2023 yılının sona ermesine kısa bir süre kaldı. Son dönemin bu “en uzun” yılında, hem ülkemizde hem de dünyanın dört bir yanında pek çok olay meydana geldi. Ne yazık ki bu olayların büyük bölümü bir daha hatırlamak istemeyeceğimiz türdendi. Dünya, geride bıraktığımız aylarda kanlı savaşlara, yıkıcı doğal afetlere, darbelere, arka arkaya kırılan sıcaklık rekorlarına ve korkutucu yangınlara sahne oldu. Yani 2023 yılına damga vuran olaylar listesinin pek de iç açıcı olmadığı rahatlıkla söylenebilir. İşte kanlı savaşlardan doğal afetlere 2023’e damga vuran 9 olay.
1. Türkiye ve Fas depremleri
2023 yılı ülkemiz için hiç de iyi bir şekilde başlamadı. 6 Şubat günü Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremler çok sayıda şehrimizde büyük bir yıkıma neden oldu. Son yılların en korkunç doğal afetler arasında gösterilen depremler nedeniyle binlerce insanımızı kaybettik. Öte yandan Suriye’de de hissedilen bu büyük felaket sebebiyle sınır diğer tarafında da çok sayıda insan hayatını kaybetti. Bununla birlikte eylül ayında Fas’ın Marakeş bölgesi de şiddetli bir depremle sarsıldı.
2. Hamas-İsrail Savaşı
2023’ün sonlarında doğru yaklaşırken, 7 Ekim günü Hamas tarafından başlatılan Aksa Tufanı isimli operasyon kapsamında İsrail’e sızan silahlı birlikler sınır kasabalarını ve bir müzik festivalini bastı. Operasyon sırasında yaklaşık 1.200 kişi hayatını kaybetti, 240 kişi ise rehin alındı. Tüm dünyanın şaşkın bakışları arasında gerçekleşen bu operasyon, aynı zamanda son dönemin en kanlı savaşının da başlangıcı olacaktı.
ABD ve AB tarafından terör örgütü olarak nitelendirilen Hamas’ı “yok etmek” için harekete geçen Tel Aviv yönetimi çok sayıda insanın yaşadığı Gazze Şeridi’ni abluka altına alarak yoğun bombardımana başladı. Hamas-İsrail Savaşı’nın başlangıcından itibaren, üçte ikisini kadınların ve çocukların oluşturduğu yaklaşık 20 bin Filistinli hayatını kaybetti.
3. Rusya-Ukrayna Savaşı
7 Ekim’de başlayan Hamas-İsrail Savaşı’nın gölgesinde kalsa da Rusya-Ukrayna Savaşı da 2023 yılına damga vuran olaylar arasında yer alıyor. Rusya cephesi, bu yılın ocak ayında 300 bin yedek askerle Donbass bölgesinde yeniden saldırıya geçti. Kiev yönetimi ise Moskova’nın bu hamlesine haziran ayındaki bir karşı saldırı ile yanıt verdi. 24 Haziran’da Wagner grubuna bağlı isyancı savaşçıların Moskova’ya doğru yürüyüşe geçmesi, 2022 yılında başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı’nın en dikkat çekici olaylarından biriydi.
4. Afrika’da gerçekleşen askeri darbeler
Bazı Afrika ülkelerindeki siyasi ve ekonomik istikrarsızlık ne yazık ki 2023 yılında da sona ermedi. Bununla birlikte 2023, Afrika’da dikkat çeken iki askeri darbenin gerçekleştiği yıl olarak kayıtlara geçti. Nijer’de ordu 26 Temmuz’da kötüleşen güvenlik durumunu gerekçe göstererek yönetime el koydu. Devrik başkan Mohamed Bazoum ise tecrit edildi.
Gabon’da ise pek çok usulsüzlük ile anılan cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından ordu yönetime el koydu ve Ali Bongo Ondimba yönetimi sona erdi. Bir başka Afrika ülkesi Sudan’da ise General Abdel Fattah al-Burhane liderliğindeki ordu ile Mohamed Hamdane Daglo’nun paramiliter güçleri arasındaki silahlı çatışmalar 15 Nisan’dan bu yana devam ediyor.
5. Sıcaklık rekorları ve yangınlar
2023 yazı, tarihin en sıcak yazlarından biri olarak kayıtlara geçti. Dünyanın dört bir yanındaki onlarca ülkede peş peşe sıcaklık rekorları kırıldı. Öte yandan özellikle en yüksek sıcaklık değerlerinin ölçüldüğü 2023 haziran-ekim arası dönemde insanlık, ciddi bir kuraklığın yanı sıra korkutucu yangınlarla karşı karşıya kaldı.
Örneğin Kanada’da 18 milyon hektardan fazla bir alan kül oldu, Hawaii’deki yangınlar sebebiyle 97 kişi hayatını kaybetti. Yunanistan’ın Evros bölgesinde ise bugüne dek Avrupa Birliği bölgesinde kaydedilen en büyük yangın meydana geldi.
6. Ay yolculukları
2023 yılına damga vuran olaylar incelendiğinde savaşlarla, doğal felaketlerle ve ölümlerle dolu bir liste karşımıza çıkıyor. Ancak 2023’te güzel gelişmeler de yaşandı. Özellikle de uzay teknoloji ve uzay araştırmaları alanlarında. Hindistan, Chandrayaan isimli Ay görevi kapsamında 23 Ağustos’ta, Chandrayaan-3 uzay aracını Ay’ın keşfedilmemiş bölgesine indirmeyi başaran ilk ülke olarak tarihe geçti.
7. Dünya futbolunu sarsan “öpücük” krizi
20 Temmuz-20 Ağustos tarihleri arasında Avustralya’da düzenlenen Kadınlar Dünya Kupası İspanya’nın zaferi ile sona erdi. Ancak bu şampiyonluk, tüm dünyanın uzun süre gündeminden düşmeyecek olayların başlangıcı niteliği taşıyordu.
Dönemin İspanya Futbol Federasyonu Başkanı Luis Rubiales, kupa töreni sırasında milli takım oyuncularından Jenni Hermoso’yu sürpriz bir şekilde dudağından öptü. Bu beklenmedik öpücük, uluslararası bir krize dönüştü. Jenni Hermoso olayı “cinsiyetçi, uygunsuz ve herhangi bir rıza olmaksızın” yapılan bir eylem olarak nitelendirdi. Rubiales ise FIFA tarafından futbolla ilgili herhangi bir faaliyetten üç yıl men edildi ve 10 Eylül’de görevinden istifa etti.
8. Dağlık Karabağ Savaşı
Dağlık Karabağ Savaşı da 2023 yılına damga vuran olaylar listesinde yer alıyor. Azerbaycan, 19 Eylül’de uzun süredir Ermenistan kontrolünde bulunan bölgeye askeri operasyon başlatarak, Dağlık Karabağ’daki toprakların kontrolünü yeniden ele geçirdi.
9. Javier Milei’nin seçim zaferi
Arjantin’de 19 Kasım’da gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçiminden zaferle ayrılan isim, aşırı sağcı Javier Milei oldu. Seçim meydanlarında elektrikli testere ile dolaşan, sahnede alışılmadık dans figürleri ile kalabalıklara hitap eden ve her seferinde radikal söylemlere imza atan “Arjantin’in Trump’ı” Milei’nin seçim zaferi 2023’e damga vuran olaylardan biriydi.
