ListeList
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
ListeList
Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle

Ana sayfa » Tarih » Khipu’dan Phaistos Diski’ne: Sırrı Bugün Dahi Çözülemeyen 6 Yazı Sistemi

Khipu’dan Phaistos Diski’ne: Sırrı Bugün Dahi Çözülemeyen 6 Yazı Sistemi

Bilim insanları yoğun bir çaba harcasa da bazı kadim yazı sistemlerinin hiçbir zaman çözülemeyeceği düşünülüyor!

Mehmet Can Demir Yazar: Mehmet Can Demir
13 Haziran 2023
Kategori: Tarih
Google Haberler'de ListeList'e Abone OlGoogle Haberler'de ListeList'e Abone Ol
0
Share on FacebookShare on Twitter

İnsanlık yazıyı icat etmeseydi, bugün nasıl bir yaşantımız olurdu? Bu soruya kesin bir yanıt vermek hayli zor. Ancak yazısız bir hayatın bugünkünden çok farklı olacağını tahmin etmek zor değil. Çünkü yazı, insan medeniyetindeki gelişimi sürekli hale getiren en temel unsur. Bilgi ve kültür, yazı sayesinde günümüze ulaşabildi ve insan medeniyeti, yine yazı sayesinde bugünkü konumuna erişebildi. Ancak tarihteki tüm yazıların sırrına vakıf olduğumuz söylenemez! Yüzlerce yıllık bazı yazı sistemleri, hala çözülmeyi bekleyen sıralar, aydınlatılmayı bekleyen gizemler barındırıyor!

Tarih boyunca pek çok toplum, kendine özgü bir yazı sistemi geliştirdi. Bu sistemlerin bazıları sese, bazıları sembollere bazıları ise doğrudan fikirlere dayalıydı. Bazı eşsiz yazı sistemleri ise bütün bu unsurları aynı anda içeriyor ve “biz yabancılar” için çok daha karmaşık bir yapıya bürünüyordu. İşte sırrı yüzlerce yıldır çözülemeyen 6 kadim yazı sistemi.

1. İndus yazı sistemi

Harappa uygarlığı veya diğer adıyla İndus Vadisi uygarlığı günümüzden yaklaşık 4.500 yıl önce Asya’nın güneyinde hüküm sürüyordu. Günümüzde bulunan tarihi eserler İndus Vadisi uygarlığının, çağdaşı olan Antik Mısır ve Mezopotamya uygarlıkları ile son derece güçlü ticari ilişkilere sahip olduğunu ortaya koyuyor. Bununla birlikte İndus Vadisi uygarlığının, oldukça ilginç ve karmaşık bir yazı sistemi geliştirdiği de uygarlığa dair bilinen şeylerden. Ancak ne yazık ki binlerce yıllık bu kadim uygarlığın dilinden anlamıyoruz! Yine de bu kadim medeniyetin yazı sistemi hakkında bildiğimiz bazı şeyler var.

İndus yazı sistemi, 400’ü aşkın sembolden oluşuyor. Bu sembollere, medeniyetten günümüze ulaşan eserlerin üzerinde rastlamak mümkün. Bununla birlikte İndus sembolleri ile yazılan metinlerin hemen hepsi, son derece kısa. Buna karşın sembollerin, o dönemin kültüründe yer alan veya doğada bulunan bazı unsurları tasvir ettiği düşünülüyor. Ancak İndus sembolleri ile yazılan metinlerin ne hakkında olduğu uzun yıllardır gizemini koruyor.

Çünkü İndus yazı sisteminin çözülebilmesine yardımcı olabilecek herhangi bir ikincil kaynak bulunmuyor. Bu nedenle her ne kadar yazı sisteminin gizemini aydınlatma çabaları devam etse de pek çok bilim insanı, İndusların binlerce yıl öncesinden bizlere ne söylediğini, hiçbir zaman anlayamayacağımızı düşünüyor…

2. Elam yazı sistemi

Elamlar, milattan önce 3200 ila 530 yılları arasında, bugünkü İran coğrafyasında ortaya çıkan kadim uygarlıklardan biri. Tarihin en önemli medeniyetlerinden Sümerler ile yakın bir ilişki içerisinde olan Elam medeniyetinin, bu etkileşiminin bir sonucu olarak Sümerlere ait çivi yazısını kullandığı biliniyor. Ancak Elam yazı sistemi de, aydınlatılmayı bekleyen onlarca gizemle dolu.

