The Beatles denince akla sadece müzik değil, aynı zamanda bir devrim gelir. 1960’ların ortasında başlayıp tüm dünyayı etkisi altına alan bu dört kişilik müzikal fırtına; sadece notalarla değil, sözleriyle de çağının ruhunu yakaladı, hatta zaman zaman önüne geçti. John, Paul, George ve Ringo’nun kaleme aldığı şarkılar, kimi zaman özgürlük için direnen bir kadına, kimi zaman toplumun ikiyüzlülüğüne, kimi zaman da ruhani bir hayal kırıklığına işaret etti. Birçok parça ilk bakışta sadece duygusal, eğlenceli ya da hayalperest gibi görünse de arka planlarına inildiğinde tarihsel olaylara, politik figürlere ya da gerçek insan hikâyelerine dayandığı fark edilir. İşte bu yazıda, Beatles’ın en sevilen ve en ikonik parçalarının aslında hangi gerçek olaylardan ya da kişilerden ilham aldığını keşfedeceğiz. Sıradan bir müzik listesi okumadığınızı şimdiden söyleyelim; bu yazı, hem kültürel bir zaman tüneline hem de Beatles’ın yaratıcı dehasına yapılacak büyüleyici bir yolculuk! Hazırsanız başlıyoruz… İşte The Beatles şarkılarındaki tarihsel referanslar…
1. “Blackbird”: Bir kuşun kanatlarında direniş
1960’ların ortasında, Amerika’daki sivil haklar mücadelesi tüm dünyayı sarsarken, Paul McCartney de bu dalgadan ilham almıştı. Yalnızca bir kuşun geceleri ötüşünü anlatıyor gibi görünen “Blackbird”, aslında siyahi bir kadının özgürlük mücadelesine dair sembolik bir şarkı. Paul, bu parçayı yazarken aklında bir kuş değil, ABD’deki siyah bir kadın vardı. “Kalk ve uçmayı öğren” dediği yer, aslında “umut et, dayan ve kendine inan” demekti. Direkt “Küçük Kaya’daki siyahi kadın” demek yerine, bunu evrensel bir metaforla anlatmayı seçti. Ve ortaya, The Beatles’ın The White Album’unun en özel parçalarından biri çıktı.
2. “She’s Leaving Home”: Gerçek bir kaçış hikâyesi
Bu dokunaklı balad, Paul McCartney’in bir gazete haberinden yola çıkarak yazdığı bir şarkı. Haberde, 17 yaşındaki Melanie Coe adlı bir genç kızın ailesine bir not bırakıp evi terk etmesinden bahsediliyordu. Paul, bu hikâyeyi okuduğunda, olan biteni kafasında kurgulayıp şarkıya döktü. İlginç olan şu: McCartney, yıllar önce aynı kızı bir televizyon yarışmasında jüri olarak değerlendirmişti! Ama bunu o an fark etmemişti. Melanie yıllar sonra şarkıyı duyunca şoke olmuştu: “Sanki benim hayatımı anlatıyordu!” dedi.
3. “Taxman”: Vergi sistemine mizahi bir isyan
George Harrison, İngiltere’nin %95’lik “süper vergi” oranına fena halde kafayı takmıştı. “Taxman” şarkısında, dönemin iki siyasi lideri Harold Wilson (İşçi Partisi) ve Edward Heath (Muhafazakar Parti) isimleriyle doğrudan hedef alınıyor. “Ah, Bay Wilson” diye başlayan dizelerde hem şikayet hem de ince bir politik gönderme var. Beatles, siyasetle çok içli dışlı olmasa da bu şarkıyla vergi sistemine sağlam bir çentik attı.
4. “Being for the Benefit of Mr. Kite!”: Bir posterden şarkıya
Bu şarkı adeta 19. yüzyıl Viktorya dönemi sirklerinin renkli afişlerinden fırlamış gibi. Çünkü gerçekten de öyle! John Lennon, bir antikacıda bulduğu 1843 tarihli sirk afişinden ilhamla bu parçayı yazdı. Bay Kite, Hendersons, ateşten domuz kafaları… hepsi o afişten Lennon’un kalemine akmıştı. Üstelik bu afiş, İngiltere’nin ilk siyahi sirk sahibi Pablo Fanque’ye ait! Tam bir nostaljik hazine!
