Fazla bilinçli olabilir misiniz? Fyodor Dostoyevski, 1864 tarihli kısa kitabı Yeraltından Notlar’da tam olarak böyle bir adamı anlatıyor. Yeraltından Notlar, Dostoyevski’nin en önde gelen eserlerinden biridir. Kitap felsefi, psikolojik ve toplumsal bir iç hesaplaşmayı anlatır. İlk olarak 1864 yılında yayınlanmıştır. Eser, Rusya’nın modern dönem edebiyatının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir. Baş karakterimiz modern dünyaya ayak uyduramayan ve toplumun kendisini anlamadığı düşünen bir adamdır. Bu adamın adını kitap boyunca öğrenemeyiz, muhtemelen asla da öğrenemeyeceğiz. Yazar, bu karakterin monologları aracılığıyla, okuyuculara modern dünya ve insan doğası hakkında birçok felsefi ve toplumsal düşünce sunar. Ayrıca toplumun insanın özgürlüğünü ve kişiliğini sınırlayan güçlerine ve modern insanın iç dünyasındaki karmaşıklıklara odaklanır.
Kitap, baş karakterin iç monologlarına dayanır. Bu monologlar, baş karakterin toplumla ilişkisi ve dünyayla olan kavgasını anlatırken aynı zamanda modern insanın içinde yaşadığı psikolojik sıkıntıları da ortaya koyar. Baş karakter, modern toplumun insanı nasıl etkilediğini ve insanların nasıl birbirleriyle iletişim kurduğunu sorgular. Aynı zamanda kitap, insan doğasının karanlık yönleri hakkında da birçok felsefi düşünce sunar.
Yeraltından Notlar, modern edebiyatın en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir çünkü Dostoyevski, baş karakterin iç dünyasını o kadar iyi betimlemiştir ki okuyucu adeta onunla özdeşleşir. Baş karakterin yaşadığı sıkıntılar, modern dünya ile yüzleşen herkes için tanıdık gelebilir. Yeraltından Notlar, modern dünyanın karmaşıklığını anlatırken, bireysel özgürlüklerin ve kimliklerin kaybedildiği bir dünyanın da yansımasını sunar. Yeraltından Notlar, Dostoyevski’nin diğer eserlerinde olduğu gibi, insanın acısını ve mutluluğunu anlatırken, aynı zamanda toplumsal sorunları da ele alır.
Yeraltından Notlar konusu
Yeraltından Notlar, Fyodor Dostoyevski tarafından yazılmış, modern edebiyatın en önemli eserlerinden biridir. Kitap, modern dünya ve insan doğası hakkında derin bir anlayış sunar. Baş karakter, anlatıcı, kendini “yeraltından” bir kişi olarak tanımlar. Kitabın adı da buradan gelmektedir
Baş karakter, kendini dış dünyaya kapatmış, toplumun kurallarına uymayan ve genellikle yalnız olan biridir. Anlatıcı, modern dünyanın insanlar üzerindeki etkisini sorgular. Kitap, insanın acısını ve mutluluğunu anlatırken, aynı zamanda toplumsal sorunları da ele alır. Baş karakterin yaşadığı sıkıntılar, modern dünya ile yüzleşen herkes için tanıdık gelebilir.
Kitap, Rusya’nın Sankt-Peterburg şehrinde yaşayan bir adamın, kendine yönelik farkındalığının artması ve iç dünyasındaki düşüncelerinin değişimi üzerine odaklanır. Anlatıcı, kendisini toplumun dışına itmiştir. Özgüven eksikliği ve intikam arzusu gibi pek çok kötü duygularla boğuşur. Kendisini sürekli olarak eleştirir ve nasihatler verir. Ancak, olduğu kişiyle yüzleşmekten kaçar ve sonunda kendi kendisine zarar verir.
Roman, iki bölümden oluşur. İlk bölüm, anlatıcının iç dünyasındaki çatışmalara ve kendine olan düşmanlığına odaklanır. Anlatıcı, insanların toplumun bir parçası olarak düzenli ve standart bir yaşam sürdürmelerini anlamaz. Ayrıca, diğer insanlara kendisini üstün göstermek, onları küçük düşürmek ve alay etmek için çaba gösterir.
İkinci bölümde, anlatıcı, bir arkadaşıyla olan ilişkisi ve onun hayatına müdahale etme arzusundan bahseder. Yeraltı Adam, insan ilişkileri konusunda yetersizliği, dış dünya ile uyumsuzluğu ve yalnızlığıyla yüzleşir. “Yeraltından Notlar”, insan psikolojisine dair derin bir analiz sunar. Kitabı detaylı incelemek ve satın almak için buraya tıklayabilirsiniz.
Yeraltından Notlar’ın anonim anlatıcısı, 1860’larda Rusya’nın St. Petersburg kentinde tek başına yaşayan insan düşmanı bir adamdır. Kendisine bir miktar para miras kaldığı için yakın zamanda emekli olabilmiştir. Roman, onun modern toplumdan yabancılaşmasını anlatan, kafası karışmış ve çoğunlukla çelişkili bir dizi anı ve itiraftan yani aslında onun “notları”ndan oluşur.
Yeraltından Notlar iki bölüme ayrılmıştır. İlki, “Yeraltı” daha kısadır. 1860’larda, anlatıcı kırk yaşındayken geçer. Bu bölüm, anlatıcının karakterine bir giriş niteliğindedir. Onun topluma karşı düşmanca konumunu açıklar.
