Botanik bahçelerin temel görevi bitkileri bir arada toplamanın yanı sıra bitkilerin anayurtlarını, bilimsel ve halk arasındaki adları ile kategorize ederek zengin koleksiyonlar yaratmak. Farklı dönemlerde ülkemizde kurulmuş olan ve hala ziyarete açık olan botanik parkları bu listede bir araya getirdik. Çoğu üniversiteye ait olan botanik bahçeler aynı zamanda önemli araştırmalar için sıklıkla kullanılıyor. Dilerseniz Türkiye’nin botanik bahçeleri listemize birlikte göz atalım. Özellikle İstanbul’da yoğunlaşan bu parklar endemik bitki türlerine de ev sahipliği yapıyor. Ülkemizde hangi şehirlerde botanik bahçeler var? Botanik parklar ne işe yarıyor? En çok hangi şehirde botanik bahçe bulunuyor? İşte listede yer alan 8 harikulade botanik bahçe…
1. Atatürk Arboretumu, İstanbul
Türkiye’deki botanik bahçeler listemize Atatürk Arboretumu ile giriş yapıyoruz. 1949 yılında İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi tarafından inşasına başlanan arboretum aynı zamanda açık hava müzesi olarak hizmet veriyor. Endemik bitki türleri ve farklı iklimlere ait birçok ağacı aynı çatı altında bulunduran bu arazi İstanbul’un Sarıyer ilçesinde konumlanıyor. Arboretumun bulunduğu arazi yaklaşık 296 bin m²’lik bir ormanın içinde yer alıyor. Arazi içinde aynı zamanda farklı familyalardan ağaçların yanı sıra odunsu bitkilerden oluşan bir canlı bitki müzesi dikkat çekiyor. Orman Bakanlığı’na bağlı olan bu doğa harikası yeri pazartesi günleri hariç her gün ziyaret edebilirsiniz.
2. Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi, İzmir
Türkiye botanik bahçeleri listemize 1970 yılında Ege Üniversitesi’ne bağlı kurulan herbaryum merkezi ile devam ediyoruz. Burası aynı zamanda üniversitenin Fen Fakültesine bağlı kurulmuş. Peki burada ziyaretçileri neler bekliyor? Süs bitkileri serası ile beraber tropik ve egzotik bitkiler botanik bahçesinde öğrencilere tanıtılıyor ve araştırmalarına olanak sağlıyor. Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi’nde yaklaşık 3 bine yakın bitki türü bulunuyor. Burada aynı zamanda süs bitkileri ve araştırma seraları da var. Peki öğrencilerin araştırma sürecine büyük katkı sağlayan bu seralar dışarıdan ziyarete açık mı? Hemen bu soruyu yanıtlayalım! Ege Üniversite’sine bağlı bu botanik bahçe dışarıdan ziyarete açık ancak önceden randevu alınması gerektiğini hatırlatalım.
3. İstanbul Üniversitesi Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi
1935 yılında ziyarete açılan ve İstanbul Üniversite’sine bağlı olan Alfred Heilbronn Botanik Bahçesi Türkiye’nin en eski botanik bahçesi olarak dikkat çekiyor. Envaiçeşit bitki seçkisi ile adeta tropikal bitki cenneti olan bu bahçede seralar ve açık hava sahası bulunuyordu. Bulunuyordu diyoruz çünkü bir süre önce müftülüğe devredildiği için içerideki bitkileri kurtarmak mümkün olmadı. Biz yine de bu değerli yeri hatırlatmak için listede bu bahçeye yer vermek istedik. Dünyanın birçok noktasından getirilen yabani bitkilerin görülebildiği bu bahçede eskiden gezerken büyülenebilirdiniz. Burası 1935 yılında Türk-Alman botanikçi Alfred Heilbronn ve Leo Brauner tarafından inşa edilmiş.
15 bin m² alana sahip olan bahçe toplamda 6 farklı bölümden oluşuyordu. Bu alanlarda herbaryum, botanik kütüphanesi, tohum bankası ve botanik araştırmaları için laboratuvar yer alıyordu. Bahçede çok sayıda endemik bitki türü vardı. Öte yandan farklı odalarda odunsu bitkiler ve 6 binden fazla bitkiyi içeren oldukça büyük bir habitat mevcuttu. Türleri tehlike altında olan bitkiler için de yine aynı alanda çalışmalar yapılıyordu. Bu bitkileri floraya kazandırmak için uzmanlar araştırmalarını bu alanda gerçekleştiriyordu. Şimdilerde ise bahçenin akıbeti bilinmiyor. Atıl vaziyette beklediğini düşünüyoruz.
