Gökyüzü, Temmuz ayında adeta sahneye çıkıyor ve bizleri yıldızlarla, gezegenlerle, meteorlarla dolu bir görsel şölene davet ediyor! Sıcacık yaz akşamlarında şöyle serin bir balkona ya da karanlık bir tepeye çıkıp başınızı göğe kaldırdığınızda, yalnızca yıldızları değil. Evrenin sonsuzluğundaki büyülü buluşmaları da izleme şansı yakalayacaksınız. Bu ayın takviminde neler mi var? Küresel yıldız kümeleri, gezegen hizalanmaları, göktaşı yağmurları, gizemli buluşmalar ve mitolojik isimlerle taçlanmış dolunaylar! İster dürbününüzü hazırlayın, ister sadece çıplak gözle bakın, Temmuz geceleri size kozmosun kapılarını aralayacak. İşte Temmuz gökyüzü olayları…
Temmuz ayına harika bir gökyüzü şöleniyle başlıyoruz! 1 Temmuz gecesi, güney ufkunu izleyenler için muhteşem bir fırsat var: Messier 22 yani M22 adlı küresel yıldız kümesi gece yarısı civarında gökyüzünün en tepe noktasına ulaşacak.
Bu yıldız kümesi, özellikle 46° kuzey enleminin güneyinde yaşayanlar için daha net görünüyor çünkü M22, Güney yarım küredeki Yay (Sagittarius) takımyıldızı içinde yer alıyor. Dünya’dan yaklaşık 10.000 ışık yılı uzakta olan bu kozmik güzellik, çıplak gözle bakıldığında hafif soluk bir pus gibi görünüyor. Bir dürbün ya da küçük bir teleskopla bakarsanız karşınıza ne mi çıkar? Yüz binlerce yıldızın tıka basa doluştuğu devasa bir ışıltı küresi! Gerçekten büyüleyici.
2. Merkür en büyük doğu uzanımında (4 Temmuz)
Merkür’ü görmek her zaman kolay değildir çünkü Güneş’e çok yakın dolanır. Ama 4 Temmuz’da işler değişiyor! Merkür, “en büyük doğu uzanımına” ulaşacak. Bu da şu demek: Merkür, akşam gökyüzünde Güneş’ten en uzak noktada olacak ve bizler için gözlemlenmesi çok daha kolay hale gelecek. Yapmanız gereken basit: Güneş battıktan sonra batı-kuzeybatı yönüne doğru gözlerinizi çevirin ve ufka yakın bir noktaya odaklanın. Hava açıksa Merkür’ü minicik ama ışıltılı bir yıldız gibi göreceksiniz. Göremediniz mi? Hiç sorun değil! Bu gösteri birkaç hafta daha sürecek.
3. Geyik Ayı (10 Temmuz)
Temmuz’un dolunayı geliyor, hem de ismiyle birlikte bir doğa efsanesini hatırlatarak: Geyik Ayı! Bu isim, Kuzey Amerika’daki yerli halklar ve eski kolonilerden kalma bir gelenekten geliyor. Erkek geyikler bu dönemde döktükleri boynuzları yeniden büyütmeye başlar, işte bu yüzden temmuz dolunayına “Geyik Ayı” denmiş. Ayı izlemeyi seviyorsanız, 10 Temmuz’da dürbününüzü hazırlayın.
Erken kalkan gökyüzü meraklıları için 16 Temmuz sabahı çok özel! Ay, Satürn ve Neptün’le gökyüzünde buluşuyor. Bu üçlü hizalanma, Balık takımyıldızı civarında gerçekleşecek. Satürn, parlaklığı sayesinde çıplak gözle bile fark edilebilir. Neptün’ü görmek isterseniz bir teleskop şart çünkü kendisi oldukça utangaç. İlginç bir detay daha: Satürn gökyüzünde batıya doğru gidiyormuş gibi görünecek. Evet evet, gezegenler bazen optik illüzyon yapıyor!
5. Ay’ın Ülker yıldız kümesi ile buluşması (20 Temmuz)
Temmuz gökyüzü olayları listemize devam ediyoruz. 20 Temmuz sabahı gün doğumundan hemen önce, gökyüzünde küçük ama etkileyici bir dans sahnelenecek: Hilal şeklindeki Ay, halk arasında “Yedi Kızkardeş” diye bilinen Ülker (Messier 45) yıldız kümesine neredeyse değecek kadar yaklaşacak!
Ülker, aslında 1.000’den fazla genç ve parlak yıldızdan oluşan açık bir küme ama çıplak gözle genellikle sadece 6 tanesi fark edilir.
Ülker en parlak hâline genelde kış aylarında ulaşır, ama Temmuz sonunda sabahın erken saatlerinde dikkatli gözlemciler onu yine de görebilir. Özellikle dürbünle bakarsanız, Ay’ın yumuşak parıltısıyla yıldızların birlikte oluşturduğu tablo nefes kesici olabilir. O sabahın erken saatlerini biraz erken kalkmaya değer kılacak bir manzara sizi bekliyor!
6. Plüton’un sahneye çıkışı (25 Temmuz)
25 Temmuz’da Plüton, gökyüzündeki en parlak halini alacak. Hala teleskopsuz görünmeyecek kadar silik ama bu, onu gözlemlemek isteyenler için yılın en uygun zamanı!
O gün Plüton, Dünya’dan bakıldığında Güneş’in tam tersinde olacak ve aynı zamanda bize en yakın konuma, yani yörüngesindeki “oppozisyon” noktasına ulaşacak. Ama küçük bir uyarı: Plüton hâlâ yaklaşık 4.8 milyar kilometre uzakta olacak, dolayısıyla gözlem için güçlü bir teleskop ve detaylı bir yıldız haritası şart. Nerede arayacağınızı merak ediyorsanız: Yay takımyıldızına göz atın.
29 Temmuz akşamı gökyüzü bir başka güzel buluşmaya ev sahipliği yapacak: Hilal şeklindeki Ay, Boğa takımyıldızında Mars’ın hemen yanından süzülecek. Bu kavuşum bazı bölgelerde düşük ufukta gerçekleşeceği için gözlemlemek biraz zor olabilir. Özellikle güneşin batışına yakın saatlerde, Mars’ın kırmızımsı parıltısı gün ışığında silikleşebilir. Ama şanslıysanız, Ay’ın yanında kızıl bir noktacık olarak Mars’ı görmek mümkün olacak.
8. Güney Delta Aquariid meteor yağmuru (29-30 Temmuz)
“Dilek tutmak için yıldız kayması bekliyorum” diyenler, takvimlerinizi hazırlayın! Çünkü 29-30 Temmuz gecesi Güney Delta Aquariids meteor yağmuru zirveye ulaşıyor.
Bu meteor yağmuru 18 Temmuz’da başlamış olacak ve 12 Ağustos’a kadar sürecek. Ama en fazla kayan yıldız görmek için en uygun tarih zirve gecesi. Bu yılın artısı da şu: Ay erken batacak, yani gökyüzü güzelce karanlık kalacak. Bu da izleme keyfinizi artıracak demek.
Bu yağmurda saatte yaklaşık 10-20 kadar meteor görebilirsiniz. Çok yoğun değil belki ama gökyüzüyle baş başa kalmak ve bu huzur dolu gösteriyi izlemek paha biçilemez. Eğer daha parlak ve yoğun bir göktaşı şöleni isterseniz, Ağustos başındaki Perseid meteor yağmurunu da şimdiden not alın. Temmuz gökyüzü olayları listemizin sonuna geldik. Bu içerik de ilginizi çekebilir:
