Daha önce askıda ekmek, askıda kahve ve askıda fatura gibi birçok uygulamayla tanışmıştık. Peki ya askıda kitap? Askıda kitap uygulaması, okurun bir bağımsız kitapçıdan satın aldığı kitapları, ekonomik güçlükler nedeniyle kitaba ulaşmakta sıkıntı çeken okurlara verilmek üzere, aynı kitabevinde askıya bırakması biçiminde işleyen bir dayanışma hareketidir. Bu uygulama 2020 yılının başında İzmir’deki Yerdeniz Kitapçısı’nda başlatıldı. Peki askıda kitap uygulaması tam olarak nasıl işliyor? Gelin, İzmir’deki bir kitapçıda başlayan bu muhteşem hikayeye yakından bakalım.
Askıda kitap uygulaması bir okuyucunun beş adet kitap satın alarak üniversite öğrencilerine hediye etmek istemesiyle başladı
31 Aralık günü Vehbi Yurdakurban isimli bir okuyucu, Nuray Önoğlu’nun Türkçeye çevirdiği Sabotaj Çetesi adlı romandan beş adet satın alarak, Yerdeniz Kitapçısı aracılığıyla üniversite öğrencilerine yeni yıl armağanı olarak iletmek istedi. Bunun üzerine Yerdeniz Kitapçısı’nı işleten Nuray Önoğlu ve Ergun Tavlan, bu kitapları okura nasıl ulaştırabiliriz diye düşünmeye başladı. Sonra “askıda ekmek” ve “askıda kahve” gibi uygulamalardan ilham alarak “Askıda beş adet Sabotaj Çetesi var, üniversite öğrencisi arkadaşlar gelip Yerdeniz’den alabilir,” şeklinde bir duyuru yayımladılar. İşte böylece güçlü bir dayanışma hareketi başlamış oldu.
Askıda kitap uygulaması hem yerel kitapçıları hem de maddi durumu olmayan ve kitap okumak isteyen kişileri desteklemeyi amaçlıyor
Yerdeniz Kitapçısı’na gidip askıdan kitap alan ilk üniversite öğrencisi, annesiyle birlikte gelmişti. Askıdan kitap alındıktan sonra öğrencinin annesi de askıya üç kitap koydu ve bu kitaplar da aynı şekilde sosyal medyadan duyuruldu. Bunun üzerine İstanbul’da yaşayan ve Önoğlu ve Tavlan’ın arkadaşı olan Tania Taşçıoğlu da askıya üç adet kitap bıraktı. Daha sonra bu dayanışma hareketi kartopu gibi büyümeye başladı. Uygulamayı duyan birçok kişi kitapçıyla irtibat kurarak, askıya kitap bırakmak istedi. Böylece duyanların, haberdar olanların katılmasıyla dayanışma büyüdü. Nihayetinde hareket ve askıda kitap uygulaması şimdilerde 14 ayı doldurmuş oldu.
Zaman içinde yalnızca üniversite öğrencileri değil işsiz, dar gelirli kişiler de askıdan kitap almaya başladı
Bu sırada okuyucular ile Nuray Önoğlu ve Ergun Tavlan sürekli iletişim halindeydi. Örneğin İstanbul dahil çok çeşitli illerdeki dezavantajlı bölgelerde bulunan kimi okul kütüphanelerine askıda bulunan kitaplar gönderildi. Aynı zamanda uygulamayı radyodan duyan, dergilerden okuyan ve cezaevlerinden yazarak kitap isteyen kimi yurttaşlara da askıda kitap uygulaması çerçevesinde pek çok kitap ulaştırıldı.
Peki süreç nasıl işliyor?
Askıda kitabın iki ayağı var: Biri bağımsız kitapçı, diğeri de ekonomik güçlük nedeniyle kitaba ulaşmakta zorluk çeken okur. Kitaplar bağımsız kitapçıdan satın alınıp askıya konuyor. Dolayısıyla bağımsız kitapçının ayakta kalmasına katkı sağlanıyor. Okur da o bağımsız kitapçıdan bedelsiz olarak okuyacak kitap alma olanağına kavuşuyor.
Nuray Önoğlu, uygulamayı yanlış anlayan ve evinden kitap göndermek isteyen pek çok okur olduğunu belirtiyor. Elbette bağımsız kitapçının altından kalkabileceği bir çaba değil bu. Evlerden gelecek kitapları koyacak yer bulmak, kaydını tutacak ve ilgilisine ulaştıracak zaman ve eleman ayırmak, bir bağımsız kitapçıyı aşan ve ona yararı olmak bir yana ilave yük getirecek uğraşlar olurdu. Yine de Yerdeniz Kitapçısı, elinden geldiğince bu taleplerle kendilerine giden insanlara yardımcı olmaya çalışıyor. Örneğin kitaplarını semt kütüphanelerine, okul kütüphanelerine göndermeleri öneriliyor. Hatta zaman zaman Yerdeniz’den kitap talep eden okul kütüphanelerinin adresleri veriliyor. Fakat yerel yönetimler böyle birimler oluştursa, yurttaşların kitap bırakıp kitap ödünç alabileceği merkezler kursa ne kadar iyi olur diye düşünmekten kendimizi alamıyoruz tabii.
Bağımsız kitapçılar, zincir kitapçılara kıyasla mevcut ekonomik şartlardan çok daha fazla etkileniyor
Benzer şekilde son yıllarda üniversite öğrencileri ve dar gelirli insanların da kitaba erişimi fazlasıyla kısıtlandı. Bu nedenle askıda kitap uygulamasının devamlılığı oldukça önemli. Siz de askıya kitap bırakarak destek vermek ya da askıdaki kitaplardan faydalanmak isterseniz İzmir Alsancak’taki Yerdeniz Kitapçısı’na uğrayabilirsiniz 🥰
