Amerika Birleşik Devletleri, dünyadaki en gelişmiş yargı sistemlerinden birine sahip olmasıyla ünlüdür. Kolluk kuvvetleri, avukatlar, yargıçlar, hükumet yetkilileri ve hatta sanıklar da dahil olmak üzere her gün binlerce insan, anlaşmazlıkları çözüp adalet sağlamak umuduyla bu sistemde yer alıyor. Bu sistemi dikkat çekici kılan şey ise Amerika Birleşik Devletleri kadar büyük ve çeşitli bir ülkede başarılı bir şekilde çalışmasıdır. Yani Amerikan hukuk sistemi, aynı adalet temalı filmlerde gördüğümüz gibi işliyor. Bu da akıllara iki soruyu getiriyor: Filmlerde gördüğümüz Amerikan yargı sistemi nasıl çalışır ve jüri sistemi nedir? Hiç merak etmeyin, adım adım Amerikan hukuk sistemi ve jüri sistemi nedir anlatacağız.
Amerikan hukuk sistemi temelleri
Amerikan hukuk sistemi kısmen İngiliz ortak hukukundan miras alınmıştır ve çekişmeli adalet sistemine dayanmaktadır. Çekişmeli bir sistemde, davacılar davalarını tarafsız bir jürinin önünde sunarlar. Her bir davacı tarafından ifade edilen argümanlar (genellikle avukatlar tarafından temsil edilir), hakim veya jürinin çatışmayla ilgili gerçeği belirlemesine izin vermelidir. Yazılı veya sözlü argüman sunmanın yanı sıra kanıtlar ve ifadeler davacılar ve avukatları tarafından toplanarak mahkemeye sunulur.
Davacılar genellikle federal mahkemede bir hukuk davası açmak için 150 ila 350 dolarlık bir ücretin yanı sıra kendi avukat ücretlerini de öderler. Hükumet, ceza davalarında bu ücretleri karşılayamayanlar için mahkeme tarafından atanan bir avukat sağlar.
Mahkemede kanıt ve tanığın nasıl sunulduğu, yargılama usulü, mahkeme salonu davranışı ve görgü kuralları ile ilgili birçok kural vardır. Bu kurallar, adaleti teşvik etmek ve her iki tarafa da kendi durumunu yeterince sunma fırsatı vermek için tasarlanmıştır. Federal mahkemeler için kurallar, Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi tarafından atanan hakimler, profesörler ve avukatlardan oluşan komiteler tarafından belirlenir. Kurallar daha sonra Amerika Birleşik Devletleri Yargı Konferansı tarafından onaylanır ve kongre bunları reddetmeyi veya değiştirmeyi oylamadıkça kanun geçerliliğini korur. Eyalet mahkemeleri ve yerel mahkemelerin, bazen federal mahkemelerin kurallarından uyarlanan kendi komiteleri ve kuralları vardır. Pek çok yargıcın da mahkeme salonlarındaki davranışları yönlendirmek için koyduğu kurallar vardır.
ABD’deki hukuki ihtilafların çoğu eyalet mahkemelerinde çözülür, ancak federal mahkemelerin önemli bir yetkisi vardır. Kararlarının çoğu emsal veya mahkeme kararıyla belirlenen bir yasanın bir ilkesi, yasası veya yorumu haline gelir. Önceki emsale benzer bir dava veya durumla uğraşırken diğer mahkemeler emsal kararı dikkate alır.
Amerikan hukuk sistemi temelleri nelerdir öğrendiğimize göre federal mahkeme sistemi nedir ve neden önemlidir anlatalım.
Federal mahkeme sistemi nedir ve nasıl çalışır?
Federal mahkemelerin genellikle hukuk davaları ve federal kanunla ilgili ceza davaları üzerinde yargı yetkisi vardır. Yargı yetkisi çakışabilir ve federal mahkemede görülebilecek bazı davalar bunun yerine eyalet mahkemesine taşınabilir. Federal mahkemeler, yasayı yalnızca bir anlaşmazlığın çözümü bağlamında yorumlayabilir. Sıradan bir mahkeme, herhangi bir konuya kendi başına veya varsayımsal bir bağlamda yaklaşamaz.
