Dünya sineması ile ilgilenenler için yeni bir sinema akımı keşfetmek kuşkusuz mutluluk vericidir. Tıpkı Fransız Yeni Dalga Sinemasının ve İtalyan Yeni Gerçekçiliğinin tarihin en etkili yönetmenlerinden bazılarını ortaya çıkarması gibi, Rumen Yeni Dalga Sineması da dünyaya gelecek vadeden pek çok sinema sanatçısını tanıttı.
Peki Rumen Yeni Dalga Sineması tam olarak nedir? Bugün bu soruyu yanıtlayacak ve toplamda 9 klasik Rumen Yeni Dalga Sineması eserini kısa incelemeler eşliğinde sizlerle buluşturacağız.
Keyifli okumalar…
Rumen Yeni Dalga Sineması
Rumen Yeni Dalga Sineması, Romanya sinemasına etkileyici bir sinematografi anlayışı taşıyan, ayrıca Çavuşesku rejimi esnası ve sonrası dönemin Romanya halkı üzerindeki etkilerini tematik olarak işleyen bir harekettir.
Rumen Yeni Dalga Sineması, 2004 ile 2005 yılları arasında vizyona giren dört filmle başladı. İki Romanyalı yönetmen Catalin Mitulescu ve Cristi Puiu’nun ödüllü iki kısa filmleriyle başlayan bu akım, Romanya’da 20’lerin ortalarından beri yapılmış en gerçekçi filmlerin yaratılmasını sağladı.
Rumen Yeni Dalga Sineması akımının içindeki film yapımcıları, Romanya’daki sosyal kriz ve siyasi değişim konularını ele alırlarken, gerçekçi ve minimal düzeyde stilize edilmiş filmler üretmeye de devam etmişlerdir.
“Rumen Yeni Dalga Sineması” ismi, ilk kez 2008 yılında The Guardian’da eleştirmen Peter Bradshaw tarafından Romanya sinemasının yeni bir öncü akımını tanımlamak için kullanıldı.
Romanya sinemasını ilgi odağı haline getiren bu akımın tüm yönetmenleri, usta Rumen yönetmen Lucian Pintilie’den derinden etkilenmişlerdir. Bu film hareketini oluşturan başlıca üç yönetmen; Corneliu Porumboiu, Cristi Puiu ve Radu Muntean’dır.
Romanya halkından insanların hayatlarını ve gerçeklerini yansıtmak üzere dürüst sinema eserlerini yaratan bu yönetmenler, ülkelerinde olup bitenlerle ilgili görüşlerini açıkça ifade eden filmler yapmaya başladılar. Bu film akımı hâlâ günceldir ve akımın etkisindeki yeni sinema eserleri üretilmeye devam etmektedir.
1. Babardeală cu bucluc sau porno balamuc / Bad Luck Banging or Loony Porn (2021) – IMDB: 6.6
İlk gösterimini yaptığı Berlin Uluslararası Film Festivali’nden En İyi Film dalında Altın Ayı ödülü kazanan 2021 yapımı komedi ve drama filmi Bad Luck Banging or Loony Porn, Radu Jude’un yönettiği yeni bir yapımdır.
Film, ayrıca Oscar Akademi Ödülleri’nde En İyi Uluslararası Uzun Metrajlı Film dalında Romanya girişi olarak Oscar aday adayı seçilmiştir. 1 milyon dolardan daha düşük bir bütçe ile çekilen yapım, seyirciler ve eleştirilerce beğenilmiştir.
Bir okul öğretmeni olan Emi’ye ait bir bir seks kaseti internete sızdırıldıktan sonra, Emi’nin kariyeri ve itibarı ciddi bir tehditle karşı karşıya kalır. Öğretmenlikten çıkarılmasını talep eden ebeveynlerle görüşmek zorunda kalan Emi, onların baskısına boyun eğmeyi reddeder. Radu Jude, bu filminde toplumlarımızdaki ikiyüzlülüklerin ve önyargıların üzerine alışılmadık bir biçimde gidiyor ve saygısız mizah ögeleri ile cesur yorumların kışkırtıcı bir karışımını sunuyor.
2. Eu Cand Vreau sa Fluier, Fluier / If I Want To Whistle, I Whistle (2010) – IMDB: 7.0
Berlin Uluslararası Film Festivali’nden Alfred Bauer ödülü ve Jüri Büyük Ödülü olan Gümüş Ayı kazanan “If I Want to Whistle, I Whistle”, Florin Şerban tarafından yönetilen 2010 yapımı bir drama filmidir.
Oscar Akademi Ödülleri’nde Romanya girişi olarak aday adaylığı da kazanan bu film, son listede elenmiştir. George Piștereanu’nun başrolde olduğu film, eleştirmenlerce beğenilmiştir.
Gençlik yıllarını cezaevinde geçirmiş olan Silviu, gençliğinin son yıllarında serbest bırakılır. Hapishaneden ayrılmadan önce annesi, Silviu’nun itirazlarına rağmen Romanya’ya dönmüştür. Hapishanede bir araştırma projesi üzerinde çalışan genç bir kadın olan Ana ile tanışan Silviu, ona ilgi duymaya başlar. Bu ilgisi konusunda çaresiz ve ümitsiz olan Silviu zora başvurmayı deneyecektir.
