Milli Savunma Bakanlığı’ndan gelen açıklamaya göre Rus yapımı S-400 hava savunma sistemlerinin teslimatı bugün başladı. Bakanlıktan gelen açıklama şu şekilde: “Türkiye’nin hava ve füze savunma ihtiyacının karşılanmasına yönelik tedarik edilen S-400 Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sisteminin birinci grup malzemelerinin Mürted Hava Meydanı / Ankara’ya intikali 12 Temmuz 2019 tarihinden itibaren başladı.” Aylardır üzerine çok konuşulan, ABD ile de aramızda anlaşmazlıklara neden olan S-400 füzeleri nedir, ne işe yarar, Amerika Türkiye’ye yönelik ne gibi yaptırımlardan bahsediyor? Hepsini kademe kademe aktaracağız.
1. S-400 nedir
Orta menzilli hava savunma sistemi S-300’den geliştirilmiş yeni Rus yapımı hava savunma füze sistemidir. Günümüzde dünyanın en iyi hava savunma sistemlerinden biri olarak bilinen S-400 Rusya’nın Soğuk Savaş döneminde geliştirmeye başladığı füze savunma sisteminin dördüncü nesli olarak biliniyor.
2. S-400’ün özellikleri nelerdir
S-400 füze savunma sisteminin üreticisi Rus devletine ait Almaz – Antey silah şirketidir. 2007 yılından itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Menzili 400 kilometre, hızı saniyede 4,8 km’dir ve eş zamanlı olarak 80 hedefi takip edebilmektedir. S-400; savaş uçakları, radar tespit ve kontrol uçakları, keşif uçakları, stratejik ve taktik uçaklar, orta menzilli balistik füzeler ve diğer gelişmiş hava saldırısı araçlarını imha etmek üzerine tasarlanmıştır.
3. S-400’ün vurabildiği hava uçakları
Füze sisteminin hedefleri arasında B-2 ve F-117 hayalet uçaklar, B-1, F-111 ve B-52H stratejik bombardıman uçakları, EF-111A ve EA-6 elektronik harp uçakları, TR-1 keşif uçağı, E-3A ve E-2C erken uyarı radar (AWACS) uçakları, F-15, F-16, F-35 ve F-22 savaş uçakları, Tomahawk füzeleri ve balistik füzeler yer alıyor.
4. S-400’te son durum nedir
S-400’ler konusunda Rusya’yla 2017 yılında anlaşma yapılmıştı ve ilk S-400 sistemi için Türkiye 2.5 milyar dolar ödeme yapmıştı. Milli Savunma Bakanlığı, S-400’ün ilk malzemelerinin 12 Temmuz 2019 günü Ankara’ya teslimatının başladığını duyurdu. Füze sisteminin ülkemize geleceğine yönelik haberler geçtiğimiz aylar boyu Türkiye ile ABD arasında gerilimlere neden olmuş, Amerika Türkiye’ye karşı yaptırım uygulayabileceğinden bahsetmişti.
5. ABD’nin olası yaptırımları nelerdir
Yakın zamanda Washington Post gazetesi yazarı Josh Rogin, bu konuyla ilgili önemli açıklamalar yapmıştı: “ABD Türkiye hükümetini yaklaşık iki yıldır, Rusya’dan devasa bir füze sistemi almaması konusunda uyarıyor. Washington şunu açıkça ortaya koydu; eğer S-400 alımı gerçekleşirse, Türkiye’nin ekonomisini daha zora sokacak yaptırımlar dayatmaktan, Türkiye’nin NATO’daki rolünü sınırlandırmaktan ve ABD-Türkiye ittifakını değiştirmekten başka şansı olmayacak. Türkiye bu hafta blöfümüzü gördü ve Rus ekipmanları Türkiye’ye ulaşıyor. Türkiye için sorun şu ki, Trump yönetimi blöf yapmıyordu.”
6. Yaşanan krizin sebebi nedir
İlk neden S-400’lerin NATO sistemleri ile uyumlu olmaması. Türkiye’nin de bir NATO üyesi olduğunu hesaba katarak basitçe soralım: Rusya’dan aldığımız bu hava savunma füze sistemleri ABD’yi neden bu kadar rahatsız ediyor? Aslında sebebi de oldukça basit. ABD Başkanı Donald Trump tarafından Genelkurmay Başkanlığı görevine aday gösterilen Orgeneral Mark A. Milley’in bu konudaki açıklaması krizin nedenini açıklıyor: “Türkiye’ye, F-35 alıp doğrudan S-400 yakınında kullanmasına izin verirsek S-400’ün radar sistemi F-35’le ilgili gizli bilgiyi Rus askerlere sunabilir.” Yani ABD, oluşabilecek bir tür casusluktan ötürü S-400’leri Türkiye’de istemiyor.
7. ABD’den Hulusi Akar’a mektup
Geçtiğimiz Haziran ayında ABD Savunma Bakanı Vekili Patrick Shanahan, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a gönderdiği mektubunda “Türkiye’nin S-400’ü teslim alması takdirinde F-35’leri alamayacağını” dile getirmişti. Milli Savunma Bakanlığı ise mektuba dair şu açıklamalarda bulunmuştu: “İki ülke arasındaki savunma ve güvenlik konularını kapsayan söz konusu mektupta, mevcut sorunlara stratejik ortaklık çerçevesinde ve kapsamlı güvenlik işbirliğini muhafaza edecek şekilde bir çözüm bulunması yönünde beklenti dile getirilmekte ve görüşmelere devam edilmesinin önemi ifade edilmektedir.”
8. Türkiye’nin dayanak noktası nedir
S-400’ün bir alt modeli diyebileceğimiz S-300 sistemine 3 NATO üyesi sahip: Yunanistan, Bulgaristan ve Slovakya. Türkiye bu örnekleri göstererek NATO üyelerinin de Rusya’dan hava savunma sistemi aldığının altını çiziyor. Ayrıca Hindistan ve Suudi Arabistan’ın da Moskova ile S-400’ler için anlaşma yapmış olmaları da vurgulanıyor.
9. Türkiye’de nereye kurulacak
Bu konuda henüz resmî bir açıklama yapılmadı, ancak uzmanların görüşlerine göre Şanlıurfa Birecik ilçesi yakınlarıyla Akdeniz’e hakim olacak bir bölge akla ilk gelen yerler. Yine Mersin ve Hatay illeri de ön plana çıkıyor.
10. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’ndan açıklama
İlk teslimatın ardından Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da sürece dair şunları aktardı: “Herhangi bir sıkıntı yok, süreç devam edecek.”
