Türkiye’nin farklı iklimli bölgeleri birçok farklı kuşun yaşamasına olanak sağlar. Ülkemiz topraklarında yaklaşık olarak 460-470 kuş türü gözlemlenebilmektedir. Ayrıca ülkemizde pek çok küçük kuş türü bulunmaktadır. Bu kuşlar o kadar küçüktür ki, ağırlıkları 10 gramdan daha azdır. Şimdi merak ettiniz değil mi? Muhtemelen “10 gramdan hafif kuş mu olur” diye düşünüyorsunuz. Olur efendim, neden olmasın? İşte görenleri şaşırtan Türkiye’deki küçük kuşlar.
1. Çitkuşu
Türkiye’deki küçük kuşlar arasında yer alan çitkuşu, yuvarlak gövdesi ve kısa kalkık kuyruğu ile dikkat çeker. Koyu kestane rengi tüylerinde enine doğru koyu renk çizgiler vardır. Alt kısımları ise daha açık renkte ve gri çizgilidir. Yaklaşık 9,5 santim boyunda ve 9,1 gram ağırlığındadır. Ayrıca ormanlar, parklar ve bahçeler olmak üzere pek çok yerde yaşar. Diğer yandan ülkemizde ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu hariç her bölgede görülebilir.
2. Sürmeli çalıkuşu
Sürmeli çalıkuşları yaklaşık olarak 9-10 santim boyundadır ve 5,6 gram ağırlığındadır. Vücutlarının üst kısımları yeşil, alt kısımları beyaz, kanatları ise koyu renktedir. Ayrıca kanatlarının üzerinde iki adet beyaz bant vardır. Diğer yandan sürmeli çalıkuşlarını, çalıkuşlarından ayıran en önemli özellik gözlerinin üzerindeki beyaz çizgidir. Sürmeli çalıkuşları günde yaklaşık olarak kendi ağırlıkları kadar beslenmelidir. Ayrıca büyük soğuklarda ve göç sırasında bunun iki katı kadar beslenmeleri gerekir. Sürmeli çalıkuşları Avrupa ve Kuzey Afrika’da yaşarlar. Ülkemizde ise Trakya, Marmara, Ege, Akdeniz, İç Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde yaşamını sürdürürler.
3. Uzunkuyruklu baştankara
Türkiye’deki küçük kuşlar arasında yer alan uzunkuyruklu baştankara, neredeyse ülkemizin her köşesinde yaşamaktadır. Ayrıca Avrupa’da ve Orta Doğu’da 6 tane alttürü bulunur. Ağırlığı yaklaşık olarak 8,6 gramdır. Bu türlerin ortak özellikleri koyu renk ayaklar ve kuyruklar, küçük bir gaga ve kırmızı göz halkasıdır. Uzunkuyruklu baştankara genellikle altında zengin bitki örtüsü olan ormanlarda, parklarda ve büyük bahçelerde görülür. Ayrıca genellikle larvalar, örümcekler ve böcekler ile beslenir.
4. Kafkas çıvgını
Ülkemizde Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde nadir olarak görülen Kaskas çıvgını, yaklaşık 10-11,5 santim boyunda ve 6,8 gram ağırlığındadır. Tepe ve sırtı kahverengi ve gri, alt tarafı kirli beyazdır. Yeşil tonları olmayan, açık renk bir kanat çizgisi bulunabilen bir türdür. Ayrıca uçuş tüylerinin yanında zeytin yeşili tonlar bulunur. Diğer yandan çok belirgin kaş çizgileri vardır, gagası ve ayakları siyahtır. Kafkas çıvgınları genellikle sinekler ile beslenirler.
5. Söğütbülbülü
İnce ve yeşilimsi bir kuş türü olan söğütbülbülü, yaklaşık olarak 10-11 santim boyunda ve 8,7 gram ağırlığındadır. Diğer yandan kanat açıklığı yaklaşık olarak 16-22 santimdir. Düz bir kafası, açık renk bacakları, uzun kanatları ve kendine özgü tatlı ve kalın bir ötüşü vardır. Ayrıca gözünün üzerinde açık renkli bir çizgi bulunur. Türkiye’deki küçük kuşlar arasında yer alan söğütbülbülü, neredeyse ülkemizin her bölgesinde yaşamaktadır. Ancak en çok Batı ve Güney bölgelerinde görülür.
