Bir toplumu var eden ve ayakta tutan en önemli yaşam kaynaklarından bir tanesi de okumaktır. Yazarların ve bilim insanlarının aktardığı bilgiler, toplumu ileriye taşıdığı gibi dünyanın daha güzel bir yer olmasına da katkı sağlar. İnsan, ancak kendini ve dünyayı bildiği kadardır. Kitaplar, insanı da kendinden daha ileriye taşıyabilecek kadar geniş ve nitelikli bilgilerle doludur. Bu nedenledir ki kütüphaneler, bir toplumun kalbini oluşturur.
Tarih boyunca yaşanan pek çok savaş, insanları ve doğayı yerle bir ettiği gibi kütüphaneleri de yok etmiştir. Yani tarihi oluşturan hafızalar da savaşlarla birlikte eksilmiş, zarar görmüştür.
1. Konstantinapol Kütüphanesi
Konstantinapol İmparatorluk Kütüphanesi, tarih boyunca pek çok depremi ve yangını atlatmıştır. İçerisinde dünyanın en kapsamlı Antik Yunan ve Roma eserleri bulunan bu kıymetli yapı, ne yazık ki 1204 yılındaki Haçlı ordusunun yağma ve yıkımları karşısında dayanamamış ve harap olmuştur.
2. İskenderiye Kütüphanesi
Dünyanın en büyük kütüphanesi olarak kabul edilen İskenderiye Kütüphanesi, farklı dönemlerde pek çok savaş ve yıkım tehdidiyle karşı karşıya kalmış ve kademe kademe yıkılmıştır. Ancak ilk olarak M.Ö 48 yılında çıkan bir iç savaş sırasında yandığı düşünülmektedir.
3. Glasney Üniversitesi Kütüphanesi
Cornish halkı 15. yüzyıla kadar İngiltere’nin güney batısında yaşamakta ve kendine özgü bir dil konuşmaktaydı. Glasney Üniversitesi Kütüphanesi de Cornish halkı için oldukça önemli bir kültür merkeziydi. Ancak kendisini İngiltere Kilisesi’nin dini lideri olarak ilan eden VIII. Henry’nin hedefi oldu ve harap edildi.
4. Beyt’ül Hikmet
Abbasiler tarafından 9. yüzyılın başlarında Bağdat’ta kurulan Beyt’ül Hikmet, oldukça önemli bir kültür ve bilim merkeziydi. Zaten adı da böyle bir anlam taşıyordu (Hikmetler Evi, İlim İrfan Yuvası). Dünyanın pek çok yerinden düşünürlerin buluştuğu bu merkezde Yunanca, Farsça, Latince ve Hintçe eserler Arapça’ya çevrilerek incelemeler yapılırdı. Ancak Moğollar tarafından yerle bir edilen kütüphane, biliminin altın çağına ev sahipliği yapan bir merkez olarak görülmekteydi.
5. Maya El Yazmaları
Özellikle orta Amerika kültürüne dair pek çok önemli kaynağın barındırıldığı Yucatan, 1562 yılında İspanyollar tarafından istila edildikten sonra ordunun rahibi Piskopos Diego de Landa’nın emriyle içindeki bütün el yazmalarının yakılmasını emretmesiyle yok olur. Çünkü Piskopos, el yazmalarının şeytanın yalanları olduğuna inanmaktadır. Yakılan eserler arasında maya el yazmaları da bulunmaktadır.
6. Cinsellik Araştırmaları Enstitüsü
Cinsellikle ilgili araştırmaların yapıldığı ve öncüsü olduğu bu enstitü, I. Dünya Savaşı’nın hemen ardından Berlin’de kuruldu. Özellikle LGBT bireylerle ilgili yaptığı çalışmalarla dikkat çeken enstitü, 1933 yılında Nazilerin iktidara gelmesiyle birlikte pek çok saldırıya uğradı ve harap edildi.
7. Jaffna Halk Kütüphanesi
Jaffna Halk Kütüphanesi, 1930’lu yıllarda Sri Lanka’da kurulmuş ve Asya kıtasının en önemli bilim merkezlerinden bir tanesi olmuştur. Özellikle palmiye yapraklarına yazılmış olan binlerce antik yazıyı barındıran kütüphane, ülkede 80’li yıllarda yapılan darbe ve çatışmalar sonrasında harap edildi.
8. Mısır’ın Bilgi Tapınağı
Bir diğer adıyla Bilgi Tapınağı, modern Mısır’ın en önemli arşivleri arasında yer alıyordu. Arap Baharı diye adlandırılan süreçte çıkan çatışmalar sırasında binaya atılan bir molotof kokteyli ile yanar ve 15. yüzyıla ait pek çok kıymetli eser kurtarılamaz.
9. Nalanda Budist Okulu
5. yüzyılda kurulduğu düşünülen Nalanda, Hindistan’ın kuzey doğusunda yer alıyordu. Budist okulu olmasının yanında pek çok farklı alandaki düşüncelere de kapılarını açan okul, 1193 yılında Türk asıllı Bahtiyar Halaci tarafından saldırıya uğrar ve harap edilir.
Kaynak: 1
