En ünlü iki filmi “Annie Hall” ve “Manhattan”da yönetmen ve başrol oyuncusu olan Woody Allen, bir önceki çağdan günümüze kalan önemli fikir ve sanat adamlarından biri. Aralık 1935’te New York’ta dünyaya gelen Allen, sinemacı ve yönetmen olarak ön plana çıktıysa da genellikle senaryosunu yazdığı filmlerde de oynuyor. Yani yoğun bir yazarlık dünyası da var. Bu yanını dilimize çevrilen kitaplarıyla da tanıyabileceğimiz Woody Allen; senaryo kitaplarını saymazsak genellikle insan ilişkilerini, siyaseti, felsefeyi, matematiği, dünyayı değerlendirdiği ve sohbet havasında yazdığı kitaplarıyla da bilinir. Halen doğduğu şehirde, New York’ta yaşayan yönetmen ve yazarın bakışınızı değiştirebilecek 7 kitabına bir bakalım.
1. Annie Hall
Allen’ın kendine has bir espri anlayışı olduğunu söylersek klişeye düşmüş olmayız. Filmi de çekilen “Annie Hal” kadın – erkek ilişkilerini, Woody Allen gibi bir zekânın gözünden anlatan bir kitap. Bir rehber niteliğinde de okuyabileceğiniz kitabın şu satırları herhalde söylemek istediklerimi güzel özetliyor: “Adamın biri doktoruna gider ve ‘Doktor, kardeşim fıttırdı, kendini tavuk sanıyor.’ der. Doktor da: ‘Getirseydiniz ya, tedavi ederdim.’ der. Adam da şöyle der: ‘Evet ama doktor, yumurtaları çok işime yarıyor.’ Galiba ben de insan ilişkilerinde aynı şeyi hissediyorum. Akıl dışı, mantıksız, hatta saçma olduklarını bilseniz de sürdürmeye çalışıyorsunuz. Çünkü hepimizin yumurtalara ihtiyacı var.”
2. Tekrar Çal Sam
91 sayfalık kısa bir kitap ve oyundur. 2008 tiyatro sezonunda da ülkemizde başarılı bir şekilde sahnelenmiş, gidenlerin o günden bugüne unutamadığı performanslara imza atılan bir oyun olmuştur. Daha sonra senaryolaştırılarak filme çekildiğinde ise adı, çoğumuzun duyduğu “Kazablanka” haline gelmiştir. Eserde Woody Allen’ın yarattığı tipik karakterlerden biriyle karşı karşıyayız: Allan Felix, karısı tarafından terk edilir ve bunalıma sürüklenir. Çift olan arkadaşları Dick ve Linda onun bunalımdan çıkması için sosyalleşmesini sağlasalar da fayda etmez. Dick’in ihmalkârlığı ise Linda’yla Allan’ın birlikteliğine sebep olur. Oyunun atraksiyonu da buradan sonra başlar.
3. Manhattan
Filmleştirilen bir diğer eseri de tabii ki meşhur Manhattan’dır. Allen’ın romantik güldürülerini bilmeyenler için söyleyelim, genellikle bir erkeğin sosyal ilişkileri içerisindeki düştüğü absürt durumları ele alır. Burada da başkişi 17 yaşındaki bir kızla flört ederken, beri yandan yakın dostunun metresine âşık olmuş 42 yaşında bir adamdır. Woody tarzı kafa karışıklığı ve ilişki dünyasına hoş geldiniz…
4. Yan Etkiler
Diğer üçüne nazaran daha çok bilinen kitabı Yan Etkiler’de yazar; seks, siyaset, ilişkiler, gündelik durumlara dair pek çok farkında olmadığımız şeyi açığa çıkarıyor. Birbirinden farklı kısa hikâyelerle Woody, kendi tanık olduğu, görüp duyduğu şeyleri ironiyle karıştırıp sunuyor: “Buradayız ama niye geldiğimizi bilmiyoruz. Ne olduğumuzu anlamadan gidiyoruz. Önemli olan, anın keyfini sürmek. Yaşamak, mutlu olmaktır. Ama ben Tanrı’ya inanıyorum ve çevreme baktığımda, pencereden giren güneş ışığını veya geceleri göz kırpan yıldızları gördüğümde, onun daha büyük planları olduğunu ve iyi şeyler tasarladığını biliyorum.”
5. Sırf Anarşi
Allen’ın senaryo, oyun harici kitaplarında ekseri sohbet havası görürsünüz. O, anlatır. Eğer dili ve espri tarzını sevdiyseniz mutlaka okumanız gereken kitaplardan biridir Sırf Anarşi. Yine cinsellik, politika, dünya, gündem gibi konular Allen’ın içeriklerini meydana getiriyor: “Freud, Mahler’in bilincindeki keti kaldırarak onun tekrar beste yapmasını mümkün kılıyor, Mahler de bunun sonucunda kendini bildi bileli boğuştuğu ölüm korkusunu yeniyor. ‘Mahler ölüm korkusunu nasıl yeniyor?’ diye sordum. ‘Ölerek. Ben çözdüm bu işi. Tek yolu sahiden bu.’ Trajedi beklemiyordunuz herhalde!”
6. Eğrisi Doğrusu
Woody Allen’ın gündelik hayatı, bu hayatın bir parçası olan absürtlüğü ele aldığı ve onunla dalgasını da geçtiği bir diğer kitabıdır. Sohbet edilesi önemli kitaplar vardır ya. Allen’ın kitaplarının çoğunda sizinle sohbet eden birini duyarsınız. Eğer ki muhabbetinden memnunsanız sizin iyi bir arkadaşınız olabilir o kitaplar. Daha önce çoğu bir dergide yayımlanan ve 17 metinden oluşan kitapta Hitler’i, türlü edebiyat ve sinema eleştirilerini, ciddi gibi görünen ama güldüren hayata dair hikâyeleri görebilirsiniz.
7. Tüysüz
Yazarın sosyal platformlarda da en çok paylaşılan sözlerin yer aldığı kitaptır. Yine gündelik hayatın getirdiklerine, siyasete, sekse karşı aynı yarı alaycı yarı ciddi tavrı Tüysüz’de de görebiliyoruz: “Ölümden korktuğum yok, sadece başıma geldiği sırada orada bulunmak istemiyorum. Bir şey daha… Ölümden sonra yaşam varsa ve hepimiz aynı yerde buluşacaksak beni aramayın, ben sizi ararım.”