2009 yapımı bir drama filmi olan “Polisist, Adjectiv”, Cannes Film Festivali’nden FIPRESCI ödülünün yanı sıra Belirli Bir Bakış dalında Jüri Ödülü de kazanan etkileyici bir eserdir.
Corneliu Porumbolu’nun yazıp yönettiği filmin başrolünde ise Dragoș Bucur oynamaktadır. Film ayrıca yılının Oscar Akademi Ödülleri’nde Yabancı Dilde En İyi Film dalında Romanya’nın Oscar aday adayı seçilmiştir.
Suçla dolu Vaslui’de Cristi genç bir polis memuru; vicdanlı, özlü ve kısa süre önce atanmış bir öğretmen olan Anca ile evlidir. Esrar içen bir çocuğu, satıcı olduğu şüphesiyle takip etmeye başlayan Cristi, bu görevden pek de hoşlanmamıştır. Zira satıcılık yapmayan ve sadece esrar tüketicisi olan bu gencin tutuklanması kesinlikle hayatını mahvedecektir ve Cristi, Romanya’nın yakında esrara müsamaha göstereceğini varsayarak görevini uygulamaktan kaçınır.
Amiri ona açıkça kanunun kanun olduğunu söyler ve davayı hızlı bir tutuklama ile bitirmesini talep eder. Cristi, babası inşaatçı olan bir başka genci takip etmek ister. Cristi gözlemler yapar, rapor yazar, savcıyla görüşmek ister. Bir polisin vicdanı görevinin önüne geçebilir mi?
4. Sieranevada (2016) – IMDB: 7.3
Chicago Uluslararası Film Festivali’nde En İyi Film ve En İyi Yönetmen dallarında Gold Hugo ve Silver Hugo ödüllerini kazanan ve Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ödülüne aday gösterilen Sieranevada, Cristi Puiu’nun yönettiği 2016 yapımı bir komedi ve dram filmidir.
Filmin, Sierra Nevada Sıradağları’ndan aldığı ismi kasıtlı olarak yanlış yazılmıştır ve bu ezoterik tarzda filmlerde görülen parodisel bir ögedir. Film, yine Oscar Akademi Ödülleri’nin Romanya seçimi aday adayı olmasına karşın adaylığa layık görülememiştir.
Paris’te haftalık yayınlanan Charlie Hebdo gazetesinin ofislerine düzenlenen terör saldırısından üç gün sonra, kırklı yaşlarında bir doktor olan Lary, Cumartesi gününü babasının anısına düzenlenen bir aile buluşmasında geçirecektir. Ancak bu buluşma pek de beklendiği gibi gitmeyecek. Korkuları ve geçmişiyle yüzleşmek, aile içinde sahip olduğu yeri yeniden düşünmek zorunda kalan Lary, gerçekleri itiraf etmek ve kendisini açıklamak konusunda oldukça zorlanmaktadır
5. Bacalaureat – Mezuniyet (2016) – IMDB: 7.3
Graduation, Cristian Mungiu’ya Cannes Film Festivali’nde En İyi Yönetmen ödülü kazandıran 2016 yapımı Altın Palmiye adayı suç ve dram filmidir. Chicago Uluslararası Film Festivali’nden de 2 Silver Hugo ödülü ile ayrılan Graduation, dünya genelinde yaklaşık 2 milyon dolar hasılat elde etmiştir.
Transilvanya’nın küçük bir dağ kasabasında yaşayan 49 yaşındaki doktor Romeo Aldea, kızı Eliza’yı 18 yaşına geldiğinde yurt dışında okumak ve yaşamak için ayrılacağı fikriyle büyütmüştür. Planı başarılı olmaya yakındır çünkü Eliza, İngiltere’de psikoloji okumak için bir burs kazanmıştır.
Önünde sadece final sınavlarını kazanması kalmıştır, bu ise Eliza kadar iyi bir öğrenci için sadece bir formalitedir. Eliza, ilk yazılı sınavından bir gün önce tüm geleceğini tehlikeye atabilecek bir saldırıya uğrar. Bu ise Romeo’yu hem kendisini de Eliza’yı derinden etkileyecek kararlar verme zorunluluğuyla karşı karşıya bırakır.
İlk gösterimini yaptığı Berlin Uluslararası Film Festivali’nden FIPRESCI ve Altın Ayı ödüllerini kazanan Child’s Pose, aynı zamanda Oscar Akademi Ödülleri’nde çıktığı yılın Romanya girişi olarak seçilmiş ancak adaylığa layık gösterilmemiştir.
Călin Peter Netzer’in yönettiği film, ayrıca, Romanya’daki Macar azınlığa dönük tartışmalı bir portre sunduğu için Rumen Film Kurulu tarafından finanse edilmekten imtina edilmiştir.
