Dedektif hikayeciliği, erkek yazarlara ve erkek karakterlere özgü olarak görülür. Edgar Allan Poe ve Arthur Conan Doyle gibi yazarların, onları izleyen suç üstatlarının erkek olması, yarattıkları dedektiflerin erkekler dünyasından gelmesi, kadın yazar-polisiye bağlantısına dair önyargıları destekler. Kadınların 20. yüzyıldan itibaren yazar, polis ve dedektif karakter olarak polisiye dünyasında yer almaları ve polisiye kurguya önemli yenilikler kazandırmaları böyle düşünenleri epeyce şaşırtmıştır.
Dünya edebiyatına Türkiyeli kadın polisiye yazarları da polisiye dünyasına örnek olacak eserler üretmiş, buna dikkat çekmek istiyoruz; çünkü Batılı yazarın kabak tadı verdiği, bıktırıcı şablonlara rastlanmaz, hepsi özgünlük taşır.
Türkçe polisiyenin ve kadın dedektiflerinin sayının artması ve çeşitlenmesi dileğiyle…
1. Zuhal Kuyaş – Sonuncu Oda
Sonuncu Oda romanı sadece cinayetle sınırlı değildir; İstanbul’un rant burjuvazisini Feridun karakteriyle çok iyi sembolize eder. Kartal Yuvası romanında, Batı polisiyesinde doksanlı yıllarda moda olan ezoterik-Batini düşünceyi, Hasan Sabbah ve Alamut Fedaileri çerçevesinden yıllar önce kullanılmış. Dolayısıyla yeniliğe kapı açanlardır.
2. Halide Edip – Yolpalas Cinayeti
Polisiye yazarı olmasa da Halide Edip’in kaleme aldığı Yolpalas Cinayeti, kara roman örneği olarak değerlendirilir. Gotik tarzı edebiyatımıza kazandıran Suat Derviş üzerinde de durmak gerekir. Geleneksel modelini içeren eserler vermese de Buhran Gecesi adlı novellasının konusu, bir köşkteki ürkütücü, doğaüstü cinayettir.
3. Sibel Köklü – Aşka Vakit Yok
Aşka Vakit Yok’ta okuyucuyu medyanın, kumarhanelerin dünyasına götürür. Verda Pars, Kadın Cinayetleri‘nde kadına şiddet üzerinde durur. Hesna Onbaşı, Süleyman’ın Kuyuları‘nda Osmanlı tarihini, efsaneleri ve istihbarat çalışmalarını komplo teorileri ekseninde bütünleşir.
4. Ebüssüreyya Sami – Amanvermez Avni
Amanvermez Avni dizisinde dedektifimizin sevgilisi Levantan kökenli Karolin, Ölü adlı novellada bir kalpazan çetesini yakalamakta önemli bir rolü üstlenir.
5. İskender Fahrettin Sertelli – Şeytan Hadiye
1928 yılında İskender Fahrettin Sertelli de Behlül Dânâ takma adıyla bir kadın dedektifine Londra’da maceralar yaratmıştır. Bu dizinin kahramanı Şeytan Hadiye‘dir.
6. Peyami Safa – Çekirge Zehra, Tilki Leman
Server Bedi takma adıyla yazan Peyami Safa polisiye edebiyatımızda kadın dedektiflere baş rolü veren ilk yazarlardandır. Çekirge Zehra ve Tilki Leman onun en ünlü kahramanı Cingöz Recai’nin paralelinde tiplerdir. Aslında ‘on paralık’ öykü formatında olan hikayelerde kadın olması pek rastlanan durum değildir. Bu nedenle yazarın bu iki kadın kadın dedektifi özel bir ilgiyi hak eder.
7. Ahmet Mithat Efendi – Dürdane Hanım
Eserinin dedektif kahramanı, Ulviye Hanım, erkek kılığnda Acem Ali Bey ismiyle İstanbul’da istediği gibi dolaşmasıyla başlar. Ahmet Midhat Efendi, Ulviye karakteriyle sadece kadın bir araştırmacı yaratmaz, ayrıca onu birçok erkeği tek başına kuvvetiyle alt edecek güçlerle donatmıştır.
8. Esmahan Akyol – Kitapçı Dükkânı
Son yılların en önemli kadın dedektif kahramanıysa Esmahan Akyol’un yarattığı Kati Hirşel’dir. 2001’de yarattığı yayımlanan ilk romanı Kitapçı Dükkânı‘yla tanıştığımız Kati, İstanbul Kuledibi’nde polisiye kitaplar satan bir dükkan sahibi ve İstanbul aşığı bir Almandır. Kati Hirşel serisi Kelepir Ev, Şüpheli Bir Ölüm ve Tango İstanbul ile devam eder.
9. Şule Şahin – Kopmuş İp
Şule Şahin’in 2005 tarihli romanı Kopmuş İp’te de olaylar psikolog İpek Güngör’ün çevresinde gelişir.
10. Çağan Dikenli – Yürek Söken Cinayetleri
Bir diğer amatör dedektifimiz Melek Teyze ise Kör Fahişe Bıçağı romanıyla karşımıza çıkar. 2006 yılında karşımıza çıkan bu hikaye yine aynı yıl Yürek Söken Cinayetleri takip eder. İstanbul Beyoğlu’nda yaşayan Melek Teyze, polisiye olaylara meraklı ve son derece de yeteneklidir.
11. Mehmet Murat Somer – Hopçiki Yaya
Hopçiki Yaya serisinde LGBT kahramanıyla diğer kadın dedektif eserler arasına girer.