Federal yargıçlar birkaç istisna dışında ölene, emekli olana veya istifa edene kadar ömür boyu çalışır. Anayasa, federal yargıçları “iyi davranış” ile hareket etmeye çağırmaktadır. Aksi takdirde uygunsuz veya cezai davranıştan dolayı görevden alınabilirler. Federal yargıçların davranışlarına rehberlik eden katı davranış kuralları vardır. Birçok yargıç da kendi alanlarında akademisyen olarak kabul edilir ve konuşarak, topluluk içinde çalışarak, hukuk dergilerinde ders vererek veya yazarak zaman geçirirler. Kıdemli hakimler olarak bilinen emekli hakimler, davalara yardımcı olmak için tam veya yarı zamanlı olarak çağrılabilir.
Başkan tarafından atanan federal hakimler, senato tarafından onaylanır ve ücretleri kongre tarafından belirlenir. Çoğu federal yargıç, kongre üyeleriyle aynı miktarda para kazanır, ancak bazı kongre üyeleri gibi birçok federal yargıç, daha önceden büyük hukuk firmalarında daha kazançlı pozisyonlarda çalışmıştır. Anayasa aslında yargıçların avukat olmasını gerektirmiyor, ancak şimdiye kadar tüm federal yargıçlar Bartrained avukatların üyesi olmuştur.
Her federal mahkemede normal görevlerine ek olarak bazı idari sorumlulukları yerine getiren bir baş yargıç vardır. Baş yargıç genellikle o mahkemede en uzun süre görev yapan yargıçtır. Bölge ve temyiz mahkemelerinin baş yargıçları 65 yaşın altında olmalıdır. Bununla birlikte en fazla yedi yıl boyunca baş yargıç olarak görev yapılabilir ve 70 yaş sınırı geçilemez. Her mahkemenin ayrıca, mahkemenin işleyişi için hayati önem taşıyan mahkeme muhabirleri, katipleri ve yardımcıları dahil olmak üzere kendi çalışanları vardır. Federal mahkeme sistemi, Amerikan hukuk sistemi için çok önemli bir parçadır. Muhtemelen şu an daha çok jüri sistemi nedir diye merak ediyorsunuz. O konuya gelmeden önce yargı türleri nelerdir anlatalım.
Yargı türleri
Tüm mahkemelerin iki tür yargı yetkisi vardır: Konuya ilişkin yargı yetkisi ve kişisel yargı yetkisi. Amerikan hukuk sistemi için çok önemli olan yargı yetkilerinin federal mahkemeler için nasıl çalıştığına bakalım.
Konuya ilişkin yargı yetkisi
Konuya ilişkin yargı yetkisi, bir mahkemenin yetki sahibi olduğu hukuk alanıyla ilgilidir. Bu yargı türü, federal soru yargı yetkisi ve çeşitlilik yargı yetkisi olmak üzere kendi içinde ikiye ayrılır. Her biri Amerikan hukuk sistemi için vazgeçilmezdir.
Federal soru yargı yetkisi: Federal mahkemeler, federal yasalar, ABD hükümeti, eyaletler arasındaki veya ABD ile yabancı hükumetler arasındaki anlaşmazlıkları içeren davalara karar verebilir. Davanın federal mahkemede görülmesi için ortaya bir “federal soru” atılması gerekir.
Çeşitlilik yargı yetkisi: İlgili taraflar, “vatandaşlık çeşitliliği” nedeniyle federal mahkemede dava açabilir, bu da davanın farklı eyaletlerde yaşayan vatandaşlar arasında olduğu anlamına gelir. Ancak yalnızca 75.000 dolardan fazlasını içeren davalar federal mahkemeye taşınabilir. Çünkü 75.000 doların altındaki çeşitlilik yargı davaları herhangi bir eyalet mahkemesinde açılabilir.
Kişisel yargı yetkisi
Kişisel yargı yetkisi, bir mahkemenin bir birey veya ticari kuruluş üzerinde yetkisi olup olmadığı sorusudur. Örneğin; Vermont’taki bir mahkeme, Kaliforniya’da ikamet eden biri ile hiç temas kurmamışsa onu Vermont’taki bir davayı savunmak için çağıramaz. Federal ve eyalet mahkemelerinde şirketlere bireyler gibi davranılır. Onlar dava açabilir ve dava edilebilirler. Çeşitlilik yargı yetkisinin bir şirketin hangi eyaletin vatandaşı olduğunu belirleyen kuralları da vardır.