Seçkin bir sosyal çevreye sahip zengin bir mimar olan Cornelia, doğum günü kutlamasının olduğu gece, oğlu Barbu’nun ölümcül bir araba kazasına karıştığını ve öldürme suçuyla yargılanacağını öğrenir. Kaçınılmaz olarak, bu talihsiz olay, zaten zor olan anne-oğul çatışmalarının yeniden alevlenmesine neden olur.
Aşırı korumacı ve neredeyse boğucu bir anne ile şımarık bir çocuk arasındaki bu dengesizlik durumu; gerçekler ve çarpıtmaların ortasında bu her şeye burnunu sokan bu şefkatli annenin, çocuğu için her şeyi yapmaya kararlı olduğunu açığa çıkaracaktır. Anne sevgisinin önünde kim durabilir?
7. California Dreamin’ / Nesfarsit (2007) – IMDB: 7.7
Cannes Film Festivali’nde Belirli Bir Bakış dalında ödül kazanan ve Golden Camera ödülüne aday gösterilen California Dreamin’, 2007 yapımı bir komedi, savaş ve drama filmidir.
Yönetmen Cristian Nemescu, filmin kurgusu henüz tamamlanmadan yaşamını yitirmiştir ve dolayısıyla bu film; Nemescu’nun son uzun metrajlı filmi olma özelliğini de taşımaktadır. Film, yönetmenin anısına hiçbir sahnesi kesilmeden 155 dakikalık versiyonuyla seyircilerle buluşmuştur.
1999’da Kosova Savaşı sırasında, komutasında Yüzbaşı Doug Jones’un bulunduğu ve Amerikan deniz piyadeleri eşliğinde NATO teçhizatı taşıyan bir tren, bir evrak işi yüzünden treni bloke eden istasyon şefi Doiaru tarafından Romanya’nın lanetlenmiş bir köyü olan Capalnita’da durdurulur.
Beş gün boyunca köylüler, Amerikalıların beklenmedik varlığından yararlanmaya çalışır. Örneğin belediye başkanı onların onuruna bir kutlama düzenler. Öte yandan, Jones’un yardımcısı Çavuş David McLaren, istasyon şefinin daha iyi bir dünya hayali kuran kızı Monica’ya aşık olur. Peki ya Amerikalılar bu duruma alışabilecek midir?
8. The Death of Mr. Lazarescu – Bay Lazarescu’nun Ölümü (2005) – IMDB: 7.8
Cannes Film Festivali’nde Belirli Bir Bakış dalında ödül kazanan The Death of Mr. Lazarescu; Cristi Puiu’nun yönettiği 2005 yapımı bir kara komedi filmidir. The New York Times tarafından hazırlanan “21. Yüzyılın En İyi 25 Filmi” listesinde 5. sırada yer alan film, uluslararası bir gişe başarısı yakalayamasa da eleştirmenlerce yere göğe sığdırılamamaktadır.
63 yaşındaki yalnız bir adam olan Bay Lazarescu kendini hasta hisseder ve ambulansı arar. Sağlık görevlisi geldiğinde, onun hastaneye götürülmesi gerektiğine karar verir; ancak oradayken onu başka bir hastaneye ve sonra bir başka hastaneye göndermeye karar verirler. Gece ilerlediğinde ve Bay Lazarescu için hâlâ bir hastane bulunamadığında, Bay Lazarescu’nun sağlık durumu hızla bozulmaya başlar.
9. 4 Months, 3 Weeks and 2 Days – 4 Ay, 3 Hafta, 2 Gün (2007) – IMDB: 7.9
Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ve FIPRESCI ödüllerine layık görülen film, oldukça düşük bir bütçe ile üretilmesine karşın 9 milyon doları aşkın hasılat elde etmiştir.
BBC’nin 21. yüzyılın en iyi 100 filmi listesinin 15. sırasında yer alan Cristian Mungiu eseri, politik anlamda da yankı uyandırmıştır. İlk gösterimini Romanya’daki Transilvanya Uluslararası Film Festivali’nde gerçekleştiren bu eser, minimalist yönleriyle eleştirmenlerden olumlu eleştiriler toplamıştır.
1987 Romanya’sında Çavuşesku diktatörlüğü egemendir; doğum kontrolü illegaldir ve kürtaj ise ölümle cezalandırılan bir suç sayılmaktadır. Gabita (Laura Vasliu), istemediği bir hamileliğin neredeyse beşinci ayına gelmiştir ve çaresiz kalmıştır. Merdiven altı bir kürtaj operasyonu yaptırabilmek için arkadaşı ve oda arkadaşı olan Otilia’dan (Anamaria Marinca) yardım ister.
Bu iki kadın, kim olduğunu dahi bilmedikleri yasa dışı bir kürtajcı olan Bebe (Vlad Ivanov) ile tanıştıklarında nihayet bir şeylerin hallolduğunu düşünmeye başlarlar. Bu trajik hikâye, aynı zamanda dikta rejiminin baskılarına karşı sosyo-politik bir hiciv sunuyor.
