Hepimiz hayatımızda en az bir defa asansör kullanmışızdır. Özellikle çok katlı yapılarda hayat kurtarıcı rol oynayan asansörlerin onlarca farklı çeşidi var. Bazıları oldukça büyük ve ışıklıyken bazıları oldukça sade ve küçük olabiliyor. Ancak hepsinin içinde bulunan bazı düğmeler var. Bu düğmelerden ilki elbette katları gösterenler. Diğer düğmeler arasında en çok kullanılanlar ise kapı açma ve kapı kapatma düğmeleri. Peki, “kapıyı kapat” düğmesini hiç kullandınız mı? Peki hiç kapı kapatma düğmesine bastığınız an kapı kapandı mı?
Özellikle şehirlerde hayat çok hızlı akıyor. Bu hızlı şehir yaşamlarının başrol oyuncularından biri de asansörler
Özellikle çok katlı yapılarda, sürekli bir yerlere yetişmeye çalıştığımız hayatlarımızı oldukça kolay bir hale getiriyor asansör. Tarihi ise çok eskiye dayanıyor
Asansörden ilk kez M.Ö 236 yılında Romalı mimar Vitruvius bahsediyor ve ilk asansör sistemini Arşimed’in kurduğunu söylüyor
Mısır‘da da kullanıldığı bilinen asansör 1743’te Kral 15. Louis için özel olarak yapılıyor. Elbette o zamanlar asansörlerde insan gücü kullanılıyordu.
Günümüzdeki asansörlere en benzer asansör ise 1853’te Elisha Graves Otis isimli bir Amerikalı tarafından tasarlandı. Ancak bu asansör buharla çalışıyordu
Elektrikle çalışan ilk asansör ise 1878 yılında Werner von Siemens tarafından üretildi. Yani asansörün günümüzdeki çalışma mantığı neredeyse 150 yıldır hayatımızda
Zamanla asansörleri daha konforlu hale getirecek bazı eklemeler yapıldı. Bunlardan biri de insanların kapı kapama süresini beklememesi için tasarlanan kapıyı kapatma düğmesiydi
Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nde 1900’lü yıllardan beri “kapıyı kapat” düğmesi tamamen işlevsiz. Sebebi ise asansörlerde engellilerin asansöre binebilmesine yetecek sabit bir süre belirlenmesi
Yani asansörlerin, engelli birinin asansöre binebileceği süre kadar açık kalması mecburi. Bu yüzden “kapıyı kapat” düğmeleri işlevsiz hale getiriliyor
Bu düğmeleri sadece itfiye ya da arıza ekipleri gibi uzman kişiler çeşitli anahtar ya da kodlarla etkin hale getirip acil durumlarda kullanabiliyorlar.
Peki hiçbir işe yaramayan bir düğme neden hala yeni üretilen asansörlere ekleniyor. Sebebi oldukça basit: Plasebo etkisi
Daha çok sağlık alanındaki durumlar kullanılan bu etki aslında bir ilacın etkisiz olduğu halde hastaya etkiliymiş gibi gösterilmesi ve hastanın da ilacın etkisine inanarak iyileşmesi olarak tanımlanıyor
Mekanik plasebo etkisini ise tam olarak bahsettiğimiz konuda yani asansörlerde görüyoruz. Hiçbir işe yaramadığı halde tuş orada olduğu için işe yaradığına inanmak istiyoruz
Bu aslında insanların kontrolün kendilerinde olduğunu düşünerek rahatlamalarını ve kendilerini iyi hissetmelerini de sağlıyor. Örneğin trafik ışıklarındaki düğmeler de aslında işlevsiz
Hiçbir zaman düğmeye bastığımız anda yayalar için yeşil ışık yanmıyor ancak biz yine de basıyoruz. Peki şehrin her yanına bu tuşlar neden yerleştiriliyor?
Asansörlerdeki “kapıyı kapat” düğmesi için durum her yerde aynı değil. ABD’de böyle bir kanun olduğu için bu tuşun kullanımı yasak ancak Birleşik Krallık’ta bu düğme birçok asansörde çalışıyor
Türkiye’de ise durum oldukça karışık. Birçok asansörde bu tuşun çalışmadığını görüyoruz. Ancak çalışan asansörlere de rastlamak mümkün çünkü “kapıyı kapat” düğmesiyle ilgili kanunla belirlenmiş bir kural yok
Sizce Türkiye’deki asansörlerde “kapıyı kapat” düğmesi çalışıyor mu?
