Aylardır gündemimizi meşgul eden ulaşımda pembe ayrımcılığı Malatya ve Bursa’da uygulamaya geçti. Toplu taşımada yaşanan taciz ve tecavüz gibi vakaları aza indirmek için büyüklerimizin bulduğu bu formül ne kadar işe yarayacak? Veya da kadınlar tacize uğruyor diye onları renklerle sınıflandırıp ayrımcılığa maruz bırakmamız gerçekten de taciz olaylarını bitirecek mi?
Genelde Ortadoğu ülkelerinde kadına verilen değer ve ikinci sınıf vatandaş uygulaması artık hepimizin bildiği konular. Son olarak ülkemizde Konya Selçuklu’da Konevi Anadolu Lisesi’nin yaptığı kadın erkek ayrı sınıfa atılması çok konuşulmuş fakat bu konu hakkında bir işlem yapılmamıştı.
Ders kitaplarının yeni müfredatında “erkeğin kocaya itaat etmesi ibadettir” gibi kavramların var olması, sınıfların kadın erkek diye ayrılması ve son olarak pembe ulaşım araçlarının uygulamaya geçmesi akıllara kadınları erkeklerden aşağı gören toplum düşüncesinin ülkemizde yaygınlaşmasını aşılayan bir düşüncenin yeniden hortlatıldığını akıllara getiriyor.
Peki sırf minik etek giydi diye erkek şiddetine maruz kalan kadınlar bu kez sırf pembe ulaşım araçlarına binmediği için taciz ve tecavüze uğradığında neler olacak? Suçlu yaptığı yanlışı “onlar da pembe otobüse binseymiş” diyerek temize çıkarmaya çalışması olası bir senaryo. Hal böyle olunca kadınları sınıflaştıran bu ayrım her açıdan bakıldığında yanlış duruyor.
Lakin öpüşen çiftlere ceza yazmak bile absürt bir davranışken kadını yok sayıp sadece erkeğe ceza yazılması bile ülkemizdeki cinsiyet eşitsizliğini açıkça ortaya koyuyor.
Peki bunlara rağmen pembe ulaşıma neden karşı çıkmalıyız? 5 maddede aslında Emek ve Gül bir hayli tutarlı ve sağlam nedenlerini yazmış.
1. “Kadınları ‘koruma’ adı altında ayrımcı uygulamalara maruz bırakmak, tacizciyi değil tacize uğrayanı tecrit etmek anlamına gelir.”
2. “Taciz riskiyle her yerde karşı karşıya olan kadını ayrıştırmak kadınların kamusal alanları kullanımını, seyahat özgürlüğünü kısıtlamak, kadınların toplumsal alandaki varlığını “tehdit” haline getirmek anlamına gelir.”
3. “Pembe vagon uygulaması gibi zahmetsiz, maliyeti düşük “çözümler” dünyanın her yerinde erkek egemen iktidarın tacizi yeniden üreten eril bakış açısına uygun bir çözüm anlamına gelir.”
4. “Dünya örnekleri gösteriyor ki sözde pembe vagon ile “önlenen” taciz, metro çıkışı kadınların karşılaştığı tacizi pekiştiriyor. Kadınlar, metro çıkışlarında tartaklanıyorlar. Ayrıştırmak kadınları daha fazla savunmasız bırakıyor.”
5. “Kadınları toplu taşımada ayırmak demek; cinsel tacizi de tetikleyen cinsiyetçi zihniyeti güçlendirmek demek.”
Taciz problemini kadınları ayrı vagonlara alarak değil, erkeklerin kadınlarla paylaştıkları alanlara daha fazla saygı göstermelerini sağlayacak bir eğitim ve çeşitli yaptırımlarla sağlayabilirsiniz.
Peki ya kadınlar ne diyor?
BBC Bursa’da faaliyete geçen pembe vagonların ardından özellikle kadınların ne düşündüğüne dair bir takım sorular sormuş. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu Bursa Temsilcisi Eda Toper şöyle anlatıyor:
“Bu uygulama kadına yönelik tacizi meşrulaştırıyor. ‘Kadınlar metroda tacize uğruyor, o halde vagonları ayıralım’ demek, tacizi gerçeğini tartışmadan kadını toplumdan izole etmek ve başka bir çözüm olmadığını savunmaktır. Halbuki mevcut yasalarımıza göre hareket edilse biz zaten kadına yönelik şiddeti çoktan engellemiştik.”
