Hristiyanlıkla özdeşleşen “şeytan çıkarma” fenomeni günümüz Batılı popüler kültür ürünlerinde sıklıkla işlenen bir konu. Ancak bu ilginç fenomen, yalnızca popüler kültür ürünlerinde kullanılan bir korku teması değil. Çünkü şeytan çıkarma olgusunun kökenleri, Hristiyanlığın erken dönemlerine kadar uzanıyor. Erken Hristiyanlık öğretilerindeki şeytan çıkarma ritüelleri çoğunlukla Hz. İsa’nın ruhani gücüne atıfta bulunuyor. Öte yandan Hristiyan dünyasının bu ilginç fenomeni çoğunlukla Katoliklik ile ilişkilendirildi. Bununla birlikte fenomen, tarihsel süreçte farklı coğrafyalarda, farklı topluluklarda ve farklı şekillerde varlığını yüzlerce yıl boyunca devam ettirdi. İşte, Hristiyanlığın en ilginç fenomenlerinden şeytan çıkarma hakkında bilmeniz gerekenler…
Ritüelin kökeni milattan sonra 70 yılına kadar uzanıyor
Hristiyanlığın kutsal kitabı İncil’deki Yeni Ahit bölümünde İsa’nın yaşamı ve genel hatları ile Hristiyanlık öğretileri yer alıyor. Hristiyanlıktaki şeytan çıkarma fenomeninin ilk defa, İsa’nın ölümünden yaklaşık 40 yıl sonra ortaya çıktığı düşünülüyor. Fenomen hakkındaki ilk anlatılara milattan sonra 70 civarında yazılan Markos İncili’nde rastlanıyor. Hristiyanlık alanında uzman ilahiyatçılar, şeytan çıkrama olgusunun İsa’nın kötü ruhlar üzerindeki yetkinliğinin ve onun ruhani güçlerinin işareti olarak ortaya çıktığını düşünüyor.
1526 yıllında Alman din görevlisi ve Protestanlığın kurucusu Martin Luther’in vaftiz törenlerine şeytan çıkarmayı dâhil etmesi bu fenomenin popüler hale gelmesine neden oldu
Martin Luther, 1500’lü yıllarda Avrupa’daki gelenekselleşmiş Hristiyanlık anlayışına şiddetli şekilde itiraz ediyordu. Hristiyanlığın nasıl olması gerektiği konusundaki fikirlerini yaymak için gelişmekte olan matbaanın imkânlarından faydalanıyor, döneminin önemli reformistlerinden biri olarak dikkat çekiyordu. Luther’in kiliseye karşı yürüttüğü mücadele, 1521 yılında aforoz edilmesine ve Protestan mezhebini kurmasına neden olacaktı…
Öte yandan Luther’in Hristiyan dünyasında yarattığı bir diğer kırılma ise şeytan çıkarma fenomenini, vaftiz törenlerine dâhil etmesiyle gerçekleşti. 1526 yılında Protestanlıktaki vaftiz törenlerine dahil edilen ritüeller, Katolik mezhebindeki uygulamalardan oldukça farklıydı. Protestan vaftiz törenleri şeytanları kovmaktan ziyade, bebeklerin yaşamları boyunca kötülükten ve günahtan uzak kalmasına yardımcı olacak bir inanış biçimi olarak ortaya çıkmıştı.
Şeytan çıkarma, 1500’lü yılların sonundan itibaren Avrupa’nın genelinde yaygın bir uygulama haline geldi
Özellikle İngiltere, çeşitli din görevlileri veya alanında uzman profesyoneller tarafından gerçekleştirilen ilginç şeytan çıkarma ayinleri ile ünlüydü. William Shakespeare gibi önemli yazarların eserlerindeki referanslar ise fenomenin daha da popüler hale gelmesini sağladı. Ancak artan popülerliğinin yanında şeytan çıkarma uygulamasına karşı çıkan ve hatta onu reddeden Hristiyanların sayısı da çoğalıyordu. Özellikle Protestanlar, Avrupa’daki geleneksel ayinlere mesafeli durmaya başlamıştı…
Önceki birkaç yüzyıl ve özellikle 18. yüzyılda Protestanlık Amerika’daki baskın Hristiyan mezhebi haline geldi. Her ne kadar Avrupa’daki Protestanlar şeytan çıkarma olgusuna mesafeli dursalar da fenomen Amerika’daki Protestanlar arasında hızla yayılmaya başladı. Bu durumun ortaya çıkmasında, bu uygulamanın yeni insanları kazanma konusundaki etkisi de rol oynuyordu. Amerika Birleşik Devletleri’ni etkisi altına alan ritüeller bütünü 20. yüzyılın ortalarına kadar etkili olmaya devam etti.
Şeytan çıkarma ayinleri tıpkı 1600’lerin Avrupa’sında olduğu gibi 1970’lerden itibaren Amerika Birleşik Devletleri’ndeki popüler kültürü de etkilemeye başladı
Amerikalı yazar ve yönetmen William Peter Blatty, 1949 yılındaki gerçek bir ayinden esinlenerek The Exorcist isimli kitabı kaleme aldı. Kitap yayımlandığı 1971 yılının en çok okunan eserlerinden birisi haline geldi. Eserin 1973 yılında yine Blatty tarafından beyaz perdeye aktarılması ise şeytan çıkarma olgusunun büyük bir kitleye ulaşmasına olanak tanıdı. Hristiyanlık ve korku sinemasının kesişim notasında yer alan film, binlerce yıl önce ortaya çıkan ilginç fenomenin tüm dünyada bilinir olmasını sağladı…
