Casusluk edebiyat ve sinema vasıtasıyla herkesin aşina olduğu gizli ve tehlikeli bir meslek. Ama gerçek şu ki; casusların hayatları hayali meslektaşlarından çok daha karmaşık ve tehlikeli. Birbirleriyle sonsuza dek savaşan ülkeler için casuslar kritik önem taşıyor. Birçoğu para için çalışıyor, bir kısmı da vatanseverlik adına yönlendiriliyor. Ayrıca casuslar aynı anda hem kahraman hem de kötü adamlar olarak ilan edilir. Gerek film ve kitaplarda, gerekse dünya siyaseti içerisinde bu durum genelde pek değişmez… İşte tarihteki casuslardan en ünlüleri.
1. Isabella Boyd
Belle Boyd olarak bilinen Isabella Boyd, Amerikan İç Savaşı sırasında Konfederasyon ordusu için önemli bir casustu. Babasının otelini operasyonların üssü yapmıştı ve sevgilisi ondan vazgeçinceye kadar Konfederasyonlara hizmet etmeye devam etti. Katkılarından ötürü çok kez onurlandırıldı. Boyd 1862’de tutuklandı ve bir ay hapiste kaldı. Serbest bırakıldıktan sonra, İngiltere’ye gitti ve 1900 yılında da öldü.
2. Nathan Hale
“Ülkem için kaybedecek tek bir hayatım olduğuna üzgünüm…” Bu ünlü sözler idam edilmeden hemen önce ilk Amerikalı casus Nathan Hale tarafından söylendi. Hale, Amerikan Devrim Savaşı sırasında Kıta Ordu’sunda bir kaptandı. Bir öğretmen kılığında istihbarat toplama misyonuna gitti, orada fark edilince İngiliz ordusu tarafından yakalandı. Casusluk suçundan yargılandı ve asıldı. O zamanlar sadece 21 yaşındaydı.
3. Dusan Popov
Birçok insan Popov’un James Bond’u yaratması için Ian Fleming’in gerçek ilham kaynağı olduğuna inanıyor. İkisi arasında birkaç paralellik olduğu kesin. Sırbistan’da doğan Popov, İkinci Dünya Savaşı sırasında MI16 için çalıştı. Popov’un Pearl Harbor’daki Japon saldırısında FBI’yı uyardığı belirtiliyor ancak bu uyarı ihmal edildiği Japon’ların saldırısı başarılı oluyor. Büyük istihbarat bilgileri elde etmiş ajan Popov 1968’de öldü.
4. Klaus Fuchs
Almanya’da doğan Klaus Fuchs, “Manhattan Projesi” hakkında Sovyetler Birliği’ne bilgi sağlamakla biliniyor. Başlangıçta, atom bombası geliştirmek için İngiliz projesinde çalıştı ve daha sonra Manhattan Projesine casus olarak katıldı. Casusluk yaptığına dair bilgiler netleşince 1950’de İngiltere’de tutuklandı ve cezalandırıldı. Tutuklandıktan sonra İngiliz istihbaratına çeşitli istihbarat bilgileri sağladı.
5. Mata Hari
Tarihteki en ünlü casuslardan biri olan Mata Hari, egzotik bir dansçı ve yüksek sınıflar için çalışan hayat kadınıydı. Mata Hari casusların kraliçesi olarak kabul edilir. Hollanda’da doğan casusun esas adı Margaretha Geertruida Zelle MacLeod. O, değerli bilgiler edinmesini sağlayan, üst sınıf mahkemelerde önemli bir hazineydi. 1917’de Birinci Dünya Savaşı sırasında edindiği mesajları Almanlara sattığı için ve 50.000 Fransız askerinin ölümünden sorumlu tutulduğu için tutukladı ve idam edildi.
6. Rosenberg’ler
Julius ve Ethel Rosenberg, tarihin en ünlü casuslarının başında geliyor. Sovyet istihbarat servisi KGB için çalışan Amerikalı Komünistlerdi. ABD için hayati önem taşıyan Nükleer sırları Sovyetler Birliği’ne iletmesiyle biliniyorlardı. Julius 1942’de KGB’ye katıldı ve Sovyetler’in en iyi casuslarından biriydi. Ayrıca ajansa birçok kişiyi işe aldı. Amerika’nın havacılık ve nükleer araştırması ile ilgili bilgileri eşi ve kayınbiraderi Çavuş David Greenglass ile birlikte KGB’ye iletti. Bununla birlikte, Greenglass daha sonra casusluk yaptığını itiraf etti ve Rosenberg’lerin tutuklanmasına yol açtı. Julius ve Ethel Rosenberg ABD tarafından 1953 yılında idam edildi.
