Covid-19 salgını küresel çaplı ekonomik kayıplara, sağlık sistemlerinin çökmesine, milyonlarca insanın ölümüne ve sayısız insanın önemli sağlık sorunları yaşamasına neden olmuştu. İnsanlığın son yıllarda karşı karşıya kaldığı bu en büyük düşman, modern dünyada eşine az rastlanır bir yıkımın sorumlusuydu. Elbette virüse karşı geliştirilen aşılar ve bağışıklık, salgının etkilerinin büyük oranda silinmesini sağladı. Ancak korkutucu salgınlar insanlık için en büyük tehditler olmaya devam ediyor. Öyle ki bilim insanları Covid-19’dan çok daha tehlikeli salgınların kapıda olduğu kanaatinde. İşte bu hususta oldukça ilginç bir kavram gündemde: X hastalığı. Dünya Sağlık Örgütü bu konuda ciddi uyarılarda bulunuyor, hastalığın Covid-19’dan 20 kat daha ölümcül olabileceğini dile getiriyor. Peki, son günlerin en çok konuşulan konularından bir haline gelen X hastalığı nedir? Detaylara birlikte bakalım.
Hatırlayacağınız gibi Covid-19 salgını tüm dünyada büyük bir yıkıma neden olmuştu
Aşılar ve dünya genelindeki milyonlarca insanın virüse karşı bağışıklık kazanması sayesinde salgın ilk ortaya çıktığı dönemdeki kadar etkili değil. Ancak ne yazık ki salgın hastalıklar, insanlığın karşısındaki en önemli tehditler olarak varlığını sürdürüyor.
Bilim insanları, yakın gelecekte Covid-19’dan çok daha ölümcül virüslerle ve salgın hastalıklarla karşılaşabileceğimizi dile getiriyor
Son günlerde ise bu hususta oldukça ilginç bir kavram popüler: X hastalığı
X hastalığı nedir?
Her şeyden şunu belirtmekte fayda var, X hastalığı gerçek bir hastalık değil. Bir salgına veya birden fazla ülkeye ve kıtaya yayılması halinde pandemiye neden olabilecek, şu anda bilinmeyen bulaşıcı hastalıklara atıfta bulunmak için Dünya Sağlık Örgütü tarafından kullanılan sembolik bir kavram. Hastalığın ne olduğunun daha iyi anlaşılabilmesi için şunu söyleyelim, bazı uzmanlara göre Covdi-19 bilinen ilk X hastalığı.
Dünya Sağlık Örgütü X hastalığını ilk kez 2018 yılında tanımladı
Kavram o günden bu yana bilinmeyen, yeni keşfedilen veya pandemi potansiyeli olan bir patojeni ifade etmek için kullanılıyor.
Bilim insanları X hastalığının Covid-19’dan 20 kat daha ölümcül küresel salgınlara neden olabileceğini ifade ediyor
DSÖ tarafından X hastalığı şeklinde bir kavramın geliştirilmesine neden olan şey de bu. DSÖ, kavramı yakın gelecekteki ölümcül pandemilere dikkat çekmek ve bu konu hakkında önlem planları geliştirilmesini teşvik etmek için kullanıyor. Bu doğrultuda X hastalığının koronavirüs, ebola, MERS, SARS, lassa ateşi ve benzeri salgın hastalıklarla birlikte Dünya Sağlık Örgütü tarafından hazırlanan öncelikli patojenler listesinde yer alması şaşırtıcı değil.
X hastalığı gerçek bir hastalık olmasa da bilim insanları böyle bir virüsle mücadele etmek için proaktif bir eylem planı oluşturmayı hedefliyor
Bu doğrultuda X hastalığı kavramıyla sağlık sistemlerinin olası bir pandemiye hazır hale getirilmesi amaçlanıyor.
X hastalığı nasıl bulaşır?
Bu dikkat çekici kavramın geçtiğimiz günlerde İsviçre’nin Davos kentinde düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu’nda gündeme gelmesi, hastalık nerede görüldü ve X hastalığı nasıl bulaşır gibi soruları da beraberinde getirdi. Yukarıda da değindiğimiz gibi henüz bilinmeyen tehlikeli patojenlere ve küresel çapta ölümcül salgınlara atıfta bulunan kavram, gerçek bir hastalığa işaret etmiyor. Bu nedenle ilgili soruların yanıtı da hayli değişken. Ancak uzmanların X hastalığının nerede ortaya çıkabileceğine ve nasıl bulaşacağına dair tahminleri var.
Uzmanlar geçtiğimiz yıllarda ortaya çıkan yeni hastalıkların yüzde 75’inin zoonotik olduğunu ifade ediyor
Yani hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar. Bu doğrultuda X hastalığının da zoonotik kökenli olması yüksek bir ihtimal olarak değerlendiriliyor. İşte X hastalığı nasıl bulaşır, sorusuna verilen en popüler yanıt bu. Öte yandan son yıllarda insanların iklim üzerindeki etkisi ve vahşi yaşam alanlarının yok edilmesi gibi etkenler de hayvanlardan kaynaklanan hastalıkların yayılmasına neden oluyor.
X hastalığı belirtiler nelerdir?
X hastalığının, henüz kökeni veya ne olduğu bilinmiyor. Bu sebeple elbette belirtileri de hastalığın türüne göre değişkenlik gösterecek. Ancak pek çok uzmana göre sıradaki X hastalığına üst solunum yollarını etkileyen virüsler sebep olacak. Bu doğrultuda ateş, öksürük, boğaz ağrısı, kas-eklem ağrıları ve halsizlik gibi belirtilerle neden olabileceği dile getiriliyor.