Yeraltı Adam okumuş ve çok zeki biridir. Modern toplumda tüm bilinçli ve eğitimli insanların kendisi kadar mutsuz olması gerektiğine inanıyor. Felsefe onu hayal kırıklığına uğratıyor. Bazı romantik fikirleri takdir ediyor, ancak onları dünyevi görerek saçma olduklarını da kabul ediyor.
Anlatıcı, on dokuzuncu yüzyıl faydacılığını küçümsüyor. İnsanın birincil arzusunun, kendi çıkarlarına uygun olsun ya da olmasın, özgür iradesini kullanmak olduğundan şikayet ediyor. Faydacılık karşısında insanın tamamen özgür olduğunu kanıtlamak için iğrenç ve verimsiz şeyler yapacağına inanıyor.
Bu iddia, anlatıcının neden vücut ağrılarından zevk aldığını da kısmen açıklıyor. Acıdan zevk alarak, doktora gitmenin değerini sorgusuz sualsiz kabul eden modern toplumdaki yaşamın rahatlığına baş kaldırıyor. Ancak Yeraltı Adam tüm bu yararsız davranışlardan gurur duymuyor. Bir insan olarak kendini de oldukça küçümsüyor. Yeraltından Notlar’ın ikinci parçası, Yeraltı Adamı’nın 1840’larda yirmi dört yaşındayken yaşadığı bazı olayları anlatıyor. Bir bakıma bu bölüm, Yeraltı Adam’ın ilk bölümde ortaya koyduğu soyut fikirlerin pratik bir örneğini karşımıza çıkarıyor.
İkinci bölüm, anlatıcı ile onun dünyasında yaşayan çeşitli insanlar arasındaki etkileşimleri anlatıyor: askerler, eski okul arkadaşları ve fahişeler. Yeraltı Adam bu insanlara o kadar yabancılaşmış ki, onlarla normal bir etkileşim kurmaktan tamamen aciz. Kendi silikliği yüzünden onlara kötü davranıyor. Bunun sonucunda da pişman oluyor ve kendinden nefret ediyor.
Parkta yürürken hiç tanımadığı bir askere yol hakkını verip vermemek konusunda kafa yoruyor. Ardından, kendini istenmediği bir akşam yemeğine davet ettirerek eski okul arkadaşlarına hakaret ediyor ama aslında arkadaşlıklarına özeniyor. Aynı akşamın ilerleyen saatlerinde Yeraltı Adam, Liza adlı çekici bir genç fahişeyi, vücudunu satmaya devam ederse onu bekleyen korkunç kader hakkında bir konuşma yaparak kurtarmaya çalışır.
Liza, birkaç gün sonra Yeraltı Adam’ın kalitesiz dairesine gelir. Adam, Liza’nın ona acımak veya küçümsemek için bir nedeni olduğunu fark eder. Bu yüzden de utanç ve öfkeyle tepki verir. Yeraltı Adam, ziyaret boyunca Liza’ya hakaret eder. Yaralı ve kafası karışmış halde, onu dairesinde yalnız bırakır.
Yeraltı Adam burada notlarını bitirmeye karar verir. Romanın sonundaki bir dipnotta Dostoyevski, Yeraltı Adam’ın yazmayı bırakmak gibi basit bir karar bile alamadığından bahseder.
Yeraltından Notlar, “Ben hasta bir adamım.” cümlesiyle başlıyor. Burada fiziksel değil psikolojik hastalıktan bahsediliyor. Anlatıcının gerçekten hasta olup olmadığı ise okuyucuya kalmış.
Fyodor Dostoyevski’nin bu romanı Rus Edebiyatının en önemli yapıtlarından biri olarak kabul edilir. Roman, 1864 yılında yayınlanmıştır ve dönemin Rusya’sında büyük bir etki yaratmıştır. Kitap, Rus İmparatorluğu’nun son dönemlerinde, Batılı düşüncenin Rus toplumunda yarattığı etkiyi ve toplumsal değişimi yansıtmaktadır.
Roman, modern zamanların başlangıcında, yani 19. yüzyılın ikinci yarısında yazılmıştır. Bu dönemde, Rusya’nın siyasi ve ekonomik yapısı önemli değişiklikler geçiriyordu. Ülkenin sanayileşmesi ve modernleşmesi hızla ilerlerken, aynı zamanda Batı Avrupa’dan gelen fikirler de ülkede etkili olmaya başlamıştı.
Romanın anlatıcısı, modern zamanda insanın iç dünyasındaki karmaşıklığı anlatır. Ayrıca yalnızlık ve özgüven eksikliği gibi sorunları da ele alır. Ayrıca, romanın anlatıcısı, kendini toplumun dışına itmiş bir karakterdir.
Sonuç olarak, roman kendini toplumdan soyutlamış adsız bir adamı anlatır. Bu kitabı okurken birçok kişi kendini anlatıcının yerine koyabilir. Onu anlayabilir, ya da nefret edebilir.
Yeraltından Notlar kitap yorumları
“Dostoyevski’nin bütün kitaplarını okuduktan sonra ve aradan seneler geçmişken bu kitabı tekrar okudum. Bazı yazarların yıllar geçtikçe tekrar okunması gerektiğini düşünüyorum. Her yaşımızda bambaşka bir insana dönüşüyoruz.”
Kitap, kendini modern dünyadan soyutlamış ve bir çeşit “yeraltı”na kapatmış bir adamı anlatır. Eser boyunca adamın mologlarını okur, onun kendisinden ve toplumdan ne kadar nefret ettiğini anlarız.
