Gelir eşitsizliği hem Türkiye’nin hem de dünyanın en büyük problemlerinden biri. Ülkenin bir kesiminde işsizlik ya da borçlar nedeniyle intihar eden kişiler varken, bir kesiminde ise alım gücündeki inanılmaz değişikliğe rağmen bunu fark etmeyenler var. Özellikle son birkaç yıldır Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybı nedeniyle alım gücünde ciddi bir düşüş yaşanıyor, alışverişini haftalık yapan, emekli ve memur maaşıyla bir ay geçinmeye çalışan tüm vatandaşlar bunun farkında… Nitekim enflasyondaki artış ne yazık ki asgari ücrete yansımadı. 2021 yılı için belirlenen asgari ücret net 2 bin 825 lira 90 kuruş oldu. Ancak yeni yılda yeni zamlar geldiği için asgari ücretlinin alım gücü artmadı. Hal böyleyken, Türkiye’nin en zenginlerinden biri olan Hacı Sabancı’nın verdiği bir röportajda “Türkiye ekonomisinden umutluyum.” demesi de ülkenin gündemine oturdu.
“Olağanüstü bir süreçten geçiyoruz. Pandemi dünya ekonomisini çok olumsuz etkiledi. Ülkemiz de etkilendi bu süreçten. Ama biz ekonomik açıdan güçlü potansiyeli olan bir ülkeyiz. Türkiye bu süreçten sonra ekonomik olarak hızla toparlanmaya gidecektir. Ben Türkiye ekonomisinden çok umutluyum.” ifadelerini kullandı.
Geçtiğimiz günlerde taktığı yaklaşık 4 milyon liralık saatle gündeme oturan Hacı Sabancı röportajında mütevazı değil ama iyi yaşadığını belirterek şunları söyledi;
“Toplu taşıma kullanıyorum, en çok vapuru biniyorum. Tabii şimdi pandemiden dolayı biraz ara verdim toplu taşımaya. Çok düzenli bir hayatım var. İyi koşullarda yaşıyorum ama çok da çalışıyorum. Sabah 6’da kalkıyorum işe gitmek için, akşam 22.30 gibi de uyuyorum. Paranın kıymetini de, para kazanmanın zorluğunu da biliyorum. Benim için lüks harcamalar gereksiz. Benim lüks diye yaptığım tek harcama; sanata yaptığım yatırımdır. Bir tabloya para harcayabilirim ama bir arabaya asla o kadar para vermem.”
Röportaj sosyal medyanın gündemine oturdu sebebi ise Türkiye ekonomisinin geldiği durum… Bugün itibarıyla ülkemizde 4 milyon 5 bin kişi işsiz, açlık sınırı ise her geçen gün artıyor, alım gücü düşüyor
Türk-İş’in araştırmasına göre, aralık ayında dört kişilik ailenin açlık sınırı 2 bin 590, yoksulluk sınırı 8 bin 436 lira oldu. Araştırmaya göre, dört kişilik ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken gıda harcaması tutarını ifade eden “açlık sınırı” 2 bin 590 lira olarak belirlendi.
Özellikle 2020 zamları nedeniyle, gıda harcamaları epey artmış, market fiyatları cep yakar olmuştu. 2021 yılında da bazı ürünlere zam geldi. İşte ekonomisi umut vaad eden Türkiye’deki yeni zamlar;
1. Benzin
Benzinin litre fiyatı 6 Ocak gecesi itibarıyla11 kuruş zamlandı. Zamlar, pompa fiyatlarına 7 kuruş olarak yansıyacak, kalan 4 kuruş ise Eşel Mobil sistemi gereği ÖTV’den karşılanacak.
2. Elektrik
2021 yılında yapılan zamlar arasında tabii ki elektrik zammı da yer alıyor. Geçtiğimiz hafta elektrik tarifelerinde tüm tüketici grupları için vergi ve fonlar dahil olmak üzere yüzde 5.75 oranında zam yapıldı.
3. Doğalgaz
BOTAŞ’ın internet sitesinde, Ocak ayına ilişkin yayımlanan tarife tablosuna göre, konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine uyguladığı satış fiyatı, Aralık’ta geçerli olan tarifeye göre yüzde 1 artışla 1000 metreküp doğal gaz için 1264 lira, ticarethane, sanayi ve elektrik üretim santralleri için ise 1414 lira olarak belirlendi.
4. Süt ürünleri
Yeni yıldan hemen önce çiğ süt fiyatına 50 kuruş zam yapılmıştı. Buna bağlı olarak ise peynir, yumurta, tereyağı gibi süt ürünlerinin de fiyatlarında ciddi artış yaşandı. 2020 yılı Ocak ayı ile 2021 yılı Ocak ayındaki fiyat farkı zam boyutunu gözler önüne seriyor.
5. Ayçicek yağı
2 litre ayçiçek yağı fiyatı Ocak 2020’de 18.90 TL iken, bu rakam Ocak 2021’de 33.95 TL oldu. Ayçiçek yağında 1 yıldaki artış yüzde 80’i buldu.
6. Bazı illerde ekmek fiyatları zamlandı
İstanbul’da kasım ayında ekmek zammı yapılmıştı. Geçtiğimiz haftalarda ise Ankara, Bursa, Tekirdağ ve Düzce’de ekmek fiyatları zamlandı. Düzce’de ekmek 2 TL oldu. Ankara Büyükşehir Belediyesi Halk Ekmek Genel Müdürlüğü, 1 TL olan 250 gramlık ekmeğin fiyatına 4 Ocak 2021 tarihinden itibaren 25 kuruş zam geleceğini duyurdu. Bursa’da 1,5 liraya satılan 210 gramlık ekmeğin gramajı 230’a yükseltilirken, fiyatı da 2 liraya çıkartıldı.
Temel tüketim ürünleri dışında de pek çok şeye zam geldi;
Araç sahipleri tarafından her yıl iki taksitle ödenen Motorlu Taşıtlar Vergisi’ne yüzde 9.11 civarında artış yapıldı.
Bina, arazi ve arsalar için her yıl ödenmek zorunda olan emlak vergisi için 2021’de geçerli olacak zam oranı 4.55 oldu.
Mobil telefon aboneliğinin ilk tesisinde alınan maktu vergi tutarı yeniden değerleme oranı (yüzde 9.11) nispetinde artırıldı.
2020’de 751,70 lira olan B sınıfı ehliyet harcı 2021 yılında 820,10 liraya çıktı. A sınıfı ehliyet harçları ise 249,30 liradan 272 liraya yükseldi.
Pasaport harçlarına da yüzde 9.11 oranında zam yapıldı.
