Antik Mısır, insanlık tarihindeki en etkileyici uygarlıklardan biri. Bugün dahi sayısız insanı etkileyen, modern yaşamda da izleri bulunan bu köklü medeniyet, var olduğu dönemde hem kültürel hem de ekonomik açıdan önemli bir çekim merkeziydi. Bu, Mısır’ın etki alanını genişletmesine, kendi kültür ve inanç sistemini geniş bir coğrafyaya yaymasına katkı sağlıyordu. Ancak Antik Mısır’ın kararlı istilacıların bir numaralı hedefi haline getiren şey de Mısır’ın zenginlikleriydi. Evet, bu önemli medeniyet, tarihin farklı dönemlerinde farklı imparatorluklar tarafından işgal edildi. Peki, Antik Mısır’ı işgal eden imparatorluklar hangileriydi? İşte Antik Mısır’ı egemenliği altına almaya başaran 6 imparatorluk.
1. Hiksos İmparatorluğu
Milattan önce 1650 yılı civarında Antik Mısır, Mısırlı olmayan hükümdarların yönetimi altında girdi. Kadim medeniyetin salgın hastalıklar ve iç karışıklıklar sebebiyle güçsüz düştüğü bu dönemde, ortaya çıkan fırsatı değerlendiren Hiksos İmparatorluğu Mısır’ı ele geçirecek, On Beşinci Hanedanlık dönemini başlatacaktı.
Hiksos, Mısır dilinde yabancı toprakların hükümdarları anlamına gelen ‘heka khasut’ ifadesinden türetilmiş Yunanca bir kelime. Tarihçiler imparatorluğu Asya kökenli insanların oluşturduğunu ifade ediyor. Tarihi kayıtlar incelendiğinde, Mısır’ın yerli hanedanları güç kaybederken Hiksosların yavaş yavaş Kuzey Mısır’ın kontrolünü ele geçirdiği görülüyor. Takip eden süreçte tüm ülkeyi egemenliği altına alan imparatorluğun hayli etkili silahlarla kuşanmış ordulara sahip olduğu biliniyor. Öte yandan tarihçiler, bu davetsiz misafirlerin ancak milattan önce 1550 civarında I. Ahmose tarafından ülkeden atıldığını ifade ediyor.
2. Kuş İmparatorluğu
Kuşitler veya Kuş İmparatorluğu da Antik Mısır’ı işgal eden imparatorluklar arasında yer alıyor. Tarihi kayıtlar, bu işgalin de Mısır medeniyetinin sorunlu bir döneminde gerçekleştiğini ortaya koyuyor. Öte yandan uzmanlar işgalin 8. yüzyılda gerçekleştiğini, Kashta adındaki imparatorun Yukarı Mısır’ın kontrolünü barışçıl bir şekilde ele geçirmeyi başardığını dile getiriyor. Takip eden süreçte Piye adındaki oğlunun ise çok barışçıl olmaktan uzak yöntemlerle milattan önce 728 dolaylarında bir ordu topladığı ve Aşağı Mısır’ı işgal ettiği biliniyor.
3. Asur İmparatorluğu
Antik Mısır’ı işgal eden imparatorluklar içerisinde Asurların ayrı bir yeri var. Çünkü, Mısır’ın en gaddar fatihleri oldukları söylenebilir. Mısır, Kuş İmparatorluğu’na mensup Firavun Taharqa döneminde Asur kralı Esarhaddon tarafından işgal edildi. Milattan önce 674 yılında gerçekleşen bu işgal sırasında Taharqa, Esarhaddon’u mağlup ederek Asur’un önemli bir kayıp yaşamasına neden oldu. Ancak Esarhaddon, milattan önce 671 yılında bir kez daha, bu sefer daha büyük bir orduyla Mısır’ın üzerine yürüdü. Böylece Asurlar, Memphis’i ve Aşağı Mısır’ın büyük bölümünü ele geçirdi. Firavun Taharqa güneye kaçarak canını kurtarmayı başardıysa da ailesi yakalandı ve Mısır’dan sürüldü. Buna karşılık Taharqa, MÖ 669’da Memphis’i geri aldı ve Aşağı Mısır’da isyanlar çıkmasına neden oldu. Fakat Esarhaddon’un ölümünün ardından tahta çıkan oğlu Asurbanipal milattan önce 667’de Mısırlıları mağlup etmeyi başardı.
4. Ahameniş İmparatorluğu
Tarihteki ilk büyük Pers devleti olan Ahameniş İmparatorluğu, Mısır’ı kontrol altına almayı başaran işgalcilerden. Büyük Kiros adlı hükümdarın liderliğinde önemli bir güç haline gelen imparatorluk, Babil dahil Batı Asya’nın çoğunu fethetmeyi başarmıştı. Kiros’un ölümünden sonra başa geçen oğlu Kambis ise gözünü Mısır’ın zengin topraklarına çevirmişti. Çünkü birliğini sağlayan ve yeniden etkili bir ülke haline gelen Antik Mısır, Ahamenişler için ciddi bir tehdit yaratıyordu. Savaş kaçınılmazdı. Milattan önce 525’te Kambis, Mısırlılarla savaştı. Düşmanına ölümcül bir darbe indiren imparator, Memphis’i kuşatıp ele geçirdi ve Yirmi Yedinci Hanedanlığının ilk firavunu oldu.
5. Makedon İmparatorluğu
Tarihin en önemli hükümdarlarından biri olan Makedonyalı İskender, Ahameniş İmparatorluğu’nu fethetmek için yola çıktı. Milattan öne 332 yılında Persleri iki farklı savaşta mağlup etmeyi başardı. Ardından Antik Mısır topraklarına yöneldi. Antik Mısır halkı, İskender’i korkunç bir işgalci olarak değil, Perslerin zulmüne son verecek bir kurtarıcı olarak karşıladı ve bu kadim medeniyet İskender’in kontrolüne bırakıldı.
6. Roma İmparatorluğu
Milattan önce 51 yılında, İskender’in Mısır fethinden sonra kurulan Ptolemaios hanedanın başında bulunan I. Ptolemaios hayatını kaybetti. Onun yerine on yaşındaki oğlu XIII. Ptolemaios ve ergenlik çağındaki kızı Kleopatra Mısır tahtına oturdu. İki kardeşin birlikteliği bir iç savaşla sona erecekti. Milattan önce 48-47 yıllarında Mısır’ı ziyaret eden Sezar, iç savaşta Kleopatra’yı destekledi. Bu ittifak, Roma’nın Mısır üzerindeki etkisini artırmasına yol açtı. Kleopatra ise Sezar ile olan ilişkisi sayesinde gücünü pekiştirmeyi başardı. Sezar’ın öldürülmesinden sonra Mark Antony ile ittifak kurarak Roma’nın iç politikalarına dahil oldu. Aynı dönemlerde patlak veren İmparator Augustus ile Mark Antony arasındaki savaş Mısır’ın kaderini belirleyecekti. Milattan önce 31 yılında Actium Savaşı’nda Agustu’un güçleri, Antony ve Kleopatra’nın ordularını bozguna uğrattı. Bir yıl sora, hiçbir çıkış yolu olmadığının farkına varan Antony ve Kleopatra, intihar etti. Kısa bir süre sonra ise Mısır, Roma’nın bir eyaleti haline geldi.
