Bulutsular, galaksiler, gezegenler, kara delikler, yıldızlar… Uzay binlerce yıldır inanılmaz güzellikleriyle insanlığı büyülemeye devam ediyor. Bununla birlikte insanlık binlerce yıldan bu yana uzayın gizemlerini aydınlatmak için yoğun bir çaba harcıyor. Buna karşın bugün dahi uzay hakkında bildiklerimiz, bilmediklerimize kıyasla son derece yetersiz. Yine de tarih boyunca, astronomi bilimiyle ilgilenen bazı bilim insanlarına büyük bir teşekkür borçluyuz! Çünkü insanlık olarak uzay hakkında öğrenebildiğimiz az sayıdaki bilginin altında bu bilim insanlarının yoğun çabaları var! İşte, antik dönemlerden modern zamanlara, astronomi tarihine yön veren 13 büyük bilim insanı…
1. Batlamyus
Milattan sonra 100 ila 170 yılları arasında yaşadığı düşünülen Yunan bilim insanı Batlamyus, astronomi çalışmalarının yanında matematik ve coğrafya alanlarıyla da ilgileniyordu. Ancak ünlü astronomun en önemli çalışmaları şüphesiz astronomi alanındakilerdi. Batlamyus, bugün yanlış olduğunu bilsek de tarihte bir evren modeli geliştiren ilk bilim insanlarından biriydi…
Ünlü astronomun modeline göre evrenin merkezinde Dünya yer alıyordu. Ayrıca Güneş, yıldızlar, gezegenler ve diğer tüm gök cisimleri Dünya’nın etrafında sabit bir hızda dairesel bir yörüngede hareket ediyordu. Elbette Batlamyus’un evren modeli büyük yanılgılar içeriyordu. Ancak bu modelin yanlışlığının ispatlanabilmesi, yaklaşık bin yıl sürmüştü! Batlamyus antik dönemin en önemli astronomlarından biriydi…
2. Nikolas Kopernik
1473 yılında Polonya’da dünyaya gelen Nikolas Kopernik, astronomi tarihini kökten değiştirecek bazı çalışmalara öncülük etti. Bütün gök cisimlerinin Dünya’nın etrafında döndüğünü reddeden ilk bilim insanı, Kopernik’ten başkası değildi. Kopernik tarafından geliştirilen Güneş merkezli evren modeli, kendisinden sonraki pek çok bilim insanı için yol gösterici nitelikteydi.
3. Galileo Galilei
İtalyan bilim insanı, şüphesiz astronomi tarihinin en önemli isimlerinden biri. Galilei, Satürn’ün halkalarını ve Jüpiter’in en büyük dört uydusunu keşfeden bilim insanıydı. Ayrıca Ay yüzeyindeki kraterler de ilk defa Galilei tarafından gözlenmişti. Bununla birlikte Galilei, binlerce yıllık Dünya merkezli evren teorisi yerine Güneş merkezli evren teorisini, hapis cezası almak pahasına savunan bir bilim insanıydı…
4. Johannes Kepler
1571 yılında dünyaya gelen Alman bilim insanı, astronomi alanındaki çalışmalarıyla adını tarihe yazdırmayı başardı. Bugün pek çok insan tarafından bilinen uzay hakkındaki bazı yasaları ortaya koyan ilk kişiydi. Örneğin Ay’ın gelgitleri nasıl etkilediği ilk defa onun tarafından açıklandı. Öte yandan Güneş sistemindeki gezegenlerin hareketlerini açıklayan ve bugün dahi kullanılmakta olan üç farklı yasa da yine Kepler tarafından geliştirilmişti.
5. Christiaan Huygens
14 Nisan 1624 yılında Hollanda’da dünyaya gelen bilim insanı, astronomi, optik ve mekanik alanlarındaki çığır açan çalışmalarıyla bilimsel devrimin en önemli isimlerinden biri haline geldi. Örneğin Satürn’ün en büyük uydusu Titan’ı keşfederek astronomi alanına büyük bir katkı sağladı. Üstelik bu önemli keşfi gerçekleştirmesine olanak tanıyan teleskobu da kendisi tasarlamıştı.
6. Isaac Newton
İngiliz bilim insanı Isaac Newton yalnızca astronomi alanında değil fizik, matematik, optik ve felsefe üzerine yaptığı çalışmalarla bilim tarihin en önemli isimlerinden biri. Öyle ki “Philosophiae Naturalis Principia Mathematica” (Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri) isimli 1678 tarihli eseriyle klasik fizik mekaniğinin temellerini oluşturmuştu. Ünlü “Yer Çekimi Kanunu” ve kendi adıyla anılan hareket yasaları da bu eserde yer alıyordu.
