millingen Binası’nın büyüklükleri karşılaştırılınca okulun kitap hazinesinin ne kadar değiştiğini görmek mümkün.
2. Kültür Mirası Müzesi
Güney’deki beyaz ahşap evi kaçımız biliyoruz? Bu evde Boğaziçi Üniversitesi’nin tarihi yer almaktadır. Eskiden Kraliçelerin Misafirhanesi olarak bilinen ev, 1917 yılında Romanya Kraliçesi ve kızını, 1932 yılında da Yugoslavya Kraliçesi’ni misafir etmiştir. 1986’da müze olarak hizmet vermeye başlayan ev, David Alexander Scott’a ithaf edilmiştir. Scott ailesi, zamanında Robert Kolej’de çalışmışlardır ve David Alexander da bu ailenin İkinci Dünya Savaşı’nda can vermiş oğullarıdır. Bu ailenin bıraktığı yaklaşık 1200 adet kitap ve birçok eşya müzenin temelini oluşturmaktadır. Müzede bir çok doküman, kitap, video ve kaset araştırmacılar ve öğrencileri beklemektedir.
3. Mühendislik Binası
Mühendislik Binası, bir diğer adıyla Perkins Hall, Aptullah Kuran tarafından tasarlanmıştır. Eski kurul üyelerinden George W. Perkins’e ithaf edilen bina, 1963 yılında kullanıma açılmıştır. Bu bina için söylenen söz: “Papatya tarlamızı feda ettik…”
4. Anderson Hall (Fen Edebiyat Fakültesi)
Temel Bilimler Fakültesi aslında Robert Kolej’n hazırlık sınıfı için inşa edilmiş bir yurt-derslik binasıdır. Yapımı 1913’te tamamlanmıştır. John S. Kennedy’nin miras olarak bıraktığı sermayeyle yapılan binaya en uzun süre hocalık yapmış olan Charles Anderson’ın adı verilmiştir.
5. Albert Long Hall (Saatli Bina)
Dr. Cyrus Hamlin’in oğlu olan Alfred Dwight Foster Hamlin tarafından dizayn edilen ikinci akademik bina 1892 yılında tamamlanmıştır. İlk başta Science Hall olarak adlandırılan binanın ismi, Kolej’e 1872 yılından 1901 yılına kadar doğa tarihi profesörü olarak hizmet eden Albert Long’un ölümünden sonra Albert Long Hall olarak değiştirilmiştir. Bu bina Bayan Van Milligen’in kardeşi olan Bayan Davies tarafından döşenmiştir. Bodrum katta Kimya Bölümü, birinci katta Kütüphane ve Fizik Bölümü ve de üst kat Oditoryum olarak kullanılmıştır. Ayrıca, Mr. Cleveland H. Dodge tarafından bağışlanan ve dünyanın en ünlü beş orgundan biri olan org ise bu katta bulunmaktadır.
Binanın içinde aynı zamanda Kriton Curi Seminer Salonu bulunmaktadır. Kriton Curi inşaat mühendisliği eski bölüm başkanıdır. Çevreciliğiyle tanınan Curi, 1993-1996 yılları arasında okulumuzun Çevre Bilimleri Enstitüsü’nün müdürlüğünü de yapmıştır.
Günümüzde Albert Long Hall, Boğaziçi Üniversitesi’ne konserler, konferanslar, toplantılar ve öğrenci etkinliklerine ev sahipliği yaparak hizmet vermektedir. Her çarşamba gerçekleştirilen Klasik Müzik Konserleri 2011 yılında Andante Klasik Müzik Dergisi tarafından verilen Donizetti Klasik Müzik Ödülleri’nde En İyi Klasik Müzik Etkinliği dalında ödüle layık görülmüştür. 1997 yılından beri Evin İlyasoğlu yönetiminde yapılan bu etkinliklerde dünyaca ünlü birçok besteci ve yorumcu sahne almıştır.
