Saç stilinin tarihi mi olur demeyin. Saç şekillendirmenin büyüleyici ve karmaşık bir tarihi bulunuyor. Modern öncesi dönemin saç stilleri hakkında bilgi sahibi olmak, dönemin sosyal ve siyasal hayatıyla ilgili bazı ipuçları sunabilir. Örneğin perukların aniden tarih sahnesinden silinmesinin sebebi moda değil Fransız Devrimi’ydi. Peruk takmak zenginlik göstergesiydi ve aristokratlara özeldi. Devrimden sonra peruk takanların önemli bir kısmı giyotine kurban gitti. Sonrasında ise kimse peruk takmaya cesaret edemedi. Bu örnekte de görüldüğü gibi modern öncesi dönemde saç stilleri çok büyük anlamlar ifade ediyordu. Belirli bir gruba aidiyet, politik görüş, cinsel kimlik ve dahası için sadece karşınızdaki insanın saçına bakmanız yeterliydi. İşler biraz ilginçleşti değil mi? İlginizi çektiyse gelin, zamanda yolculuğa çıkalım.
1. Kirli iyidir
12. yüzyılda yaşayan bir keşiş ve “Sakallar İçin Özür” adlı kitabın yazarı, keçeleşmiş yağlı saçların “iç temizliği” ve “ilahi erdemi” temsil ettiğini savunuyor. Ona göre kirli ve kaşınan bir kafaya sahip olmak övgüye değer bir durumdu. Çünkü “dışı” kirli olanın “içinin” temiz olacağını düşünüyordu.😱
2. Orta Çağ’ın ideal saç stili yoktu
Orta Çağ’ın insanları, saç stillerini sürekli değiştirdikleri için daima eleştirilerin odağındaydı. Bu dönemde büyük bir varoluş zinciri kavramı vardı. En başta krallar, dükler, yeomanlar, “kayda değer insanlar” ve köylüler. Bu grupların hepsinin ayrı bir saç stili vardı. Değişiklik o kadar keskindi ki bu durum tarihçiler için biraz kafa karıştırıcı olabiliyor. Orta Çağ tarihçisi Margaret Scott, tüm sorunların temel nedeninin varoluş zinciri olduğunu savunuyor. Örneğin aristokratlar saçlarını uzatabilirken genç şövalyeler saçlarını uzatırsa “kadın gibi görünmekle” suçlanırlardı. Şövalyelerin saçlarını olduğundan daha kısa kestirmesi de kötüydü. Çünkü keşişlerle karıştırılabilirlerdi!🤦♂️
3. Saç stillerinde diplomasinin rolü
Orta Çağ Avrupası’nda kral ve kraliçelerin saç stilleri oldukça politikti. Öyle ki VIII. Henry’nin saç stilinden, İngiltere ve Fransa arasındaki gelgitli siyasi ilişkileri dahi takip edebilirsiniz. Örneğin kral Henry’nin gençlik döneminde saçları, geç Orta Çağ döneminde popüler olan “pageboy” stilindeydi. Pageboy stilinde saçların uzunluğu kulağın altına kadardı ve saçlar düz bir saçak şeklinde alına dökülürdü. Kral bu saç stiline çok fazla sadık kalamadı. Çünkü Fransa’nın kralı Francis ile bir görüşme ayarlandı.
İkili bir araya geldiğinde onların arkadaşlıkları en üst noktadaydı. Konu saç stiline nasıl geldi bilinmez ancak tekrar buluşana kadar ikisi de saçlarını kesmeyeceklerine dair söz verdiler. Tarihi kayıtların gösterdiği gibi VIII. Henry bu sözüne sadık kalmadı. Eşi Aragonlu Catherine, kocasının “gıcık” tipinden şikayet etmeye başladı ve saç-sakal tıraşı için kralı ikna etti. Sonuç olarak ne kadar kral olsa da eşini dinleyerek saçlarını tekrar kısa kestirdi. Fakat bu durum diplomatik bir krize neden olabilirdi! İki kral birbirine söz vermişti ancak VIII. Henry sözünde durmadı. Neyse ki Henry ve Francis’in planlanan görüşmesi yaklaşırken, Francis’in annesi diplomatik krizin önüne geçti. Zeki bir hamleyle tıraş olmanın önemli olmadığını çünkü iki kralın birbirine olan sevgisinin saçlarda değil kalplerde olduğunu söyledi🥰
4. Bütün kötülüklerin anası kıvırcık bukleler
Hepimiz dönem filmlerinde hem erkeklerin hem de kadınların kıvırcık bukleli saçları olduğuna dikkat etmişizdir. Orta Çağ’da uzun ve bukleli saçlar oldukça moda olan bir saç stiliydi. Fakat keşişler; saçlarını bukle yapan kişilerin kibirli olduğunu düşünmekteydi. Bu nedenle 1500’lü yılların kıvırcık saç modası “Hıristiyan olmayan, korkunç, kaba, dinsiz, fahişe, kadınsı, yasa dışı, iğrenç, şehvetli, ahlaksız, garip, tuhaf, tehlikeli, küstah, gülünç, aptalca ve çocukça” olarak tanımlanırdı.
