Son birkaç on yıldır hayali kurulan, gelişmelerin yaşanmasıyla umutların daha da artmasıyla birlikte işin içine ilginç bir şekilde gerçekliğin karışmasıyla umutsuzluğun körüklenmesine sebep olup saçma sapan bir durumu ortaya koyan uzaya yerleşme fikri bir adım ileri taşındı. Önümüzdeki 15-20 yıl sonrasında bunun hayal olmaktan çıkarılıp gerçekleşmesi adına tanık olduğumuz son haber Amazon’un kurucusu Jeff Bezos’tan geldi.
Geçen hafta içinde “Blue Moon (Mavi Ay)” projesini tanıtan Bezos artık uzayda koloni kurmanın vaktinin geldiğini kesin bir dille açıkladı ve yeni bir tartışmayı da başlatan isim oldu.
İşte projenin detayları…
1. Blue Moon Projesi
Mavi Ay projesi, Bezos’un sunumda bahsettiği BE-7 aracıyla ayda kurulacak kolonileşme çalışmalarının ismi olarak tarihe geçti.
İlk roket, yaklaşık 5 yıl sonra ateşlenecek ve 2024’te Ay’a inecek. BE-7 roketi, insansız bir araç değil. İçinde uzaya yerleşimi sağlayacak altyapıyı kurmakla görevli 4 personel olacak.
Aracın yakıtı eser miktarda olacak. Yani yalnızca Ay’a gidecek kadar yakıt taşıyacak. Orada ihtiyacı olan yakıtı ise uydunun yüzeyinde bulunan “suyu” ayrıştırarak hidrojen elde etme yöntemiyle karşılayacak.
2. Yenilenebilir roketler
Uzayda bu yerleşim planlarını yapmak hiç de ucuz olmayacak. Astronomik rakamlarla ifade edilen maliyetin kısıtlanması için mümkün olan her yol denenecek. Bu yollardan biri de yenilenebilir roket kullanmak olacak. Yenilenebilir roketler sayesinde ekonomik yükün yaratacağı olumsuzluklar en az düzeye indirgenebilecek.
3. Şehirleşme hem taklit hem özgün nitelikler taşıyacak
Şöyle ki, Dünya’daki mevcut modern şehirlerin model alınmasıyla şehirler kurulacak ancak bunlara ek olarak bazı şehirler de özgün mimari anlayışlarla yaratılacak.
Sunum sırasında bu şehirlerin çizimini de paylaşan Bezos, ilgi uyandırmakla birlikte kafalarda çeşitli soru işaretlerinin de oluşmasına sebep oldu. Hangi şehirler model alınacak ve hangi “özgün” yapıların hayata geçmesini kimler onaylayacak?
4. Ayarlanabilir iklim
Bilim kurgu filmlerinde gördüğümüz camekan bir yaşam alanı düşünün… İşte bu cam alanın içi yaşanabilir kılınacak. Ayarlanabilir iklim şartları sayesinde beklenmedik doğal afetler olmayacak. Jeff Bezos’un kendi ifadesiyle; “Yağmur yamayacak, fırtına kopmayacak, deprem yaşanmayacak.” Uzun lafın kısası dev bir klima ile istenilen tüm şartlar yaratılmış olacak.
5. Ay’a yerleşme fikrini tüm nesle yıkan Bezos
Projeyi tüm detaylarıyla anlatan Bezos, “Ay’a yerleşmeyi sağlamak bizim neslimizin görevi” diyerek tüm dünyanın bu projeye sıcak bakmasını istiyor. Potansiyel müşterilerini ikna etmek için dil döken dünyanın en zengin adamı aynı zamanda; “Ay’a bu kez kalmak için yola çıkmanın vakti geldi” ifadeleriyle amacında ısrarcı olduğunu da gösteriyor.
6. Eleştiriler gecikmedi
Bilim kurgu türündeki filmlerden alışık olduğumuz bu tip sahneleri fikirleştiren Bezos’a destek çıkanların yanı sıra eleştirenlerin de var olduğu bir gerçek. Bunun sebebi ise oldukça basit; Ay’a gidebilecek olanların ekonomik kriterleri karşılaması gerekiyor. Kısacası parayı veren düdüğü çalacak. Dolayısıyla gezegen dışında koloni kurma fikri kapitalizm odaklı bir tartışmayı da beraberinde getiriyor. Çünkü Ay’da koloni kurma fikri, haliyle ekonomik kazanca işaret ediyor.
Nasıl diyorduk; “Babasının hayrına değil.”