6. İdari Bilimler Binası (Washburn Hall)
Bugün İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi olarak kullanılan Washburn Hall, Mr. William E. Dodge’ın dul eşi Mrs. William E. Dodge tarafından finanse edilmiştir. Bu ofis-sınıf binası 1906 yılında tamamlanmış ve de ismini 1903 yılında Başkanlıktan istifa etmiş olan Başkan George Washburn’den almıştır. Diğer bütün binalar gibi Washburn Hall da Birinci Dünya Savaşı’ndan önce inşa edilmiş ve de inşasında kampusta bulunan mavi kireçtaşı kullanılmıştır. Üst katlar, yani beşinci kat ve de dördüncü katın yarısı, bir zamanlar büyük değer taşıyan Doğal Tarih Müzesi’ne (Natural History Museum) ev sahipliği yapmıştır.
7. Öğrenci Faaliyetleri Binası (Henrietta Washburn Hall)
Henrietta Washburn Hall veya bugünkü adıyla ÖFB, Mr. Cleveland H. Dodge tarafından finanse edilmiştir. 1914 yılında tamamlanmış ve ismini Cyrus Hamlin’in kızıyla George Washburn’ün eşi olan Henrietta Loraine Washburn’den almıştır. Şu anda öğrenciler tarafından bir eğlence ve dinlenme merkezi olarak kulllanılan bina,salonlar, klüp odaları, bir tiyatro ve bir kantini içermektedir. Binanın içindeki salon Demir Demirgil Salonu olarak anılmaktadır. Demir Demirgil 80’lerin efsanevi olarak bahsedilen ekonomi hocasıdır. Gerçek ismi Yorgo Yorgadis olan Demirgil, adını Devlet Planlama Teşkilatı’nda çalışmak için değiştirmiştir.
8. Hamlin Hall (1. Erkek Yurdu)
Kampüsünün en eski yapısı ve kurucusu Cyrus Hamlin’in ismini taşımaktadır. Erkekler Yurdu olarak tasarlanan yapıya 1871 Mayıs’ında yerleşilmiştir. Dört ‘Köşetaşı’ ilke, tasarım konseptini belirlemektedir: Miras, Erişim, Kalite ve Bilgi Birikimi. Zemin (eski bodrum) katının geçirgen köşeleri kampüs hayatına davet ederek sosyal bir öğrenim deneyimini zevk alınır hale getirmektedir.‘Tabii ışığı, görsel sınırları ve akustik kısıtları kullanarak ‘Han’ yapı türünden esinlenilerek tasarlanmış olan yapı sonraları sürdürülebilir kampüs planlaması konusunda ilerici hedeflere erişerek bulunduğu coğrafyada yakın çevre için bölgesel rol modeli olmuştur.
9. Psikoloji/Sosyoloji Binası (Sloane Hall)
John Sloane Reviri ise 1913-1914 yılları arasında inşa edilmiştir. Kolej’in eski bir kurul üyesi olan William Sloane’nin armağanıdır ve de gene eski bir kurul üyesi olan babasının hatırasına adanmıştır. John Sloane Reviri, birinci katında yataklı hasta ağırlama imkanı, zemin katta ise bir klinik ve personel için iki kat bulunduran 18 yataklı bir hastaneydi. Sonraları bir süreliğine yurt olarak kullanılmıştır. 1999’da restore edilmesinin ardından psikoloji ve sosyoloji bölümleri bu binaya taşınır.