Bilim insanları bugüne kadar yaptıkları araştırmalarda, Elam medeniyetinden günümüze ulaşan 14.000’den fazla kil tablet ortaya çıkarmayı başardı. Tabletlerin her birinde Elam yazı sisteminin ürünü olan bir dizi benzer semboller yer alıyor. Elbette tabletlerde ne yazdığı tam olarak bilinmiyor. Ancak bilim insanlarının bazı tahminleri var.

Buna göre Elam tabletlerinin pek çoğu, o döneme ait resmi kayıtlardan oluşuyor. Çünkü tabletlerin hemen hepsinde, girişteki sembollerin ardından, belirli bir sayıya karşılık geldiği düşünülen, başka semboller tekrarlanıyor.

İşte bu nedenle pek çok bilim insanı, Elam tabletlerinin döneme ait resmi muhasebe kayıtları olabileceği fikrinde birleşiyor. Ancak bu ilginç yazı sistemi gerçek anlamıyla çözülebilmiş değil. Buna bağlı olarak tabletlerde anlatılanların, Elam edebiyatının en seçkin örneklerinden olma ihtimalinin göz ardı edilmemesi gerektiğini düşünenler de var!

3. Minos yazı sistemi

20. yüzyılın başlarında İngiliz arkeolog Arthur Evans, Girit Adası’nda daha önce bilinmeyen bir uygarlığa ait olduğu anlaşılan bazı kalıntılar keşfetti. Bu saklı uygarlığa Minos ismi verildi. Uygarlığın yazı sistemi ise “Linear A” olarak adlandırıldı. 85 farklı sembolden oluşan yazı sistemi hakkındaki bilgilerimiz ise son derece kısıtlı. Bu nedenle uygarlık hakkında da pek bir şey bilmiyoruz.

Örneğin, Minos uygarlığının kendilerini hangi adla andıkları büyük bir muamma. Çünkü yazı sistemlerini çözebilmiş değiliz. Ancak bilim insanlarına göre bu yazı sistemi milattan önce 1700 civarında ortaya çıktı ve sembollerin her biri bir harfe değil, heceye karşılık geliyor.

4. Phaistos diski

yazı sistemi

Geçmişin kadim medeniyetlerinden birinin, çapı 15 santimetreden yalnızca biraz daha büyük olan bir diske, karmaşık bir yazı sistemi sığdırması garip gelebilir.

Ancak Phaistos diski, gerçek anlamda bir disk olduğu halde, aynı zamanda bir yazı sistemi! Phaistos Diski Girit Adası’nda, Minos uygarlığına ait kalıntıların bulunduğu bölgede ortaya çıkarıldı. Fakat diskte yer alan semboller, Minos uygarlığında kullanılan yazı sembollerinden oldukça farklıydı. Bu nedenle bilim insanları, diskin bölgedeki daha eski bir medeniyete veya Minos uygarlığının, ilk zamanlarına ait olduğunu düşünüyor.

Milattan önce 1850 ila 1550 yılları arasındaki bir dönemde kullanıldığı tahmin edilen diskte, 45 farklı karakterden oluşan 242 sembol yer alıyor. Bununla birlikte bir sarmalı andıracak şekilde diskin üzerine işlenen sembollerin arasında, bugünkü noktalama işaretlerine karşılık geldiği düşünülen kısa ve uzun çizgiler yer alıyor.

Öte yandan diskin üzerindeki sembollerin bir alfabe oluşturmak için fazla, resim temelli bir yazı sistemi için ise az sayıda olduğu düşünülüyor. Bu sebeple bilim insanları, diskin üzerindeki sembollerin çeşitli hecelerin karşılığı olduğuna inanıyor.

5. Meroitik yazı sistemi

yazı sistemi

Günümüz Sudan’ı yüzlerce yıl önce Kuş Krallığı’nın parçası olan Moreo şehrine ev sahipliği yapıyordu. Bu şehirde yaşayan insanlar, milattan önce 200 yılından, 4. yüzyıla kadar kullandıkları bir yazı sistemi geliştirmişlerdi.