5. Roundhead modası: Saç stilinin oldukça politik olduğunu söylemiş miydik?
Roundhead diğer bir adıyla yuvarlak kafalar, İngiliz İç Savaşı sırasında anayasal monarşiyi savunanlara verilen takma bir isimdi. Roundhead’ler Kral I. Charles ve monarşi yanlılarına karşı anayasayı ve parlamentoyu savunmalarıyla biliniyor. Onlara Roundhead denmesinin tek sebebi ise saç tıraşlarını kısa yapmaları. O dönemde saraylı devlet adamlarının saçları uzun ve bukle şeklindeydi. Bu nedenle parlamento yanlıları kendilerini bürokratlardan ayırmak için saçlarını kısa kestirmeye başladı. O tarihten sonra Roundhead kavramı aşağılayıcı bir terim olarak kullanılacaktı.
6. Peruğun yükselişi
İngiliz Kralı II. Charles, Fransa’daki sürgünden peruklara olan hayranlığıyla döndü. Fransızların sahte saç takması, Charles’ı oldukça etkilemişti. Onun peruk merakı saray çevresinde hemen yeni bir moda akımı başlattı. Çünkü peruk takarak saçı yıkama ve tıraş etme zahmetinden kurtulabilirdiniz. Peruğun bakımsız saçı gizleme özelliği oldukça pratikti. Kısa bir süre sonra peruk takmak beyefendi olmanın en önemli göstergesi kabul edilmeye başladı.
7. Peruğun düşüşü: Sorunsuz, basit ve güvenli
Peruğun tarih sahnesinden çekilmesi daima mutlakiyetçiliğin düşüşünü simgeledi. Çünkü oturmanın imkânsız olduğu elbiseler giymek ve peruk takmak sadece zengin aristokratlara mahsus bir durumdu. Fransız Devrimi’nden sonra hayatta kalanlar peruk takma cesaretini gösteremedi. Bunun nedeni ise “perukluların” giyotine kurban gitmesiydi. Devrimden sonra bukleler, peruklar, kuyruklu saçlar tamamen tarihe karıştı.
8. Özgürlüğün sembolü: Kısa saç
1920’li yıllarda Flapper kadınlar tüm dünyaya damgasını vurdu. Haliyle saç modasındaki stil ve trendler tamamen değişti. Flapper kadınlar coşkulu, özgür ve heyecanlı genç kadınları tanımlıyordu. Kısa elbiseler, yüksek topuklu ayakkabılar ve bu tarzın temelini oluşturan kısa saçlar kadınların stillerini yansıtıyordu. Kadınlar artık toplumsal alanda sigara içiyor, oy kullanıyor ve dans ediyorlardı. Bu tam anlamıyla sosyal bir devrimdi. O zamana kadar kadın olmak daima uzun saçlarla özdeşleştirilmişti. Bu nedenle saçlar ne kadar uzun olursa o kadar iyi kabul edilirdi. Fakat kadınlar artık toplumsal normları kabul etmiyordu. Geleneksel cinsiyet rollerinden sıyrılmak için mücadele eden kadınlar, önce saç stillerinde özgürleşmeye gitti. Bob (küt) kesim olarak bilinen bu saç stili, 20. yüzyıla damgasını vurdu. Çünkü kısa saç kadınlar için özgürlük demekti.
Kaynak: 1