7. Aldrich Ames
Aldrich Ames, soğuk savaş sırasında Sovyetler Birliği’nde çalışan bir CIA subayı idi. KGB’ye, para karşılığında devlet içi bilgiler satıyordu. Ames, KGB’ye Sovyetler Birliği’nde çalışan yüz kadar CIA casusunun kimliklerini verdi. CIA saflarında deşifre edilince yapılan soruşturmada kayıplardan ötürü sorumlu bulundu. Tutuklandı ve ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
8. Cambridge Five
Beşinci Cambridge, İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiliz gizli servisinde çalışan bir grup Sovyet casusuydu. Grubun adı, okudukları Cambridge okulundan ve hepsinin Marksist olduğu gerçeğinden geliyor. Aralarında en popüler olan Kim Philby, Sovyetler’e, Amerikalı ve İngiliz casusların ayrıntılarını sunarak, bunların birçoğunun ölümüne neden oldu. Grubun diğer üyeleri Donald Duart Maclean, Guy Burgess ve Anthony Blunt iken sonuncusu asla tespit edilmedi.
9. Sidney Reilly
Esas adı Sigmund Georgievich Rosenblum olan Sidney Reilly Rusya’da doğdu. Birkaç ülke için casusluk yaptığı için savurgan bir hayat sürdü. Her ne kadar başarısız olsa da; Sovyet lider Lenin’e suikast planıyla ünlendi. Planın başarısız olmasına rağmen, tası tarağı toplayıp bir şekilde kaçtı. Reilly, 1925’te Sovyet hükumetini devirmeye çalışırken yeterince şanslı değildi. Daha sonra yeri tespit edilen Sidney, Sovyetler tarafından yakalandı ve infaz edildi. Popov gibi Reilly’nin de en ünlü edebi casus James Bond’a ilham kaynağı olduğu söyleniyor.
10. Richard Sorge
Muhtemelen tarihteki en ünlü casustan söz ediyoruz. Sorge, İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği için casusluk yapan ikonik casuslardan biriydi. 1920’lerde kariyerine istihbarat ajanı olarak başladı ve Japonya’yı oyun alanına dönüştürdü. Almanya ve Japonya’nın Sovyetler Birliği ile ilgili planlarını öğrendi ve Sovyetler’i bu planlar hakkında bilgilendirdi. 1941’de Japonlar tarafından yakalanan Sorge idam edildi. 1964 yılında Sovyetler Birliği’nin “Kahramanı” olarak onurlandırıldı.
11. Melita Norwood
İngiltere’de devlet memurluğu yapan Melita Norwood, bir yandan da casusluk yapmaktaydı. Nükleer Araştırma Merkezi’nde yürütülen gizli çalışmalarda hassas birtakım dokümanları eline geçirmesi, İngilizlerin değil Sovyetler Birliği’nin dikkatini çekmiş olacak ki, 1940 yılında Sovyetler Birliği tarafından ajan olarak görevlendirildi. Melita 1993 yılında öldü.
12. Lona Cohen
Sovyetler Birliği Komünist parti üyesi olan Lona Cohen, II.Dünya Savaşı’ndan sonra birlikte Londra’ya yerleşti. İngiliz ordusunun sırlarını Sovyetler Birliği’ne taşımak için oluşturulan ajan halkasının bir parçası oldu. Yakalandıktan sonra, karşılıklı iki ülkenin casus değiş tokuşu yaptığı bir anlaşmayla serbest kalan Lona 1992’de öldü.
13. Fritz Joubert Duquesne
İngilizlere karşı savaşan Güney Afrikalı bir genç olan Fritz’in casusluk hikayelerinde cinselliğin büyük bir rolü var. Çünkü esir düştüğü savaşta, gardiyanın kızını cinsel yoldan ayartarak kaçmayı başardı. Kaçtıktan sonra İngiltere’ye giderek kendini İngiliz ordusuna aldırtmayı başardı. Ordunun içine sızmayı başaran Fritz asker olarak yeniden Güney Afrika’ya döndü. Döndüğünde kız kardeşinin öldürüldüğünü ve annesinin toplama kampına gönderildiğini öğrenen Fritz burada İngiliz’lere karşı insan toplamaya çalıştığı sırada yakalandı ve hapse atıldı. Savaşın bitiminden sonra serbest bırakılan Fritz İskoçya’ya giderek kız kardeşini öldüren askeri bulup öldürdü. Bu işten sonra New York Times gazetesine kendi ölüm ilanını vererek ortadan kayboldu. İkinci Dünya Savaşı’nın patlak verdiği yıllarda Nazilere İngilizler hakkında istihbarat sağlayan Fritz 1956 yılında öldü.
14. Brita Tott
Danimarka’nın asilzade ailelerinden birinin kızı olan Brita Tott, 1442 yılında İsveç Kraliyet Ailesi’nden gelen soylu bir asille evlendi. 10 yıl sonra İsveç, Danimarka ile savaşa girince Tott kendi ülkesi için casusluk yaptı. İsveç kralı Charles VIII’nin öldürülme komplosunda suç ortağı olmasının yanı sıra, ordunun her hareketini engelleyecek ordu sırlarını kendi ailesine taşıyan kuryeydi. Charles VIII ve hükümet onu vatana hainlikten suçlu buldu ve direkt yanmaya mahkum etti.
Kaynak; 1,2,3