Meroitik yazı sisteminde, her ikisi de Antik Mısır’dan izler taşıyan iki farklı versiyon bulunuyordu. İlki, tıpkı Antik Mısır hiyeroglifleri gibi resme dayalı bir yazı sistemiydi. İkinci ise doğrudan, seslerin taklidine dayanıyordu. Ancak her ne kadar bilim insanlarına göre Meroitik yazı sistemi, Mısır yazı sisteminden etkilense de, oldukça sıra dışı ve kendine özgü özelliklere sahip.

Bu nedenle kadim uygarlıktan bizlere kalan belgeleri anlamlandırabilmek hiç de kolay değil. Yapılan yorucu çalışmalar sonucunda okunabilen az sayıda belge, savaşlarda tutsak edilen esirlerden veya şehirdeki çiftlik hayvanlarının sayısından bahsediyor. Antik Moreo şehrinin insanlarının kültür ve yaşayışlarına dair ilginç detayları barındırması muhtemel onlarca belge ise okunabilmek için Meroitik yazı sisteminin tam olarak çözüleceği günü bekliyor.

6. İnka yazı sistemi

yazı sistemi

İnkalar tarafından kullanılan yazı sistemi veya Khipu, bildiğiniz diğer tüm sistemlerden oldukça farklı. Çünkü bu sistemde ne kil tabletler ne de semboller var! Khipu, yalnızca pamuk veya çeşitli bitkilerin liflerinden yapılan ipliklerden ve düğümlerden oluşuyor!

Bilim insanlarının tahminlerine göre İnkalar, bu sistemi genellikle envanter kayıtları veya muhasebe hesapları için kullanıyorlardı. Örneğin bir iplikteki 7 düğüm, ilgili nesneden 7 adet veya 7’nin katları kadar bulunduğu anlamına geliyordu.

Bununla birlikte İnkaların, sayısal olmayan anlatılar için bu sistemi kullanıp kullanmadığı bilinmiyor. Ancak bazı bilim insanları, kullanılan ipliklerin fiziki özelliklerinin ve ipliklerdeki farklı düğüm tekniklerinin, sayısal olmayan bazı anlamları ifade etmek için kullanılmış olabileceğini düşünüyor.

Kaynak: 1

PaylaşTweetleGönder
Mehmet Can Demir

Mehmet Can Demir

İleri
St. Antuan Kilisesi

İstanbul'daki En Büyük Katolik Kilisesi Olan St. Antuan Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Yorum yapabilmek için bir ListeList hesabınız olması gerekmektedir. Aşağıdaki bağlantı ile hemen bir hesap oluşturabilirsiniz.

Listelist'e üye ol

Lütfen tartışmaya katılmak için giriş yapın

İlgili İçerikler

Bir Yıldır Helsinki’de Trafik Kazası Kaynaklı Ölüm Yaşanmadı: Peki Bunu Nasıl Başardılar?
ListeList Özel

Bir Yıldır Helsinki’de Trafik Kazası Kaynaklı Ölüm Yaşanmadı: Peki Bunu Nasıl Başardılar?

Overthinking Bağımlıları Buraya! Burcunuza Göre Sürekli Düşündüğünüz Konular Neler?
Astroloji

Overthinking Bağımlıları Buraya! Burcunuza Göre Sürekli Düşündüğünüz Konular Neler?

Haftalık Burç Yorumları: 21-27 Temmuz Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 4-10 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

İş Görüşmelerinde “5 Yıl Sonra Kendini Nerede Görüyorsun” Sorusuna Nasıl Yanıt Verilmeli?
İş Yaşamı

İş Görüşmelerinde “5 Yıl Sonra Kendini Nerede Görüyorsun” Sorusuna Nasıl Yanıt Verilmeli?

Koltuk Altı Terlemesi Nasıl Önlenir? Bilmeniz Gereken 5 Doğal Yöntem
Yaşam

Koltuk Altı Terlemesi Nasıl Önlenir? Bilmeniz Gereken 5 Doğal Yöntem

Solmuş Çiçeklerden Kullanılmayan Eşyalara: Feng Shui’ye Göre Evinizin Enerjisini Olumsuz Etkileyen  16 Şey
Yaşam

Solmuş Çiçeklerden Kullanılmayan Eşyalara: Feng Shui’ye Göre Evinizin Enerjisini Olumsuz Etkileyen 16 Şey

Bilim İnsanları Açıklıyor! Kadınların Vücudu Neden Erkeklerden Daha Kolay Morarıyor?
Teknoloji - Bilim

Bilim İnsanları Açıklıyor! Kadınların Vücudu Neden Erkeklerden Daha Kolay Morarıyor?

