Hazine ve Maliye Bakanı, son dönemdeki kabinenin en ilginç isimleri arasında. Ülkemizin uzun bir süredir değişmeyen gündemi olan ekonominin yönetiminden sorumlu olduğu için de gündemin üst sıralarında yer alan bir isim. Ancak zaman zaman yaptığı açıklamaları, ortaya koyduğu yaklaşımları anlayabilmek için yoğun bir çaba ve dikkat gerekiyor. Ekonomik gidişatın nasıl olduğu, Nebati’nin gözlerindeki ışıltıya göre değişiyor. Bununla birlikte Nebati’nin son dönemde ekonomiye dair ısrarla kullandığı bazı kavramlar var. Epistemolojik kopuş, neo klasik ekonomi, nöro ekonomi, ortodoks ekonomi politikaları ve heterodoks ekonomik yaklaşım, bunlardan bazıları. Peki, bu kavramlar tam olarak ne anlama geliyor? Nurettin Nebati, “Ortodoks politikaları terk ettik, artık heterodoks politikalar var .”derken, ne anlatmak istiyor? Gelin ortodoks ekonomi politikası nedir, ekonomide heterodoks yaklaşım ne anlama geliyor, birlikte bakalım.
Ekonomi, uzun bir süredir Türkiye’deki en önemli gündem maddesi konumunda
Seçim sürecinin sona ermesi ile birlikte, ekonomi de ülke gündemindeki doğal yerine, yani birinci sıraya yükseldi. Milyonlarca vatandaş, uzun süredir devam eden yoksullaşmanın hangi şekilde sonlanacağını, enflasyonun nasıl düşeceğini, TL’nin nasıl değer kazanacağını, fiyatların nasıl azalacağını merak ediyor. Kısacası bir süredir devam eden ekonomik kriz nasıl sona erecek, ülkemizde yanıtı en çok aranan soruların başında geliyor.
Bazı uzmanlara göre ekonomik kötü gidişatın sebebi, son dönemde benimsenen ekonomi politikası
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından “faiz sebep, enflasyon sonuçtur” şeklinde özetlenen bu yeni ekonomi yaklaşımını oldukça ilginç, alışılmadık ve hatta tehlikeli bulan pek çok uzman var.
Ancak Erdoğan, Nebati ve hükumet, bu yeni ekonomi politikasında ısrarcı. Zaten, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati de hükûmetin bu yaklaşımını, “Ortodoks ekonomi politikalarının bir tarafa koyduk, terk ettik.” şeklindeki sözleri ile dile getiriyor. Peki, ortodoks ekonomi politikası nedir?
Ortodoks ekonomi politikası tüm dünyada kabul görmüş, denenmiş ve geçerli olan yaklaşımları ve politikaları ifade ediyor
Yunanca orthos (doğru) ve doxa (inanç, öğreti) sözcüklerinin birleşiminden oluşan ortodoks kabaca “doğru inanç” anlamına geliyor. Bu bağlamda ortodoks ekonomi politikalarının benimsendiği ülkelerde, tüm dünyada kabul gören ekonomi ilkeleri geçerli oluyor; ekonomi alanındaki yaygın ilkeler benimseniyor, uygulanabilirliği test edilmiş, sonuçları önceden kestirilebilen politikalar benimseniyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin, geçtiğimiz dönemde yaptığı “ortodoks ekonomi politikalarını terk ettik” açıklaması ise Türkiye’nin son dönemdeki yeni ekonomi politikasını ortaya koyuyor. Bununla birlikte Nebati, Türkiye’nin yeni dönemde “heterodoks ekonomi politikalarını” benimsendiğini dile getiriyor.
Ekonomide heterodoks yaklaşım nedir?
Yunanca heteros (farklı) ve doxa (inanç, öğreti) sözcüklerinden türetilen heterodoks ‘farklı inanç, farklı yol’ anlamlarında kullanılan bir sözcük. Tarihsel olarak “ana akımdan sapmış olmak” anlamında kullanılan bu sözcüğün, tıpkı ortodoks kelimesinde olduğu gibi tarihsel ve dini alanda da karşılığı var.
Kısacası heterodoks, ana yoldan sapmayı, klasik ve genel kabul görmüş olandan ayrılmayı ifade ediyor. Bununla birlikte heterodoks ana ideolojiden, iktidardan ve merkezde olandan uzaklaşarak, farklı ve yeni düşünce ve davranış modellerine yönelmeyi de kapsıyor.
Heterodoks ekonomi politikası kısaca, ortodoks ekonomi anlayışının dışında kalan uygulamalara işaret ediyor
Heterodoks ekonomi anlayışında, tüm dünyada kabul gören klasik ekonomi politikaları terk ediliyor, yeni ve daha önce denenmemiş ilkeler ve uygulamalar benimseniyor. Geleneksel ekonomi yaklaşımlarının dışında kalan her türlü ilke, teori veya uygulama, heterodoks ekonomi yaklaşımının içerisinde yer alıyor.
İşte Türkiye’nin son dönemde benimsediği ekonomi modeli de oldukça ilginç, dikkat çeken ve pek çok uzmana göre herhangi bir geçerliliği olmayan, heterodoks bir yaklaşım.
Ekonomistler, modern dünyada pek çok ülkenin ortodoks ve heterodoks ekonomi politikalarını bir arada uyguladığını ifade ediyor
Yani günümüz modern dünyasında, karma ekonomi modeli hâkim. Örneği kapitalist ülkelerin pek çoğunda asgari ücret, kamu mallarının devlet tarafından fiyatlandırılması, doğal tekel konumundaki mal ve hizmetlerin fiyatlandırılmasında bazı kural ve ilkelerin uygulanması, gibi yöntemler var. Yani, temelde ortodoks ekonomi yaklaşımlarını benimseyen bu ülkelerde, yukarıdaki heterodoks uygulamalara da rastlanıyor.
Mal ve hizmetlerin temel olarak devlet tarafından üretildiği yani heterodoks ekonomi kurallarının geçerli olduğu ülkelerde ise aynı zamanda özel sektör üretimine rastlanıyor. Kısacası günümüze pek çok ülke, ortodoks ve heterodoks ekonomi modellerini bir arada kullanıyor.