5. “Back in the U.S.S.R.”: Bir sovyet turizmi ve havayolu vurgusu
Sovyetler Birliği’ne adeta parodisel bir selam çakan bu şarkı, Beach Boys havasında bol mizah içeren bir tur rehberi gibi. Ama ilk satırda bahsi geçen “BOAC” dikkat çekici: British Overseas Airways Corporation. Şarkı çıktığında hâlâ aktif olan bu İngiliz havayolu, 1974’te British Airways ile birleşti. Beatles, Sovyet kültürünü işlerken, İngiltere’nin de bir havayolu geçmişine hafifçe dokunmuş.
6. “A Day in the Life”: Gazeteden kopup gelen bir trajedi
The Beatles şarkılarındaki tarihsel referanslar listemize devam ediyoruz. John Lennon’un piyanonun başına geçip Daily Mail’i açmasıyla başlayan bu şarkı, gerçek bir trajediyi anlatıyor. Şarkıdaki “arabada aklını başından aldı” ifadesi, zengin Guinness varisi Tara Browne’un 1966’da geçirdiği ölümcül araba kazasına gönderme. Lennon haberi okuyup o an yazmaya başlamıştı. Şarkı, gerçeklikle hayalin iç içe geçtiği bir Beatles başyapıtına dönüştü.
7. “Revolution”: Politik radikalliğe eleştirel bir bakış
1968’de yayımlanan bu şarkı, Lennon’un politik mesajlarını açıkça yansıttığı nadir Beatles parçalarından biri. “Dünyayı değiştirmek istiyoruz” dese de Lennon, şiddeti ve aşırılığı eleştiriyor. Özellikle “Başkan Mao’nun posterlerini taşımaya başlarsan” satırıyla Çin’in sert rejimine gönderme yapıyor. Lennon sonradan bu sözden çekindiğini itiraf etti ama tarih onun tarafında gibi görünüyor.
8. “Sexy Sadie”: Maharishi Mahesh Yogi’ye sinirlenmiş bir Lennon
Beatles, 1968’de Hindistan’da ünlü meditasyon ustası Maharishi Mahesh Yogi ile inzivaya çekildi. Ancak Lennon, Maharishi hakkında çıkan taciz söylentilerine öfkelenince onun için yazdığı şarkının adını “Sexy Sadie” yaptı. Sert sözlerini değiştirdi ama siniri satırlara yansıdı. Yani bu tatlı görünen şarkı aslında bir hayal kırıklığının ürünüydü.
9. “Tomorrow Never Knows”: Tibetli ruhlarla psychedelic deney
Bu şarkı, LSD etkisindeki John Lennon’un, Timothy Leary’nin “The Psychedelic Experience” adlı kitabından aldığı ilhamla yazıldı. Kitabın temelinde Tibet Ölüler Kitabı var ama işin aslı biraz karışık. Lennon bu metni anlamış mıydı? George Harrison bile şüpheliydi. Ama ortaya çıkan eser, Beatles diskografisinin en deneysel ve devrimci parçalarından biri oldu.
10. “Sun King”: Louis XIV’e duygusal bir selam
The Beatles şarkılarındaki tarihsel referanslar yazımızın sonuna geldik. Abbey Road’un ikonik şarkılar zincirinde yer alan “Sun King”, adını Fransa Kralı XIV. Louis’den alıyor olabilir. Lennon, bu ismi büyük ihtimalle Nancy Mitford’un biyografi kitabından almıştı. Şarkının sonunda ise İspanyolca gibi ama aslında anlamsız bir söz oyunu yer alıyor: “Chicka ferdy”. Bu da Liverpool’lu çocukların kibarca küfretme yöntemiymiş. Eğlence, zeka ve muzırlık, tam bir Beatles karışımı!