Zamana Meydan Okuyorlar! Uzun Yaşam Süreleriyle Rekor Kıran 10 Hayvan
Hayvansever

Zamana Meydan Okuyorlar! Uzun Yaşam Süreleriyle Rekor Kıran 10 Hayvan

Depresyona Elveda! Sağlık Uzmanlarına Göre Gerçekten Etkili Olan 14 Doğal Antidepresan
Sağlıklı Yaşam

Depresyona Elveda! Sağlık Uzmanlarına Göre Gerçekten Etkili Olan 14 Doğal Antidepresan

Ayrıntılı El Falı Rehberi: Elinizin Farklı Yerlerindeki Benler Ne Anlama Geliyor?
Yaşam

Ayrıntılı El Falı Rehberi: Elinizin Farklı Yerlerindeki Benler Ne Anlama Geliyor?

Ağustos Ayında Kaçırmamanız Gereken Gökyüzü Olayları
Teknoloji - Bilim

Ağustos Ayında Kaçırmamanız Gereken Gökyüzü Olayları

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri
ListeList Özel

Okurken Keyfinizi Yerine Getirecek Haftanın En Komik Tweetleri

Bilim İnsanları Şaşkın! Kanada’da Keşfedilen Gözleri Ağzında Olan Kurbağa Hakkında Ne Biliniyor?
Hayvansever

Bilim İnsanları Şaşkın! Kanada’da Keşfedilen Gözleri Ağzında Olan Kurbağa Hakkında Ne Biliniyor?

Sık Sık İdrar Yolu Enfeksiyonu Geçirenler Buraya! Sistite İyi Gelen Yiyecekler Ve Kaçınmanız Gereken Besinler
Sağlıklı Yaşam

Sık Sık İdrar Yolu Enfeksiyonu Geçirenler Buraya! Sistite İyi Gelen Yiyecekler Ve Kaçınmanız Gereken Besinler

Dazzle Kamuflajı: I. Dünya Savaşı’nda Donanma Gemilerini Korumak İçin Geliştirelen Optik İllüzyon Yöntemi
Tarih

Dazzle Kamuflajı: I. Dünya Savaşı’nda Donanma Gemilerini Korumak İçin Geliştirelen Optik İllüzyon Yöntemi

Kış Aylarını Seven İnsanları Tanımlamak İçin Kullanılan Çiniofil Kavramı Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Yaşam

Kış Aylarını Seven İnsanları Tanımlamak İçin Kullanılan Çiniofil Kavramı Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Dev Bir Mezarlık! Everest Dağı’nda Ölen İnsanların Cesetleri Neden Aşağı İndirilmiyor?
ListeList Özel

Dev Bir Mezarlık! Everest Dağı’nda Ölen İnsanların Cesetleri Neden Aşağı İndirilmiyor?

Matthew Etkisi Nedir? Bilim İnsanlarına Göre Zengin Olanlar Neden Daha Fazla Zenginleşiyor?
Teknoloji - Bilim

Matthew Etkisi Nedir? Bilim İnsanlarına Göre Zengin Olanlar Neden Daha Fazla Zenginleşiyor?

Mannheim: Hem Arabanın Hem de Bisikletin İcat Edildiği Alman Kasabası
Seyahat

Mannheim: Hem Arabanın Hem de Bisikletin İcat Edildiği Alman Kasabası

The New York Times İçin Seçti! Nuri Bilge Ceylan’a Göre 21. Yüzyılın En İyi Filmleri
Film

The New York Times İçin Seçti! Nuri Bilge Ceylan’a Göre 21. Yüzyılın En İyi Filmleri

İnsan Testlerinde Başarı Sağlandı! Erkekler İçin Yan Etkisi Olmayan Doğum Kontrol Hapı Hakkında Neler Biliniyor?
Gündem

İnsan Testlerinde Başarı Sağlandı! Erkekler İçin Yan Etkisi Olmayan Doğum Kontrol Hapı Hakkında Neler Biliniyor?