Şimdi Amerikan hukuk sistemi için olmazsa olmaz olan federal mahkemelerin temellerini ve yargı türlerini öğrendiğimize göre jüri sistemi nedir konusuna geçebiliriz.
Eyalet mahkemelerinin görevi ve jüri sistemi nedir?
Federal mahkemeler Amerika Birleşik Devletleri’ndeki en güçlü mahkemeler olmasına ve yargı politikasını ve uygulamalarını şekillendirmede önemli bir rol oynamasına rağmen, eyalet mahkemeleri Amerikan yargı sistemi için en kritik organdır. Aynı zamanda Amerikalıların hayatlarında en çok temas kurduğu mahkemelerdir.
Amerikan hukuk sistemi konu olduğunda çoğu eyalette iki tür mahkeme vardır: Özel yargı ve genel yargı yetkisine sahip mahkemeler. Özel yargı mahkemeleri birçok trafik ihlali davası, küçük hukuk uyuşmazlıkları, çocuk davaları ve daha küçük ceza davalarına bakar. Bunlar bazen bölge, adalet, ilçe, sulh hukuku, sulh hakimi veya polis mahkemeleri olarak adlandırılır. Genel yargı mahkemeleri ciddi ceza ve hukuk davalarına bakar. Genel yargı mahkemeleri aynı zamanda çevre mahkemeleri, genel savunma mahkemesi, yüksek mahkemeler veya New York eyaletinde Yüksek Mahkeme olarak da adlandırılır. Tüm eyaletlerin ayrıca kendi temyiz mahkemeleri ve bir eyalet yüksek mahkemesi vardır.
Eyalet mahkemeleri, yargıçların pozisyonlarına nasıl ulaştıklarına dair çeşitli sistemlere sahiptir. Bazıları valiler tarafından atanır, bazıları ise seçilir. Şimdi gelelim hepimizin merak ettiği jüri sistemi nedir ve nasıl çalışır konusuna…
Jürinin görevi nedir?
Hepimiz Amerikan hukuk sistemi ile ilgili izlediğimiz filmlerde özellikle jüri sistemine ve avukatların jüriyi nasıl etkilediklerine hayran kalırız. Jürinin görevi, Amerikan yargı sistemi için kilit parçalardan biridir. Vatandaşlar jüride görev yapmak için zaman ayırmasaydı, adil yargılamalar yapmak neredeyse imkansız olurdu. Gelin şimdi jüri sistemi nedir ve nasıl çalışır öğrenelim.
Amerikan hukuk sistemi denildiğinde ilk akla gelen ABD Yüksek Mahkemesi ve Yargıtay jüri kullanmıyor. Ancak federal yargı mahkemeleri olan Federal Bölge Mahkemeleri jüri ile yargılama yapıyor. Eyalet yargılama mahkemeleri, kayıtlı seçmenler ve sürücü belgesine sahip kişilerden oluşan bir havuzdan rastgele seçilen jüri üyelerine bağlıdır. Bu şekilde seçilmek “çağrılmak” olarak bilinir . Çağrılan bir jüri, görevden muaf tutulmak için bir anket doldurmalıdır.
Jüri görevi için çağrılan kişi, hemen jüri üyesi olarak hizmet edemez. Potansiyel jüri üyelerinin önce adliyeye gidip yargıçların ve avukatların hizmet etmeye uygun olup olmadıklarını belirlemek için onları sorguladıkları ‘voir dire’ adlı bir süreçten geçmeleri gerekir. İddia edilen suçla ilgili geçmiş deneyimi olan ve taraflardan herhangi birine karşı ön yargıları olan kişilerin jürilik yapması engellenebilir. Avukatlar da bazı jüri üyelerini sebep göstermeksizin ihraç edebilirler.
Özel vatandaşların hizmete çağrılabileceği iki tür jüri vardır. Bu iki tür jüri, jüri sistemi nedir sorusunu cevaplar niteliktedir. İlki deneme olarak da bilinen petit jüridir. Petit jüri, 6 ila 12 kişiden oluşur. Diğeri ise 16 ila 23 kişiden oluşan büyük jüridir. Büyük jüri, kişinin herhangi bir suçtan sorumlu tutulması için delillerde yeterli neden olup olmadığını belirler.
Kaynak: 1
