Müzik, insan yaşamı için oldukça önemli bir unsur. Neşeli, heyecanlı veya kederli olduğumuz zamanlarda; pek çoğumuza sevdiğimiz şarkılar, aşina olduğumuz notalar eşlik ediyor. Çünkü yaşamımızdaki hemen her duygunun, müzikte bir karşılığı var! Tam da bu sebeple tarih, milyonlarca insanın ezbere bildiği, arkasında kıymetli hikâyeler barından unutulmaz şarkılarla dolu. Ancak bazı şarkıların hikâyeleri, hiç de iç açıcı değil. İşte, Macar besteci Rezso Seress tarafından bestelenen, orijinal adı Szomorú Vasárnap olan şarkının da hayli karanlık bir hikâyesi var…
Amerikalı şarkıcı Billie Holiday tarafından Gloomy Sunday (Kasvetli Pazar) adıyla ve İngilizce sözlerle seslendirilen, bu isimle popüler olan şarkı, Macaristan başta olmak üzere tüm Avrupa’da çok sayıda insanın intihar etmesine neden olacak denli hüzünlüydü. Öyle ki şarkının bestecisi de, hayatına kendi isteğiyle son veren insanlardan biriydi. Onlarca insanı intihara sürükleyen şarkı, zamanla “Macar intihar şarkısı” adıyla anılır hale geldi. İşte, kendi bestecisinin de aralarında bulunduğu çok sayıda insanı intihara sürükleyen Gloomy Sunday isimli şarkının trajik hikâyesi…
Macar besteci Rezso Seress 1933 yılında yalnızca kendi yaşamını değil, onlarca farklı insanın yaşamını derinden etkileyecek hüzünlü bir bestenin altına imza attı
Rezso Seress
Bazı rivayetlere göre bu beste, sarsıcı bir ayrılığın ardından gelen yoğun bir depresyonun ürünüydü. Bazı rivayetlere göre ise Seress’in yaşam ve dünya hakkındaki öteden beri sahip olduğu karamsar duyguların ve dönemin Avrupa’sında yaşanan çarpıcı siyasal gelişmelerin etkisiyle ortaya çıkmıştı…
Seress’in bestesine Macar şair Laszlo Javor söz yazdı ve işte artık müzik tarihinin en hüzünlü şarkısı nihayet hazırdı: Szomorú Vasárnap
Macar şair Laszlo Javor, arkadaşı Seress’in bestesine söz yazarken, muhtemelen pek de zorlanmamıştı. Çünkü çalışmaları sırasında duyduğu müzik, kendi başına bile son derece etkileyiciydi. Neticede Javor, Seress’in bestesi kadar dokunaklı sözleri kâğıda aktarmayı bitirdiğinde, ileride çok sayıda insanı intihara sürükleyecek ve “uğursuz” olarak nitelendirilecek şarkı tamamlanmıştı…
Szomorú Vasárnap, ortaya çıktığı ilk yıllarda kayda değer bir başarı elde edemedi
Öyle ki ilk zamanlar, Rezso Seress şarkısını yayınlatacak bir plak şirketi dahi bulamıyordu. Ancak Macaristan’daki popüler şarkıcılardan biri olan Pal Kalmar, 1935 yılında şarkıyı seslendirmeye karar verdi. Bu karar, hem şarkının hem de bestecisinin kaderini sonsuza kadar değiştirecekti…
Şarkının Pal Kalmar tarafından seslendirilmesinin ardından, Macaristan’da bir dizi intihar vakası yaşandı
İntihar edenlerden biri de, Seress’in ayrıldığı sevgilisiydi! Talihsiz kadın, bir şişe zehir içerek yaşamına son vermişti. Peki, ama Macar bestecinin yaşamını alt üst eden bu intiharın, şarkının yeni yeni popüler olduğu bir döneme meydana gelmesi, basit bir tesadüf olamaz mıydı?
Bu sorunun yanıtı, basitçe hayır! Çünkü intihar eden kadının ardında bıraktığı notta, şarkının bazı sözlerine de yer veriliyordu. Bazı iddialara göre ise intihar notu, yalnızca şarkının isminden ibaretti.