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?
Astroloji

Toplanın Açıklıyoruz! Burcunuza Göre Hangi Klasik Tablosunuz?

1 Temmuz 2025
Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem
Sağlıklı Yaşam

Sivilcelere Elveda! Daha Sağlıklı Bir Cilt Görünümü İçin 6 Doğal Yöntem

16 Kasım 2021
Evde İngilizce öğrenmek
ListeList Özel

Evde İngilizcenizi Geliştirmek İçin Yapabileceğiniz 12 Şey

2 Ocak 2021
Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime
Edebiyat

Eski Türkçe Kelimeler: Kulağa Hoş Gelen ve Az Bilinen 53 Kelime

25 Şubat 2021
Bir Yıldır Helsinki’de Trafik Kazası Kaynaklı Ölüm Yaşanmadı: Peki Bunu Nasıl Başardılar?
ListeList Özel

Bir Yıldır Helsinki’de Trafik Kazası Kaynaklı Ölüm Yaşanmadı: Peki Bunu Nasıl Başardılar?

4 Ağustos 2025
Overthinking Bağımlıları Buraya! Burcunuza Göre Sürekli Düşündüğünüz Konular Neler?
Astroloji

Overthinking Bağımlıları Buraya! Burcunuza Göre Sürekli Düşündüğünüz Konular Neler?

4 Ağustos 2025
Haftalık Burç Yorumları: 21-27 Temmuz Haftasında Sizi Neler Bekliyor?
Astroloji

Haftalık Burç Yorumları: 4-10 Ağustos Haftasında Sizi Neler Bekliyor?

3 Ağustos 2025
İş Görüşmelerinde “5 Yıl Sonra Kendini Nerede Görüyorsun” Sorusuna Nasıl Yanıt Verilmeli?
İş Yaşamı

İş Görüşmelerinde “5 Yıl Sonra Kendini Nerede Görüyorsun” Sorusuna Nasıl Yanıt Verilmeli?

3 Ağustos 2025
Koltuk Altı Terlemesi Nasıl Önlenir? Bilmeniz Gereken 5 Doğal Yöntem
Yaşam

Koltuk Altı Terlemesi Nasıl Önlenir? Bilmeniz Gereken 5 Doğal Yöntem

3 Ağustos 2025
Solmuş Çiçeklerden Kullanılmayan Eşyalara: Feng Shui’ye Göre Evinizin Enerjisini Olumsuz Etkileyen  16 Şey
Yaşam

Solmuş Çiçeklerden Kullanılmayan Eşyalara: Feng Shui’ye Göre Evinizin Enerjisini Olumsuz Etkileyen 16 Şey

3 Ağustos 2025
Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi
Alışveriş

Kokusuyla Hafızalara Kazınan 16 Erkek Parfümü Önerisi

10 Şubat 2024
Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite
Alışveriş

Evde Canı Sıkılanlara Birbirinden Keyifli 18 Hobi ve Aktivite

25 Mart 2020
Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler
Alışveriş

Evde Hijyen Sağlamanın En Pratik Yolu: Buharlı Temizleyiciler

10 Nisan 2020

Sosyal Medya'da ListeList

  • Hakkımızda
  • Künye
  • Gizlilik Politikası
  • Muvafakatname
  • Yazı Gönder
  • Reklam
  • İletişim

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Sonuç bulunamadı
Tüm sonuçları görüntüle
  • Ana Sayfa
  • Gündem
  • ListeList Özel
  • Alışveriş
  • Yaşam
  • Sinema
  • Seyahat
  • Diğer
    • Edebiyat
    • Sağlıklı Yaşam
    • Kadın
    • İş Yaşamı
    • Tiyatro
    • Hayvansever
    • Spor
    • İstanbul
    • Koronavirüs
    • Tarih
    • Müzik
    • Astroloji
    • Ekoloji
    • Tasarım
    • Dizi
    • Oyun
    • Teknoloji – Bilim
    • Yeme – İçme
    • Pürtelaş
    • Testler
    • Video
  • Yazı Gönder

© 2021 ListeList - Yeni Nesil Medya Platformu