7. Edmond Halley
1656 yılında dünyaya gelen İngiliz astronom Edmond Halley, Atlas Okyanusu’nun güneyinde inşa ettiği gözlem evinde, oldukça önemli çalışmalara imza attı. Halley kuyruklu yıldızının bir daha ne zaman görüneceğini hesaplamak için Newton’un hareket yasalarını kullanması onu, astronomi tarihinin önemli figürlerinden biri haline getirdi. Edmond Halley, 1742 yılında hayatını kaybetti. Ne zaman geri döneceği hakkında hesaplamalar yaptığı kuyruklu yıldız ise 1758 yılında, tam da Edmond Halley’in hesapladığı tarihte kendisini gösterdi. Yani Edmond Halley, kuyruklu yıldızı göremedi. Ancak bildiğiniz gibi yıldıza, “Halley” ismi verildi.
8. William Herschel
1738 yılında Almanya’da dünyaya gelen bilim insanı ömrünün büyük bir bölümünü gökyüzünü gözlemleyerek geçirdi. Herschel, 18. yüzyılın sonlarında kendi geliştirdiği teleskobu ile gerçekleştirdiği gözlemler sonucunda 7.500’den fazla gök cismi içeren iki farklı katalog yayınladı. Ancak Herschel’in gökyüzündeki en önemli keşfi, Uranüs’tü!
9. Annie Jump Cannon
Amerikalı bilim insanı Annie Jump Cannon değerli astronomi çalışmalarının yanında, kadınların akademik alandaki varlık mücadelesine yaptığı katkılarla da biliniyor. Çünkü kadınların bilim alanında varlık göstermelerinin oldukça sıra dışı kabul edildiği bir dönemde pek çok önemli çalışmanın altına imza attı.
Cannon, yıldızları sıcaklık ve ışık değerlerine göre sınıflandırmayı içeren ve halen kullanılan bir yönteminin de yaratıcısıydı. Bununla birlikte Annie Jump Cannon yaşamı boyunca 350 binden fazla yıldız sınıflandırdı.
10. Henrietta Swan Leavitt
Amerikalı astronom Henrietta Swan Leavitt astronomi tarihine yön veren en önemli bilim insanlarından biriydi. Leavitt astronomi alanındaki çalışmaları sırasında, titreşen yıldızların parlaklığı ile ne sıklıkta titreştikleri arasında doğrusal bir ilişki olduğunu keşfetti. Bu sayede yıldızların uzaklığını ölçmek için kullanılabilecek pek çok yöntemin öncüsü oldu.
11. Albert Einstein
Alman fizikçi Albert Einstein tarihin en önemli bilim insanlarının başında geliyor. Hele de söz konusu uzaysa. Çünkü Einstein’ın bu alandaki çalışmaları modern astronominin temelinin oluşturuyor. Einstein tarafından geliştirilen “görelilik teorisi” kara deliklerin, nötron yıldızlarının, yer çekimi dalgalarının ve daha pek çok astrolojik yapının niteliğini anlamlandırmak için kullanılıyor. Ayrıca, insanlığın evreni ele alış biçimini değiştiren, evrenin bazen ışık hızından daha hızlı hareket ederek genişlediği fikri de ilk defa Einstein tarafından ortaya atılmıştı.
12. Edwin Hubble
Edwin Hubble, tıpkı Albert Einstein gibi evrene olan yaklaşımımızı değiştiren bilim insanlarından biri. Çünkü Hubble’dan önce evrende yalnızca Samanyolu galaksisinin var olduğuna inanılıyordu. Ancak Hubble Andromeda ve Triangulum galaksilerini keşfetti! Bununla birlikte günümüzde de geçerli olan bir galaksi sınıflandırma sistemi geliştirdi ve galaksileri ilk defa, “merceksi,” “eliptik” ve “spiral” olmak üzere üç ana sınıfa ayırdı.
13. Stephen Hawking
2018 yılında hayatını kaybeden İngiliz fizikçi ve astronom Stephen Hawking, Albert Einstein sonrası faaliyet gösteren en önemli bilim insanlarından birisi olarak kabul ediliyor. Özellikle evrenin başlangıcı ve kara delikler üzerine yaptığı çalışmalarla astronomi tarihine yön veren bilim insanı, kara deliklerin teorik olarak radyasyon yayması gerektiğini dile getiren ilk kişiydi. Kara deliklerin yaydığı radyasyon bugün “Hawking radyasyonu” olarak isimlendiriliyor.
Kaynak: 1