4. Karaca Arboretum, Yalova
Yalova’da konumlanan Karaca Arboretum ile Türkiye’deki botanik bahçeleri listemize devam ediyoruz. Hayrettin Karaca tarafından 13,5 hektar arazi üzerinde kurulan bu bahçe günümüzde hala ziyaretçilerini misafir ediyor. Bünyesinde yaklaşık 7000 civarında değişik bitki türü barındıran Karaca Arboretum aynı zamanda Türkiye’nin ilk özel arboretumu olma ünvanını taşıyor. Dikkat çeken birikimi ile Acer, Malas, Prunus, Magnolia, Betula, Pinus cinslerine ait önemli birçok tür ve kültür formunu ziyaretçileri ile buluşturuyor.
5. Balkan Arboretumu, Edirne
Türkiye’de konumlanan botanik bahçeler listemize Edirne ile devam ediyoruz. Edirne’de konumlanan Balkan Arboretumu ve kurutulmuş bitki numunelerinin saklanması için kurulmuş olan EDTU Herbaryumu Trakya Üniversitesi bünyesinde bulunuyor. Aynı zamanda canlı ağaç müzesi olan bu lokasyon burada eğitim alan öğrenciler için laboratuvar görevi görüyor. Envaiçeşit bitki türünü kapsayan bu ağaç parkı aynı zamanda bölge halkının ve diğer ziyaretçilerin de endemik bitkilerle tanışmasına olanak sağlıyor.
6. Süleyman Demirel Üniversitesi Botanik Bahçesi, Isparta
Ülkemiz endemik bitki türleri bakımından gerçek bir cennet! Sırada Süleyman Demirel Üniversitesi Botanik Bahçesi yer alıyor. Isparta’da konumlanan SDU Botanik Bahçesi ülkemizden ve dünya florasından birçok bitki türüne ev sahipliği yapıyor. Bitki türlerinin bilimsel yöntemlerle sergilendiği bu canlı ağaç müzesi farklı bölümlerden oluşuyor. Bahçede yer alan bölümler arasında seralar, tıbbi bitkiler, aromatik bitkiler ve endemik bitkiler bulunuyor. Botanik bahçe aynı zamanda öğrenciler için de geniş bir bilgi ve araştırma yelpazesi sunuyor. Üniversite bünyesinde konumlanan bu bahçeyi belirli günlerde ziyaret etmek mümkün.
7. Baltalimanı Japon Bahçesi, İstanbul
Listemize İstanbul’da konumlanan ve özellikle nisan aynında tam bir çiçek cennetine dönüşen Japon Bahçesi ile devam ediyoruz. Japon Bahçesi İstanbul’un Sarıyer ilçesinde konumlanıyor. 6137 m²’lik bir alana sahip olan bu harikulade bahçe Türkiye ve Japonya işbirliğiyle kurulmuş. Öte yandan botanik bahçe, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yönetilmekte. İçeriye adım attığınız andan itibaren büyüleneceğiniz bu güzel bahçenin dizaynı etkileyici bir şekilde tamamlanmış. Bahçe bünyesinde 37 Japon Sakura ağacı, 36 adet akçaağaç ve 5 adet çam ağacı bulunuyor. Japon bahçesi, hafta içi ve hafta sonu farklı saatlerde, ücretsiz olarak ziyarete açık.
8. Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi, İstanbul
Listemizi Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi (NGBB) ile tamamlıyoruz. NGBB, 1995 yılında Ali Nihat Gökyiğit tarafından eşi Nezahat Gökyiğit adına hatıra parkı oluşturmak gayesiyle kurulmuş. Bu nedenle botanik park inşa edilirken ‘hatıra parkı’ amacıyla bir bitkilendirme ve ağaçlandırma planı uygulanıyor. Toprak değişimi ile beraber temizlenen alanda 46 hektarlık bölüme 50.000 ağaç ve çalı ekilmiştir. Bir süre sonra halkın ziyaretine açılan bahçenin ismi 2003 yılında adı Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi olarak değiştiriliyor.
İstanbul’un Anadolu yakasında konumlanan bu keyifli bahçe, Atatürk ve Fatih Sultan Mehmet köprülerinden gelen otoyollarla, Anadolu otoyolunun (Ankara) birleştiği kavşakta yer alıyor. Bahçe, kavşaktaki anayollar ile bağlantı yolları arasındaki adalar üzerinde inşa edilmiş olup, toplam sekiz adadan oluşuyor. NGBB, hemen her gün ziyarete açık olup aynı zamanda bir araştırma, eğitim ve öğretim merkezi olarak işlevini sürdürüyor.