Trajik intihar haberi, şarkının “uğursuz” olarak nitelendirilmesine sebep oldu
Ancak şarkının popülerliği de iyiden iyiye artmış, şarkının şöhreti Macaristan sınırlarını aşmıştı. 1936 yılında Sam M. Lewis isimli İngiliz söz yazarı, şarkının sözlerini İngilizceye çevirdi. Seress’in yaşadığı buhranlı dönemin ürünü olan hüzünlü şarkı, Gloomy Sunday (Kasvetli Pazar) adıyla bütün Avrupa’ya yayıldı.
Aynı yıl, Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de birbiri ardına intihar vakaları yaşanır hale geldi. Yaşlı veya genç, erkek veya kadın birbirleriyle tamamen alakasız gibi görünen çok sayıda insan, gizemli bir şekilde intihar ediyordu. Ancak hemen hepsinin geride bıraktığı intihar notlarında Gloomy Sunday’den bazı cümlelere rastlanıyordu. İntihar notu bırakmayanların pikaplarından çıkan son plak ise hiç değişmiyordu, intiharlardan Gloomy Sunday sorumluydu…
Gloomy Sunday, 1941 yılında Amerikalı şarkıcı Billie Holiday tarafından seslendirildi
Holiday’in güçlü sesi, şarkının çok daha fazla insana ulaşmasına olanak tanıdı. Üstelik bu döneme Batı dünyası yıkıcı bir savaşın pençesindeydi. Gloomy Sunday ise hiç şüphesiz dönemin “kasvetli” havasını en iyi yansıtan şarkıydı. Bu sebeple hüzünlü şarkı, Avrupa radyolarında en fazla çalınan eser haline geldi…
Gloomy Sunday’in tüm Avrupa’nın en popüler şarkısı haline gelmesi, intihar vakalarının önemli ölçüde artmasına neden oldu
New York’tan Roma’ya, Londra’dan Viyana’ya kadar pek çok şehirde, Gloomy Sunday şarkısını dinledikten hemen sonra intihar eden insanların trajik hikâyesi konuşuluyordu. Öyle ki Macaristan ve İngiltere’nin de aralarında olduğu bazı Avrupa ülkeleri, intihar vakalarının önün geçebilmek için şarkıyı yasaklama kararı aldı…
Gloomy Sunday, müzik tarihine “Macar intihar şarkısı” olarak geçti!
Bestesi Rezso Seress’e, sözleri Laszlo Javor’a ait olan şarkı çok sayıda insanın ölümüne neden olmuş, tarihin en karanlık sanat eserlerinden biri haline gelmiş ve “Macar intihar şarkısı” adını almıştı… Elbette bu “ölümsüz” eser, bestecisinin yaşamını da ciddi şekilde etkilemişti…
Rezso Seress, II. Dünya Savaşı yıllarını bir Nazi toplama kampında geçirmişti
Ancak hayatta kalmayı başaran sanatçı, savaşın ardından çeşitli tiyatrolarda ve sirklerde çalıştı. Bu dönemde, beste yapmayı da sürdürdü. Bununla birlikte Gloomy Sunday’in inanılmaz başarısının altına eziliyor, hiçbir zaman bu denli popüler bir eser yaratamayacağından endişe ediyordu. Öyle de oldu! Seress, hiçbir zaman Gloomy Sunday kadar “etkileyici” bir eser ortaya koyamadı! Bu “uğursuz” şarkı, onlarca insanın ölümüne sebep olmakla kalmamış, kendi bestecisinin yaşamını da kabusa çevirmişti…
Macar besteci, Gloomy Sunday’in kazandığı popülerlik ve intihar vakaları hakkında ise “Suçlanan bir adam olarak bu ölümcül başarının ortasında duruyorum. Bu ölümcül şöhret beni incitiyor. Kalbimdeki tüm hayal kırıklıklarını bu şarkıya döktüm ve görünüşe göre benimki gibi duygulara sahip başkaları da bu şarkıda kendi acılarını bulmuşlar.” şeklinde bir açıklama yaptı. Dolaylı bir şekilde de olsa çok sayıda insanın ölümünden sorumlu olan Seress 1968 yılında, Budapeşte’de yüksek bir binadan atlayarak yaşamına son verdi…