10. Yönetim Binası (Gates Hall)
1903 yılında Gates başkan olunca, Robert Kolej daha fazla genişleme ve de modernleşmeye hazırdı. Gates Türkiye’nin artık kendi mühendislerini yetiştirmesi ve eğitmesi gerektiğini anlamıştı ve John S. Kennedy’den kalan parayla, bir mühendislik okulunun yapımına başlamak istiyordu. 1909 yılında Birleşik Devletler’e giderek, teklif ettiği projenin uygulanması için Kurul’dan onay almayı başardı. Robert Kolej’deki yeni Mühendislik Okulu’na gelip, kurulumuna nezaret etmesi için de ilk önce Makine Mühendisliği Profesörü olan John R. Allen ile anlaştı. Daha sonradan ismi Gates Hall olan, Mühendislik Bina’sının yapımına 1910 yılında başlandı, ama 1912 yılında sadece batı kanadı bitirildi. İlkbaşta U-şeklinde dizayn edilen binanın ilk planından daha sonra vazgeçildi. Balkan Savaşları, I.Dünya Savaşı ve de yeni Türkiye Cumhuriye’tinin kurulması dolayısıyla, bugünkü mevcut binanın yapımı ancak 1931 yılında tamamlanabildi. Dört kat yüksekliğindeki bina tepenin eğimini takip edecek şekilde planlanmıştır, bu yüzden her katın kendine ait ayrı bir girişi bulunmaktadır. Günümüzdeyse Kayıt İşleri Ofisi, İletişim Ofisi, Finansal Ofis, postane ve İş Ofisi’nin bulunduğu Yönetim Binası olarak kullanılmaktadır.
11. Theodorus Hall (1. Kız Yurdu)
Hamlin Hall tamamlanır tamamlanmaz, Hazırlık Bölümü’nün ayrı bir binada yer alması gerektiği anlaşılmıştır. 1898 yazında, Mr. Washburn Birleşik Devletler’e gittiğinde, yeni binanın finansmanını sağlamak konusundaki ilgisini çekmek için New York’lu zengin bir bankacının kızı olan Olivia Eggleston Phelps Stokes’ı ziyaret etmek istemiştir. Ne yazık ki Bayan Stokes Avrupadadır, ama İstanbul’da Mr. Washburn’ü, Bayan Stokes’ın yeni binanın inşaası için yardıma hazır olduğunu yazan bir mektup beklemektedir. Bu bina 1871 yılında Ahmet Vefik Paşa’dan satın alınan arazinin üzerine inşa edildi ve 1902 yılında ise yerleşilmeye hazırdı. Bayan Stokes’un özel isteği üzerine bina Theodorus Hall olarak isimlendirildi. Bugün ise Kız Yurdu olarak kullanılmaktadır.
12. Kennedy Lodge
1895 yılından, 1919 yılına kadar Yönetim Kurulu Başkanlığı yapan John Steward Kennedy, Kolej’e cömert yardımlarda bulunmuştur. Onun bağışlarıyla, 1891’de Kolej’in başkanı için bir ev inşa edilmiştir. Muhteşem Boğaz manzarası olan bu geniş ev, Kennedy Lodge, 1891 yılından itibaren Washburn’lerle başlayarak 1971 yılında Dr. John Scott’ın ayrılmasına kadar Kolej Başkanlarının ikametgahı olmuştur. Bugün, zemin katı öğretim kadrosu için bir yemek salonu, üst katları misafirhane ve de bodrum katı restorant olarak kullanılmaktadır. Her türlü sosyal etkinlik de burada yapılmaktadır.
Mr. Kennedy aynı zamanda altı profesörün evi ve de Kolej arazisinin çevresinin duvarla çevrilmesi için bağışta bulunmuş, Robert Kolej’e miras olarak bıraktığı 1.500.000$ ise Mühendislik Fakültesi’nin doğu kanadı ile (1912), 1913 yılında inşası tamamlanan yurt-derslik binası olan Anderson Hall’ın, yapımlarında kullanılmıştır.
13. Natuk Birkan Binası
Binanın yapımına 2000 yılının haziran ayında Dr. Natuk Birkan’ın yaptığı bağışlarla başlanmıştır. 2004 yılında Boğaziçi Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi Vakfı’nın kaynakları, Dr. İbrahım Bodur ve Oya Eczacıbaşı’nın bağışlarıyla tamamlanmıştır.
Natuk Birkan Binası’nın içinde ofisler ve derslikler dışında, adını Hukuka Giriş dersini veren Turhan Esener’den alan bir salon vardır. Aynı zamanda Robert Kolej mezunu iş adamı İbrahim Bodur’un adını taşıyan bir salon daha bulunmaktadır.