6. Çalıkuşu
Çalıkuşu, yaklaşık olarak 9-15 santim boyunda ve 5,5 gram ağırlığında olan bir kuş türüdür. Ötücü bir kuş olan çalıkuşunun üst tüyleri koyu renk, alt kısmı beyaz ve kanatları yeşildir. Ayrıca dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşayabilmektedir. Genellikle orman, bahçe ve çalılık gibi yerleri kendine mesken eder. Ayrıca çalıkuşları yaşamak için toprağı kazarak kurtçukları ve böcekleri yerler.
7. Çıvgın
Türkiye’deki küçük kuşlar arasında yer alan çıvgın, yaklaşık olarak 10-12 santimetre uzunluğunda ve 8,3 gram ağırlığındadır. Üst kısımları yeşilimsi kahve ve alt kısımları beyazdır. Çıvgınlar, yuvalarını kısa çalılıklara yaparlar ve yaklaşık olarak 4 ila 7 arasında yumurta bırakırlar. Dişilerin kuluçkaya yatma süresi 13-14 gündür. Yumurtalar çatladıktan sonra ise yavruların tüylenmesi iki hafta sürer. Ayrıca bu türün erkekleri meraklı ve korkusuzdur.
8. Yelpazekuyruk
Avrupa, Afrika ve Asya’da bulunan yelpazekuyruk, ülkemizde Marmara, Ege, Akdeniz ve İç Anadolu’da yaşamaktadır. Yelpazekuyruk yaklaşık olarak 10 santim boyunda ve 7,5 gram ağırlığındadır. Üstleri kahverengi ve siyah çizgili, alt kısımları ise açık renktedir. Ayrıca bu kuş türüne adını veren şey kuyruğudur. Çünkü kuyruğu tıpkı bir yelpazeye benzemektedir. Genellikle sulara yakın uzun otlaklık bölgelerde bulunurlar. Ayrıca hayatta kalmak için böceklerle beslenirler.
9. Boz çıvgın
Türkiye’deki küçük kuşlar arasında bulunan boz çıvgın, yaklaşık olarak 10-12 santim boyunda ve 8,5 gram ağırlığındadır. Kafa kısmı gri, alt bölgesi beyaz ve kuyruk kısmı yeşildir. Ayrıca sivri bir gagası vardır ve kaşları pek belirgin değildir. Boz çıvgın ülkemizde genellikle Trakya, Ege ve Akdeniz’de yaşar. Ancak bazen Marmara, Karadeniz ve İç Anadolu’da görülebilmektedir. Ayrıca bu kuş türleri orman ve dağlık alanlarda yaşarlar.
10. Yeşil çıvgın
Türkiye’deki küçük kuşlar arasında yer alan yeşil çıvgın, genellikle ovalarda ve karma ormanlarda yaşar. Yuvaları alçak fundalıklarda yerdedir. Yaklaşık olarak 10 santim boyunda ve 7,1 gram ağırlığındadır. Tipik olarak renkli bir kuş türüdür ve uzaktan görünen belirgin hatlara sahiptir. Vücutlarının üst kısmı grimsi-yeşil, alt kısmı kirli beyazdır. Kaşları uzun ve sarı renktedir. Ayrıca boğazı ve boynunda da sarı renk tüyler vardır. Ötücü ve göçmen bir kuş türü olan yeşil çıvgın, genellikle dağlarda, ormanlarda ve yamaçlarda yaşar. Ülkemizde ise Marmara ve Karadeniz bölgelerinde görülür.
11. Sarıkaşlı çıvgın
Göçmen bir kuş türü olan sarıkaşlı çıvgın, genellikle dağlarda, ormanlarda ve ovalarda yaşar. Yaklaşık olarak 9-10 santim boyunda ve 6,8 gram ağırlığındadır. Tipik olarak vücudunun üst kısmı yeşilimsi, alt kısmı ise kirli beyazdır. Diğer yandan çift kanat çizgisi ve kaş çizgisi oldukça dikkat çekicidir. Sarıkaşlı çıvgın yuvasını ağaçlara inşa eden bir kuş türüdür. Ürkek bir kuş olmamasına rağmen ağaçlardaki yaşamı yüzünden çok zor gözlemlenir. Bu kuş türü ülkemizde Marmara, Ege, Akdeniz, Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerinde yaşar.
Uçamayan Kuşların Ardındaki Evrim
Kaynak: 1