Projenin detaylarının anlatıldığı geçen hafta Perşembe akşamından bu yana artarak devam eden bu eleştirilerden geniş yankı uyandıranlardan biri tanınmış gazeteci ve aktivist olan Naomi Klein’a ait. Klein, durumu sömürgecilik olarak nitelendirirken bu mantığa “ekstremizm” adını veriyor. Kavramın dilimizdeki karşılığı kısaca “aşırılık”… Klein, Bezos’un bel bağladığı ve sorunların kökten çözümü için uygun gördüğü çözüm önerisini bu şekilde eleştiriyor; kapital amcaları kızdırmak pahasına…
Klein durmuyor ve kapitalizmi benimseyen dünya sisteminin yürütücülerini bombalamaya devam ederek; “insanların vahşice sınırların dışına itilmesi”ni eleştiriyor. Hatta gezegendeki doğal afetlerin sebeplerinin aslında “doğal sebeplere” dayanmadığını da sözlerine ekliyor. Bu doğal afetler ona göre yeni (mesela Mavi Ay) projeler için kasıtlı olarak yaratılan bahane.
7. Sosyal medyada geniş yankı uyandıran Mavi Ay projesi
Bezos is talking about building enormous, rotating habitats in space that can hold upwards of a million people. Some would be cities, some would be natural parks, he said. pic.twitter.com/QHeqN0gz7M
— Jacqueline Klimas (@jacqklimas) May 9, 2019
Böylesine küresel bir gelişmenin sosyal medyada yankı uyandırmaması imkansızdı tabii. Dolayısıyla çok uluslu haber kanallarından bireysel hesaplara kadar birçok adres durumu naklen yayımladı.
"It's time to go back to the moon, this time to stay," says Jeff Bezos. The Blue Origin founder unveiled Blue Moon, a lunar lander that's designed to land on and bounce back off of the moon's surface https://t.co/WAUG06VZb2 pic.twitter.com/s61pv4ZUJz
— CNN (@CNN) May 9, 2019
Here is a picture of my students with Blue Moon and Bezos 🙂 pic.twitter.com/1UYkmgrx6W
— Stephen Muskett, M.S.Ed (@se_muskett) May 10, 2019
Billionaire Bezos unveils moon lander mockup. More here: https://t.co/frfuxl4qlK pic.twitter.com/YvaladDB0A
— Reuters Top News (@Reuters) May 10, 2019
8. Dünyanın en zengin adamı Jeff Bezos
Amazon’u kurmasıyla bilinen Bezos için bu girişimiyle adından sıkça bahsettiren kişi. Takdir edersiniz ki tek girişimi bu değil. Mesela Mavi Ay projesinin yükümlülüğünü üstlenen Blue Origin isimli uzay araştırmaları isimli şirketinin de sahibi. Blue Origin, Türkçe karşılığı Mavi Köken anlamına geliyor. Dikkat etmek gerekir, “Köken”…
9. Ay’da mülkiyet elde etmek tam 52 yıl önce yasaklandı
Değiştirilemez ya da değiştirilmesi teklif dahi edilemez gibi bir niteliğe sahip olmasa da 1967 yılında imzalanan Dış Uzay Antlaşması (Ay ve Diğer Gök Cisimleri Dahil, Uzayın Keşif ve Kullanılmasında Devletlerin Faaliyetlerini Yöneten İlkeler Hakkında Antlaşma ) gereği Ay’da ya da gezegenimiz dışındaki herhangi bir yerde toprak ve emlak alımı yasak. Kime yasak olmaya devam eder ya da bu değişir mi, değişirse kimler için değişir bilinmez ama anlaşma 52 yıldır bunu söylüyor.
10. Son söz
Buraya not olarak düşülmesi gereken son sözlerden biri de Jeff Bezos’un projeyi anlatırken “Ay’da trilyonlarca insanın yaşaması için bir alan yaratıldığını” söylemesi olmalı.
Son yıllarda Çin, ABD ve Avrupa’daki bazı devletlerin girişimleri düşünüldüğünde uzayda bir koloni kurulacak. Üstelik bunun gerçekleşmesi için çok kısa bir sürenin kaldığını söylemek yanlış olmaz ki en bilindik yöntem de bunu kanıtlıyor. Film endüstrisi…
Sürecin etik tarafları ve sonucundaki olası haksızlık bir yana radikal bir değişim olacağı kesin. Görünen köy kılavuz ister mi? İstemez.
Fakat yine de banka hesabınızda çok bol sıfırlı (mesela sıfır dışındaki herhangi bir rakamın sağında kalacak bol sıfırlar) bir birikim ve muhtemel kazancınız yoksa umutlanmayın ve Dünya’nın tadını çıkarın…