Kadınların birçoğu bu durumdan memnun olmasa da bu uygulamayı yararlı bulan kadınlara rastlamak da mümkün
Aynı uygulamanın benzeri Malatya’da bu kez Pembe Trambüs olarak karşımıza çıkıyor. Bir kadın yolcu “Bayanlar rahat edecek. Rahat rahat gidip geleceğiz, güzel oldu” diyerek yeni uygulamadan memnuniyetini dile getirken, başka bir kadın yolcu “Sanki ayrım yapılmış gibi. Tamam pembe trambüslere biz bineceğiz ama diğerlerine binince nasıl karşılanacağız? Güzel ama eksikleri de vardır” diyerek eleştiride bulunuyor.
Sosyal medyada pembe ayrımcılığına eleştiriler var
Tecavüzü mesrulastırmaya çalışan devlet kadınları bu yöntemle koruyabilecegini mi düşünüyor pembe trambüs değil adalet istiyoruz
— KATİP HANIM (@EDAGLIKEMALIST) September 18, 2017
Genel olarak eleştirilerin pembe ayrımcılığının taciz ve tecavüz olaylarına engel olmak yerine tamamen meşru kılacağı yönünde
Cinsiyetleri metalaştırmayı bırakın pembe trambüs tacizi azaltmaz. Sen açıp o kafayı temizleyeceksin tabi o eğitimi verecek müfredatın varsa
— MeT (@_MeT_F) September 18, 2017
Kullanıcılar çözümün kadınları ayrıştırmak yerine zihniyeti değiştirmekten geçtiğini savunuyor
Zihniyet Değişmedikten Sonra Otobüs Pembe İmiş .Kadın Kapalıymış Açıkmış Hiç Bir Şey Değişmez! pic.twitter.com/IhS6FNQXpj
— Emine Sarı (@EmineSa42591623) October 1, 2017
Aslında birçok kadın bu uygulamayı istemiyor.
İstemiyoruz kardeşim pembe trambüs falan siz insan olmayı öğreneceksiniz https://t.co/4TQizstNHv
— Hatçe (@haticeet_) September 18, 2017
Yaşanılan olaylara bakıldığında ise istememeleri bir hayli doğal
Pembe trambüs nedir ya bu nasıl bi ayrımcılık erkekler öcü mü korkçaz onlardan ? sapkın olmamayı öğretçeğinize ayrımcılık yapın anca ?
— Özge Şar (@ozge_sar) September 18, 2017
OECD Verileri de Türkiye’nin eşitsizlik sıralamasında bir hayli kötü durumda olduğunu yüzümüze vuruyor. Türkiye’nin üyesi olduğu Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), üye ülkelerdeki cinsiyet eşitsizliği üzerine kapsamlı bir rapor yayımladı.
Raporda farklı gelişmişlik düzeyindeki tüm ülkelerde cinsiyet eşitsizliğinin toplumsal ve ekonomik yaşamın tüm alanlarında var olduğu belirtilirken, Türkiye’yle ilgili birçok olumsuz saptamalar yer alıyor.
Bütün istatistikler bir araya getirildiğinde Türkiye, OECD ülkeleri arasında cinsiyet eşitsizliğinin en fazla hissedildiği ülke olarak adeta göz dolduruyor(!)
Ortaöğretimde erkek ve kız çocukları arasındaki farklılıkları PISA testlerine dayanarak incelendi. Türkiye eğitimde cinsiyet eşitsizliğinin en çok görüldüğü OECD ülkesi oldu. Raporun üye ülkelerde çalışma yaşamındaki cinsiyet eşitsizliğini inceleyen bölümünde de sonunculuk bizim.
Raporun istihdamla ilgili verilerinde, Türkiye Hindistan’dan sonra kadınların işgücüne katılımının erkeklere oranla en düşük olduğu ikinci ülke olarak da dikkat çekiyor.
Kadınların yönetici pozisyonlarda yer alma sıklığını ele alan istatistikte ise Türkiye, Güney Kore ve Japonya’nın ardından sondan üçüncü sırada yer alıyor.
